1-savol: axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari to‘G‘risida qonun

10-Mavzu. Simsiz aloqa tizimlarida axborot resurslarini himoyalash.
10.1 Simsiz aloqa tizimlarini yaratish tamoyillari.
Simsiz tarmoqlarning turli xillari mavjud, ammo ularning eng muhim xususiyati bog’lanishning kompyuter qurilmalari orasida amalga oshirilishidir. Kompyuter qurilmalariga shaxsiy raqamli yordamchilar (Personal digital assistance, PDA), noutbuklar, shaxsiy kompyuterlar, serverlar va printerlar taalluqli. Odatda uyali telefonlarni kompyuter qurilmalari qatoriga kiritishmaydi, ammo eng yangi telefonlar va hatto naushniklar ma’lum hisoblash imkoniyatlariga va tarmoq adapterlariga ega.
10.2 Simsiz aloqa tizimlariga nisbatan tahdidlar tahlili.
Simsiz qurilmalarni to’rtta kategoriyaga ajratish mumkin: noutbuklar, cho’ntak kompyuterlari (PDA), simsiz infratuzilma (ko’priklar, foydalanish nuqtalari va h.) va uyali telefonlar.
Noutbuklar — korporativ simsiz tarmoqlarda va SOHO (Small Office Home Office - kichik va uy ofislari) tarmoqlarida keng tarqalgan qurilma.
10.3 Simsiz aloqa tizimlariga nisbatan tahdidlar tahlili:
Noutbuklarning fizik saqlanishlarini ta’minlash usullaridan biri-xavfsizlik kabelidan foydalanish. Ushbu kabel noutbukni stolga yoki boshqa yirik predmetga "boylab" qo’yishga mo’ljallangan. Albatta, bu yuz foizlik kafolatni bermaydi, ammo har xolda o’g’rining anchagina kuch sarf qilishiga to’g’ri keladi.
10.5 MAC-manzillar va xavfsizlik.
MAC-manzil, ko'p hollarda, tarmoqqa foydalanuvchi kirish uchun xavfsizlik va filtrlash rejimi sifatida ishlatiladi. Yoki bundan mustasno, bu erda qaysi MAC manzillariga kirish taqiqlanganligi aniqlangan yoki shu jumladan, masalan, qaysi MAC manzillariga kirishga ruxsat beriladi.
11-Mavzu. Axborotni ruxsatsiz foydalanishlardan himoyalash.
11.1 Axborotni ruxsatsiz foydalanishlarning tashkiliy himoyasi.
Axborotlashtirish qoidalarini ijtimoiy xavfliligi axborot egasiga yirik miqdorda zarar etkazishdan iborat. Bundan tashqari axborotni to‘plash, yig‘ish, qayta ishlash, uzatish, undan foydalanish, shuningdek noqonuniy ravishda axborotga ega bo‘lish tartibi buziladi.
11.2 Axborotni ruxsatsiz foydalanishlarning texnikaviy himoyasi.
Huquqiy vosita ahborot xavfsizligini ta’minlashda muhim o‘rin egallaydi. Uning asosini axborotni qayta ishlash va uzatish, ulardan foydalanish qoidalariga rioya qilishni ta’minlaydigan qonunlar tashkil etadi. Axborot xavfsizligini xuquqiy ta’minlashning asosini O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi normalari, Axborotlashtirish to‘g‘risidagi qonun, Elektron raqamli imzo to‘g‘risidagi, Elektron tijorat to‘g‘risidagi bir qator qonunlarda ko‘zda tutilgan moddalar tashkil etadi.
11.3 Axborotni ruxsatsiz foydalanishlarning dasturiy himoyasi.
· AT va AT dasturlari va komponentlariga (fayl-serverlarga, aloqa kanallariga va boshqalarga) kirish sub'ektlari vakolatlari ierarxiyasi;
· Mahalliy tarmoqlarda ham, shaharlararo aloqa kanallari orqali uzatishda ham axborot oqimlarini majburiy nazorat qilish;
· Ruxsatsiz kirish urinishlarini, ATdagi hodisalarni va chop etilgan hujjatlarni ro'yxatga olish va hisobga olish mexanizmining mavjudligi;
· ATda dasturiy ta'minot va ma'lumotlarning majburiy yaxlitligi;
· Axborotni himoya qilish tizimini tiklash vositalarining mavjudligi;
· Magnit tashuvchilarni majburiy hisobga olish;
11.4 Axborotni ruxsatsiz foydalanishlarning kriptogafik himoyasi.
«Kriptografiya» atamasi dastlab «yashirish, yozuvni bеrkitib qo‘ymoq» ma’nosini bildirgan. Birinchi marta u yozuv paydo bo‘lgan davrlardayoq aytib o‘tilgan. Hozirgi vaqtda kriptografiya dеganda har qanday shakldagi, ya’ni diskda saqlanadigan sonlar ko‘rinishida yoki hisoblash tarmoqlarida uzatiladigan xabarlar ko‘rinishidagi axborotni yashirish tushuniladi