1 Sanoat inqilobidan so'ng qanday ko'prik turlari ommalashdi va ularda qanday qurilish materiallaridan foydalanildi?

43.Goetheanium haqida batafsil malumot bering

1923 yil davomida Shtayner asl nusxasini almashtirish uchun mo'ljallangan bino qurdi. Ikkinchi Gyotean deb nomlanuvchi ushbu bino Rudolf Shtayner tomonidan shvetsariyaning dornach shaxrida qurilgan bu bino butunlay quyma betondan qurilgan. R.SHtayner arxetektor bulmagan felasoft bo`lgan 1924 yilda boshlangan bino 1928 yilda, me'morning vafotidan keyin tugallanmagan. Uning qurilishi birinchi bo'lib arxitekturada betondan iborat bo'lib, unga Shveytsariya milliy yodgorligi maqomi berildi. San'atshunos Maykl Brennan ushbu binoni "XX asr ekspressionist me'morchiligining eng yaxshi asari" deb ataydi. Arxitektorning so'zlariga asoslanib, atrofdagi buzilgan beton jabhalar va atrofdagi buzilgan tosh shakllari o'rtasidagi o'xshashliklarni ta'kidlash noto'g'ri. Me'morchilik tomonidan tabiatga taqlid qilingan bunday yondashuv ko'p marotaba bo'lgan. Rudolf Shtayner bu munosabatni rad etadi: "... Steelio Gyoteumning shakllari tashqi hayot va jonsiz tananing ba'zi bir shakllarini naturalistik taqlid qilish deb tushunilmasligi kerak. Bino metamorfik jarayonlarning natijasidir. Gyote gumbazlari poydevori baland taxtadan iborat edi. 1913 yilda yotqizilgan va 1922 yilda Yangi yil oqshomi yoqib yuborilgan qurilish uning vorisidir, va shunga o'xshash esdalik ... Buni boshqa nazariyalar qatorida arxitektura nazariyasini, ikki struktura o'rtasidagi asosiy uzluksizlik sinovini ishlab chiqqan shaxs tom ma'noda emas, balki "qayta qurish" kontseptual "rekonstruktsiyasini" yaratgan. Shtayner, antroposofiya asoschisi, insonning ma'naviy dunyo bilan munosabatlariga bag'ishlangan harakat, erta idealizm bilan bog'liq birinchi bino. Arxitektorning so'zlariga ko'ra, ikkinchi bino nafaqat avvalgisi uchun motam tutish natijasi bo'ldi, balki harakatning paydo bo'lgan vaqtidan boshlab uning taraqqiyotini ham hujjatlashtirdi.
44.Eynshtiyin minorasi xaqida malumot bering.
Eynshteyn minorasi (nemis: Einsteinturm) Albert - bu Germaniyaning Potsdam shahridagi Parkdagi astrofizika rasadxonasi, arxitektor Erich Mendelson tomonidan qurilgan. U Potsdam Telegrafhenberg cho'qqisida astronom Ervin Finlay-Freundlich tomonidan yaratilgan quyosh teleskopi uchun qurilgan. Teleskop Albert Eynshteynning nisbiylik nazariyasini tasdiqlash (yoki rad qilish) uchun tajriba va kuzatuvlarni qo'llab-quvvatlaydi. Bino birinchi marta 1917 yilda paydo bo'lgan, 1919 yildan 1921 yilgacha mablag 'yig'ish mashinasidan keyin qurilgan va 1924 yilda ishga tushirilgan 5) Eynshteyn u erda hech qachon ishlamagan bo'lsa ham, u teleskopning qurilishi va ishlashini qo'llab-quvvatlagan. Potsdamdagi Leybnits astrofizika instituti tarkibiga kiradigan quyosh rasadxonasi. Teleskopdan nur milya orqali asboblar va laboratoriya joylashgan podvalga yo'naltiriladi. Laboratoriyada yarimdan ortiq teleskoplar bor edi. Bu Mendelsonning birinchi yirik loyihalaridan biri bo'lib, yosh Richard Neytra o'z shtabida bo'lganida va u eng taniqli bino. 1917-1920 yillar oralig'ida Mendelson Eynshteynning er osti nazariyalarini aks ettiruvchi tuzilmani yaratish tashabbusi bilan ko'plab eskizlarni yaratdi. Eynshteyn ilmi tashqi ko'rinishi dastlab betondan yaratilgan, ammo qurilishning qiyinligi va urush tufayli etishmovchilik tufayli binoning katta qismi g'isht bilan ishlangan, g'isht bilan qoplangan. Binoning qurilishi paytida material o'zgartirilganligi sababli, ularni joylashtirish uchun dizaynlar yangilanmagan. Bu ko'p muammolarni keltirib chiqardi, yorilish va namlik kabi. Keng ko'lamli ta'mirlash ishlarini dastlabki qurilishdan besh yil o'tgach, Mendelsoxonning o'zi boshqargan. O'shandan beri davriy ravishda ko'plab yangilanishlar amalga oshirildi. Bino Ikkinchi Jahon urushi paytida ittifoqchilar tomonidan portlatish natijasida juda katta zarar ko'rgan va bu holat A456 arxitektura blogida ta'kidlanganidek, urushdan oldingi tuzilishga qaraganda Mendelsonning kontseptual eskizlari6 bilan mutlaqo uyg'un bo'lgan holatni qoldirgan. 1999 yilda, 75-yilligi munosabati bilan, namlik va parchalanish bilan bog'liq muammolarni hal qilish uchun o'nlab yillar davomida ta'mirlangan. Ko'pincha ekspressionist arxitekturaning muhim yo'nalishlaridan biri sifatida tilga olinadi. Lore ma'lumotiga ko'ra, Mendelsoxon Eynshteynni tugallangan tuzilmaning uzoq safari chog'ida qabul qildi, ba'zi tasdiqlash belgisini kutdi. Dizayn mantiqiy va maqsadiga etarlicha to'la bo'lsa ham, Potsdam atrofidagi "g'ayriinsoniy kosmik kema" kabi ajralib turardi. Eynshteyn bir necha soatdan keyin, qurilish qo'mitasi bilan uchrashuvda, bitta so'zli hukmini pichirlab aytganida: "Organik" deb hech narsa aytmadi. Mendelsoxonning so'zlariga ko'ra, u uni "Eynshteynning koinotidagi mistikadan" kelib chiqib, uni noma'lum istaklardan kelib chiqqan holda yaratgan .
45.Hutfabrik (shlyapa fabrikasi) binosi haqida batafsil malumot bering.
Luckenwalde, Germaniya shlyapalarning asosiy ishlab chiqaruvchisi sifatida o'z nomini oldi. 1921 yilda ikki yirik shlyapa ishlab chiqaradigan atelye (Herrman va Steinberg) birlashdi. Luckenwalde-da sanoat yo'lida yangi yirik zavod qurishga qaror qilindi. Shartnoma Gustav Herrmann bilan do'st bo'lgan o'sha paytda nisbatan noma'lum bo'lgan arxitektor Erich Mendelsonga topshirildi. 10 000 kvadrat metr maydonda to'rtta ishlab chiqarish zali, qozonxona, turbinali uy, bo'yash zali va ikkita darvoza loyihalashtirildi va qurildi. Mendelsoxonning dahosi, shamollatishga imkon beradigan zamonaviy shaftga o'xshash kaput bilan shakllangan binoni zalini qurishda ayniqsa yaqqol namoyon bo'ldi. Bo'yash zali zaharli tutunlarni chiqarib tashladi, bu eng yaxshi dizayn deb hisoblandi. Minora, shuningdek, Luckenwalde-ning savdo belgisiga aylanib, shlyapaga o'xshardi. Zavod va uning qurilishi yangi, zamonaviy beton, shisha va yog'och materiallaridan foydalangan holda eng zamonaviy hisoblanadi. Sanoat binosida sochlar va junli shlyapalar uchun ikkita parallel ishlab chiqarish kurslari bor edi. Bo'yash va elektr stantsiyasi ishning ikkita ipi edi va shuning uchun tizim uchun nosimmetrik o'qda edi. Gustav Herrmann 1933 yilda oilasi bilan Germaniyadan chiqib ketdi. Bir yil o'tgach, shlyapa fabrikasi Shimoliy Germaniya Maschinenbau AGga sotildi va ular binoni binosining o'ziga xos tomini buzib tashladilar. 1945 yilgacha u samolyot va piyodalarga qarshi qurol ishlab chiqarishda ishlatilgan. Urushdan keyin rus armiyasi undan tanklarini tuzatish uchun foydalangan. Keyin qozonxona va turbinali uy dastgoh va ofis sifatida ishlatilgan. Qayta birlashgandan so'ng, Schweinfurt kompaniyasi FAG Kugelfischer Luckenwalde shahridagi fabrikani oldi, ammo 1992 yilda katta yo'qotishlar tufayli yopildi. Keyin ulkan majmua bo'shab qoldi. 2000 yildan beri fabrikaning kelajagi bor: sayt Berlindagi tadbirkor oilasi Ayad tomonidan to'qimachilik uchun saralash tizimini o'rnatish niyatida sotib olingan. Zal binoni muzeyi sifatida ishlatilishi va Shlyapa tomini tiklashi kerak. 2001 yilda binoning chirishini to'xtatish uchun binoni minorasining asl dizayni o'rnatildi. Shuningdek, Ayadlar oilasi Germaniya jamg'armasi ishiga jalb qilingan yodgorliklarni himoya qilish uchun. Taxminan 8000 m2 maydonni o'z ichiga olgan tomlar hali ko'p ishlarni talab qiladi, ayniqsa yoritgichlar bilan. Bundan tashqari, egalari 300 m maydonni ta'mirladimi? oldingi shon-sharafiga. 2003 yil 14 sentyabrda Badiiy akademiyada Erich Mendelson vafotining ellik yilligi munosabati bilan doimiy ko'rgazma ochildi. Ko'rgazma buyuk me'mor va fabrika tarixini yodga soladi. Hozirgi kunda 2013 yilda zavod bo'sh qoladi, uni ko'rgazmalar uchun foydalanish mumkin.
46.Le Corbusier hayotining birinchi yarimidagi qilgan loyihalari xaqida malumot bering
Lekar de Guze ( asil ismi Charles Edouard Jeanneret-Gris) Le Corubusier taxalusi (ona tomondan familyasi) . (1887-1965). Rassomlikda o'z nomidan foydalanadi. Soatsozlar shaxarchasida tug'ilgan. Yoshi ulg'aygach san'at maktabiga kiradi. Soat qutilarni o'ymakor naqshlar bilan bezash sanatini o'rganadi. Keyinchalik Fransiyada August Perret ofisida 1908-1909 yillarda ishlaydi . Arxitekturani o'rganadi. 1910 yil Peter Behrens ofisiga o'tadi. 1911 -yillarda yevropaga sayohatida Yevropaning ko'plab tarixiy yodgorliklarini qo'lda chizib o'rganadi. 1912 yilda saotsozlar shaxarchasiga qaytib keladi (La Chaux de Fonds). Va o'zini maktabiga qaytib kelib sanatdan dars bera boshlaydi. Dars berish davomida loyihalar qilib boradi. Don ino uyi birinchi binosi. 1914 yilda bino loyixasi ustida ishlaydi.
1. Kam harj
2. Erkin funksionalizm
3. Erkin fasad
Shu kabi hususiyatlarni o'z ichiga olgan uy loyihasini qiladi. Kanstruksiyani fasaddan ichkariga olib kirdi bu esa binoga erkin fasad yani erkin dizayn qilish imkonini beradi. 1916 yilda Parijga ko'chib keladi va Le Corubusier nomi ostida ijod qila boshlaydi. Rasim chizishlar va maqolalar yozishlar bilan shug'ullanadi. Yozgan maqolalari " Lisperit nouveau" jurnalida chop etiladi. 1920 yilda Paul Dermen bilan birgalikd yangi davr estetikasini o'zida aks ettirgan jurnal (1920-1923 yilgacha) bosib chiqariladi. 1923 yil Le Corubusier arxitektura haqidagi maqolalaeini " Towards a New Architekture" kitobida jamlaydi. O'z ijodida 80% arxitekturada teyoriyalar yozadi. "Arxitektura moxirona shaklada to'g'ri, chiroyli, hayratlanarli ravishda yorug'lik shakillarini jamlanmasidir. Bizning ko'zlarimiz yorug'likni ko'radi. Arxitektura bu yorug'lik va shakillarning mujassamligidir". "Uy bu maahina, yashash uchun mashina" kabi teoriyalar yozadi. Keyinchalik bu fikrini o'zgartiradi. 1922 yil qilgan loyixasini Citrohan haus deb nomlaydi (Mashinaga qiyoslangan ,Citroen -mashina {frans}). Hamyonbop uy. Urushdan so'ng industrial ravishda shaxarga kelgan axolini uy joy bilan taminlash. 2 ta fasadida oynalar bor qolgan 2 ta yob fasadida oynalar yo'q. Yani yonma-yon katejlar qurishga mo'ljallangan. 1 qavat transport uchun. Tomini tekkis terasa qilib foydalanish uchun mo'ljanlangan. Temir beton kanstruksiyada qurilgan. Villa Stein 1927 Garches, Fransiya. 1 qavati- garaj, kamunikatsiya. 2 qavat yashash uchun. Tomi terassa sifatida foydalanilgan. Shaxar uchun tipavoy uy. Oldi va orqa fasadida oynlar qo'yib yon fasadlarida oynalar yo'q. Ustunlar o'slarni oltin nisbatga moslashtiradi. Villa Savoye.1929-1931yilda Poissiy degan joyda qurilgan. Zamonaviy arxitekturaning javohiri. 1 qavat aftomabillar uchun, 2 qavat yashash uchun. Tomi terassa. Drazalar va ochiq balkonlar orqali mohirona yaxlit kampazitsiya yaratadi.
Zamonaviy arxitekturaning 5 nuqtasi:
1. Qavatni ustunlar ustiga ko'tarish. ( mashinalar uchun bo'shliq yaratish va yashil ko'rinishni uzib qo'ymaslik uchun).
2. Erkin loyiha ( kanstruksiyaga bog'lanib qolmaslik)
3. Erkin konstruksiya ( konstruksiyani elementlardan holi qilish).
4. Gorizontal derazalar ( honalarga nurni teng taqsimlash.)
5. Tomga bog' tashkil qilish ( "hududlar tabiatga tegishli uni tabiyatga qaytarish kerak" nazariyasi)
Villa Savoyeda hatolarini chunadi. Yani uy mashina emas. Bu binoning kamchiliklari shovqunni kelishi, Savoye oilasining farzandlari ko'b kasal bo'lishi. Yani bino salqin havo va shovqindan himoyalanmagan. Savoye oilasining ham Le Corubusiyerga yozgan hatlarida buni ko'rishimiz mumkin. Yani bu uy yashash uchun qulay emas. Urushdan so'ng bu bino 2000 yillarga qadar qarovsiz yotadi. Marselda qurilgan Unite d'habitacton Marseille ( Yashash birlashmasi). Le Corubusiyer 1947- 1952 yillarda qurgan. Bu binoning asosiy vazifasi ko'b qavatli turar joy binosini modulli sistemada qurish. 1 qavat ochiq qoldirish prinsipidan foydalangan. Har 3 ta qavatda karidor joylashgan har 4 qavatdan kegi 2 qavat jamoat joylari qurilgan. Bino ichida magazin ,apteka, klub tashkil etilgan 1600 ta inson uchun mo'ljallangan 17 qavatli bino. Tepa qavatda bog'cha bor. Tomida basseyn bor. Yugurish yo'laklari, klub bor. Endi Le Corubusier loyihalari insonlar uchun mashina emas balki funksional uyga aylana bordi.
47.Dom-ino uyi g’oyasi xaqida malumot bering.
DOM INO VA CITROHAN UYLARI
Perretdan temir-beton to'g'risida aniq tasavvurga ega bo'ldi va Behrendan sanoatni loyihalash haqida ma'lumot oldi. U ushbu ikkita shtammni o'zining birinchi diqqatga sazovor loyihasi - Dom-ino uyida (1914) birlashtirgan. Birinchi Jahon urushi boshlanganiga javoban, Urush natijasida vayronagarchilik, urushlar tugashi bilan qayta tiklanish uchun talabni oshiradi, deb taxmin qilgan Le Corbusier komponentlarni minimal darajaga tushiradigan ommaviy ishlab chiqariladigan uy-joy sxemasini taklif qildi: taxta plitalari, vertikal qo'llab-quvvatlash uchun doimiy joylashtirilgan iskala va pollarni ulash uchun zinapoyalar Dizaynning ajralmas qismi qurilish maydonchasi yaqinida ushbu qismlarni fabrikada tayyorlash va kran yordamida ramkani tezda o'rnatish imkoniyati bor edi. Le Corbusier, Dom-ino uyining ichki qismi va aniqligi. 1914 yil. Chizma. Ushbu tizim yordamida Le Corbusier tuzilmani korpusdan ajratdi. Natijada devorlarning moslashuvchan taqsimlanishi va istalgan konfiguratsiyani amalga oshirishi mumkin bo'lgan bepul jabhada bepul reja mavjud edi. Mahalliy imtiyozlarga rioya qilish uchun tashqi tomondan ob-havoga chidamli to'siq (devorlar) quruvchilarning ixtiyoriga beriladi
48.Citrohan uyi loyihasi haqida batafsil malumot bering.
Citrohan uyi (1922), Le Corbusierning kamtarona turar joyni loyihalashtirishga urinishi edi. keyinchalik Frantsiyada ishlab chiqarilgan Ckroen avtomobillari kabi arzon Uy temir-betondan qurilgan, iskala yoki uchuvchilar tomonidan ko'tarilgan, garaj va xizmat ko'rsatish xonalari eng past darajada. Ikkinchi qavat, Pianino nok an'anasiga binoan yashash va oshxonalar, xizmat xonasi va oshxona, uchinchi qavatda ikki qavatli yashash xonasiga qarashli usta yotoq xonasi, bolalar xonalari va tom tomi bog'i mavjud. Le Corbusierning keyingi uylarida ko'p qavatli balkonli ikki qavatli yashash xonasi bo'ladi. Fenestratsiya oddiy derazali teshiklardan iborat bo'lib, ular tashqi qismni gorizontal lentalarga ajratib, ichki qismning joylashuviga unchalik ahamiyat bermaydilar.

49-54

55.Bauhaus tarixi haqida to’liq ma’lumot
Walter Gropius-nemis arhitektori.1-jahon urishi tugaganidan song Grossherzoglich Kunstakademie va Grossherzoglich Sachsen Weimarische Hochschule fur Angewaltdte Kunst deb nomlangan 2 maktabni birlashtiradi.Bau- qurilish, hous-uy degan ma’nolarni bildiradi.
Bauhaus Weimar-Bauhaus Weimarda 1919-1925-yillar orasida faoliyat yuritadi.Bauhausning asosiy maqsadi sanoat sohalarini birlashtirish hisoblanadi va ustoz shogird ananasi asosida faoliyat yuritadi.Bauhaus hali ham Weimarda faoliyat yuritadi ammo Gropius tashkil qilgan maktabdan farq qiladi.Hozirda Bauhaus universitet sifatida faoliyat yuritadi.Fasadi osha davrlarga hos arxitektura lekin interyerida zamonaviy elementlarni koramiz:minimalistic dizayn,funksional elementlar va ranglar.
Bauhaus Dessau-1925 yilda Dessauga kochib otadi va 1925-1932 yillarda shu yerda faoliyat uritadi.1928 yilda Walter Gropius derektorlikdan ketadi va uning orniga Hannes Meyer direkter etib saylanadi.U yangi Matematika va Injineriyani yo’nalish sifatida qo’shadi.Ammo Hannes Meyer politikaga ko’p aralashdi va politikaga bog’liq bo’lgan ko’plab faoliyatlar olib brogan.Hannes Meyer 1930-yilda direktorlikdan ketadi va o’rniga Mies van der Rohe director bo’ladi.
Bauhaus Berlin-1932-yilda natsistlarni politikaga qo’shilib mustahkamlanishi boshlanganidan keyin Bauhaus Dessaudan siqib chiqariladi.Ular Bauhaus satsiolistik g’oyalar asosida qurilgan deb hisoblashadi.1932 yilda Mies van der Rohe o’z mablag’lari evaziga Berlinda eski telefon fabrikasida Bauhausni qayta tashkil etadi.ammo bu yerdagi Bauhaus atigi 1 yil o’z faoliyatni olib boradi.

56.Dessaudagi Bauhaus binosi haqida toliq ma’lumot bering.

(55- savol javobida Dessau Bauhause haqida ham ma’lumot berilgan .Javobni toliq qilish ucun ushbu ma’lumotdan ham foydalanish mumkin.)
Dessau Bauhaus 3ta bo’lakdan iborat:
1-workshop(ustaxonalar) Joylashgan fasadi to’liq oyna bilan qoplangan ummuman devor qismi yo’q.Derazalar metal konstruksiya bilan qoplangan.
2-Yotoqxona bloki 3-Darsxonalar bloki.Bu blokda gorizantal derazalar bor va bu derazalar qavatlar orasida joylashgan,qisman devor bn qoplangan.3ta blokning uslubi vazifasidan kelib chiqib 3 xil .Bu bloklar zina maydoni bilan bog’langan.Yotoqxona va ustaxona orasida oshxona joylashgan va bazi hollarda aktviy zal sifatida ham foydalanilgan.Ustaxonaning orqa qismida zapasniy vixod joylashgan.
Ikkita blok alohida bino bn boglangan va bu bino ikki bloklarning ikkinchi qavatidan boglangan va most sifatida foydalanilgan.Bu binoda derektor xonasi va oqituvchilar honalari ham joylashgan. Hozirgi kunda Workshop binosining padvalida Kofe Bauhaus joylashgan.Ustaxonalarda esa turli suvinerlar sotiladi.Fasad qismi shafofdan qisman shafofga otib ketadi.Yotoqxonaning birinci qavati servis qavati hisoblanadi.Dessau Bauhausning ochilish sabablaridan biri faqat Workshop eamas texnikaviy maktab tashkil etish ham edi.Hozirgi kunda Texnikaviy matab qismi bir institute tomonidan foydalaniladi.2-jahon urishi yillarida Dessau streategik shahar bolganligi un u yerda vaenniy samalyotlar ishlab ciqariladi.Osha davrda bombardirofka bo’lganligi sababli Bauhaus binosining ma’lum qismi shikastlanadi.XXI asrda bu bino tarixiy yodgorlik sifatida qabul qilinib rekanstruksiya qilinadi.Fasaddagi derazalarning tomomman shaffofligi xonalarning yozda issi qishda esa sovib ketishiga sabab bo’ladi.Hozirgi kunda radiatrlar ornatilgan bo’lib bu muommodan halos bo’lingan lekin bu kop inergiya sarflanishiga olib kelgan.
57.Dessaudagi masterhouses (ustalar uylari) haqida ma’lumot bering.
Dessau shahrida oqituvchilar va director uchun qurilgan 1 ta mustaqil va 3 ta juft (1ta blokda 2 ta uy)bor.Mustaqil uy Gropiu ucun qurilgan .
3ta juft uy 1- Laszlo Moholy-nagy va Lyonel Feininger
2-Georg Muche va Schlemmer
3-Wassily Kandinskiy va Paul Klee la uchun qurilgan
Derektorning uyi 2- jahon urush vaqtida buzilib ketadi va bir qancha yildan song Mies van der Rohe tomonidan recanstruksiya qilinadi.Kandinskiy va Klee larning uyi oz holatida qolgan va restavratsiya qilingandan song muzey sifatida foydalaniladi.

58. Dessaudagi Torten tumani.

Dessaudagi Torten uylari haqida gap boradi. Bu 1926-1928 yillarda qurilgan. Yani uy joylar majmuasi. Wolter Grpius tomonidan qurilgan. Halq uchun arzon, aholi sotib ola oladigan binolar. Sanoat rivojlangach shaxarlarga aholi intiladi. Dessau ham sanoat shaxri, shu sababli uy joyga ehtiyojlar ko'payadi. Va Dessau shaxri hokimiyati Wolter Gropiusga shu vazifani topshirishadi. Wolter Gropius bu masalani kichkina ikki qavatli katejlar bilan hal qiladi. Bu binolarning o'ziga hosligi arzonligi. Yani sanoatda qurilish ashyolarini ommaviy ishlab chiqilishi va tez qurilishi. Bunda betonlar oldindan tayorlanib joyga olib borilib, tez va arzon binolar qurilgan. Bu arzonlik tizimiga tayanishi bilan birga Bao Haosda ishlatilgan zamonaviy arxitektura uslublarini ham bu binolarga ko'chiriladi. Bu binoni yana avzalliklaridan biri bu binolarni hovlilari ham mavjud, chorvochilik va dehqonchilik bilan shug'ullanish uchun. 57 m kvadratdan 75 m kvadratgacha bo'lgan katejlarni quradi. Va 3,5 -4 sotokli hovlilari ham bor. Hozirda bu uylar rekanstruksiya qilinib o'z holiga qaytarilgan. Rekanstruksiya qilinishiga sabab aholi tomonidan o'zgartirish kiritishi bo'lgan. Lekin unchalik ko'p o'zgartirishlar kiritilmagan. Bu binolar bilan birga Mamuriy binolarni ham birga loyihalab keytadi. Va Desau, Tortenda 1929-1930 yillarda ko'p qavatli balkonli domlar ham qurilgan. Derazalari galeleryniy uslubda qo'llanilgan. Bir muhitni tashkil qilshda ajoyib yechim bo'lgan: balkondan uyga kiriladi va balkon orqali tashqariga ham chiqiladi, bu bir binoda o'shatdan yashovchi insonlar uchun satsialniy muhit yaratiladi. Bazi honalari umumiuly hona. Bazi honalari karidor. Madern uslubda, Bau haus yo'nalishida loyihalangan.

59. Lyudvik Mis Van der Rhoyd hayoti va ijodi haqida.

1886 yil tug'ilib 1969 yil olamdan o'tgan. Otasining kasbi tosh yo'nadigan usta, sangtarosh bo'lgan. Arxitekturani birinchi otasidan o'rganadi. Yani toshlar bilan ishlashni, materiyallarga ishlov berishni. Bruno Pol degan arxitektorning ofisida ishlaydi 1908 - 1911 yillarda. Bu ofisda ishlaganda Dizay haqida tushunchalarga ega bo'ladi. Bruno Pol asosan mebel ishlab chiqaradigan dizayner bo'ladi. Va Piter Berensni ofisida arxitektura haqidagi bilimlarni oladi. Va zamonaviy arcitekturani asoschilaridan biri Lyudvik Mis Van der Rhoy o'zining 1 chi binosini quradi. Standart nemis traditsiyasida uy quradi. 1906-1907 yilda Reyl uyi Potstamda qurilgan. Zamonaviy uslubda ham loyihalar qila boshlaydi. Berlindagi Fridrigh shtight stansiyasi yaqinida bir bino uchun loyiha qiladi .1920-yilda da cjizadi bu loyihani. Lekin bu bino qurilmay qolib ketadi. Faqatgina shishadan foydalanib bino quradi va albatda bu bino loyihasi o'tmaydi. Sababi bu binoni qurishda 1920 yil tehnalogiyalar kuchi, imkoniyati yetmaydi. 1950-1951 yilda bu usulda qurilishga imkon bo'ladi.
Lekin Mis Van der Rhoyning oltin asari Barselona pavilyoni bo'ladi. Yani bu bino Barselonada joylashgan. Rasmiy nomi Nemis pavilyoni deb atalsada asosan ko'b tarqalgan nomi Barselona pavilyoni. Ko'rgazma uchun qurilgan. Barselonada 1929 yilda umumjahon ko'rgazmasi uchun quriladi. Va ko'rgazma tugagach buzib tashlanadi. Va bu bino 1986 yilda qayta tiklanadi. Bu binoda bitta ekspanat bor Georg Holbe tomonidan ishlangan bir haykal bor va binoning o'zi ekspanat. Va binodagi mebellar ekspanat sifat bo'lgan. Bu binonig ekspanat bo'lishiga sabab materiyallar. Xranirovaniy metal ustunlar. Eshik romlarda ham xranirivinniy prfillardan foydalangan. Va turli hil rangdagi marmarlardan foydalangan va travertindan qurilgan. Bu marmarni qazib olish tehnalogiyasi marmarning tabiy teksturasini saqlab qolish. Yani marmar toshni simetrik ko'rinishi saqalab qolingan. Yashil, qizil qora marmarlardan foydalangan. Qizil simetrik marmarlardan interyerda foydalanilgan. Baseyini esa faqatgina binoni aksini ko'rsatish uchun qurilgan. Va bu binodagi stullar Barselona pavilyoni stullari deb ham ataladi (chipendal). 1929 yilda vahtinchalik qurib buzub tashlangan. Mayeriyallari auksiyonda sotib yuboriladi. 1986 yilda aynan o'sha tehnalogiyada birga bir shakilda aynan o'sha marmarlarni qayta olingan holda qayta tiklanadi. Hozirda bu bino tarixiy obida sifatida ko'riladi.Binoni o'ziga hosligi bir qarashda binoni hajminintushunib olish mumkin emas. Sababi garizantal va vertikal panellardan foydalangan holda yaxlit kampazitsiya tashkil qilinadi. Bu har bir element shunday mohirona joylashtirilganki funksional muhitlarga chegarasiz holda ajratilgan.Va bu binoga bog'liq bo'lgan kanstruksiyalar tashkil qiladi. Yani bir aniq honalar yo'q bu esa erkin planirovkani yangi bosqichga olib chiqadi. Eshik deraza, devor haqida tushuncha yo'q, tashqi va ichki muhit haqida tushuncha yo'q. Bu esa zamonaviy planirovkani yangi bosqichi bo'lishiga sababchi bo'ladi.
Keyingi binosi Tugenthantda qurilgan 1933 yil villa Tugenhat binosi Chexiyada Birno degan shaxarda qurilgan. Barselona pavilyonida foydalangan xranirovaniy ustunlar panellarni ishlatadi. Erkin planirovka. Yani bitta panel orqali binoni muhitlarga bo'ladi
Farnswarth uyi. Bu bino Amerikada qurilgan. Bu bino yozgi uy sifatida loyihalanadi Illinoys shtatolida 1945-1951 yollarda quradi. 140 m kvadratni egallaydi. Madern arhitektura. Va asosan po'latdan va 0.64 mm li oynalardan foydalanadi. Zakaz bergan inson Edith Farnsworth shifokor bo'lgan. Bu binoda Mis Van der Rhoy tomonidan loyihalangan mebelirovkalari mavjud. Bitta yaxlit hona. Mebellar orqali honalarga bo'lingan. Tabiat bilan bog'lanishi uchun tamoman shishadan o'rab chiqilgan. Interyeridagi mebellar Van der Rhoy uslubida albatda. Po'lat ,shisha, biton va polini materiyali travertin. Tashqi ko'rinishi bu uy ustunlar bilan ko'tarilgan yani platforma orqali uyga chiqiladi. Bunga sabab shu yaqin oradan o'tgan daryoning sathidan toshishi, bu binoni suv ostida qolmasligi uchun yerdan ko'tarilgan. Kanstruksiyasida Dutavrlardan foydalangan. Burchaklarni ustunsiz quriladi. Keyinchalik bu uslubda New yorkda Segram binosida ko'rishimiz mumkin. Berlindagi Milliy galeleriyada ham shunday kam ustunlar bilan loyihalaydi. Aynan shu Farnswarth loyihasida mana shunday testlar qilish orqali keyingi ishlariga zamin yaratadi. Va biu binoning o'ziga hosligi bitta turba orqali barcha kamunikatsiyalarninchiqarib yuboradi( kanalizatsiya, elektr , suv quvrlari vh.k) Va bu binoni aniq praporsiyalarga asoslangan loyiha yaratadi.
Bu binoga vaqti vaqti bilan suv toshib turadi va bu binoga suv toshgan vaqtda odatdagidan tashqari suv toshadi. Shunda bu binoni plazalaridan suv ko'tariladi , va uyni ko'tara boshlaydi, shunda derazalardan biri sinaadi shu uyni vaqtiga. Agar oyna sinmaganda bu binoni yuvib ketgan bo'lar edi. 74 ming dollarga qurilagan hozirda 648 ming dolordan ziyod baxolangan.
Yana bir qiziq malumot Edith Farnsworth Van der Rhoyni sudga beradi "nega odiy qurilgan bino qimmat , uy ichi issiq " degan baxonalar bilan sudda qatnashadi. Lekin sudda Van der Rhoy yurtib chiqadi.
Leyk Shor binosi birinch po'lat va shishadan turar joy binosi ilk bor qurilga . New yorkda. Keyinchalik Segram binosida ham shu uslubni qo'llaydi. Burchaklarida ustun qo'yilmaydi.
Segram binosida ham ustunlari kamligini hisobiga bino yengil ko'rinadi, bino oyna va po'latdan qurilgan. Ustunlari yana o'sha hranirovanniy ustunlar qo'llanilgan.

60. Lyudvik Mis Van der Rohe ishlarining boshlang'ich davri haqida.

1886 yil tug'ilib 1969 yil olamdan o'tgan. Otasining kasbi tosh yo'nadigan usta, sangtarosh bo'lgan. Arxitekturani birinchi otasidan o'rganadi. Yani toshlar bilan ishlashni, materiyallarga ishlov berishni. Bruno Pol degan arxitektorning ofisida ishlaydi 1908 - 1911 yillarda. Bu ofisda ishlaganda Dizay haqida tushunchalarga ega bo'ladi. Bruno Pol asosan mebel ishlab chiqaradigan dizayner bo'ladi. Va Piter Berensni ofisida arxitektura haqidagi bilimlarni oladi. Va zamonaviy arcitekturani asoschilaridan biri Lyudvik Mis Van der Rhoy o'zining 1 chi binosini quradi. Standart nemis traditsiyasida uy quradi. 1906-1907 yilda Reyl uyi Potstamda qurilgan. Zamonaviy uslubda ham loyihalar qila boshlaydi. Berlindagi Fridrigh shtight stansiyasi yaqinida bir bino uchun loyiha qiladi .1920-yilda da cjizadi bu loyihani. Lekin bu bino qurilmay qolib ketadi. Faqatgina shishadan foydalanib bino quradi va albatda bu bino loyihasi o'tmaydi. Sababi bu binoni qurishda 1920 yil tehnalogiyalar kuchi, imkoniyati yetmaydi. 1950-1951 yilda bu usulda qurilishga imkon bo'ladi.

61. Nemis pavilioni (Barselona pavilioni) haqida batafsil ma'lumot bering. Sxematik chizmalar bilan ma'lumotlarni to'ldiring.

1929-yilda Ispaniyada bo'lib o'tgan Butunjahon ko'rgazmasi uchun maxsus mo'ljallangan Barcelona pavilion quriladi. Pavilionda eshiklar va yopiq muhitlar yo'q edi. Bir qarashda umumiy hajmni tushunib olish juda qiyin. Chunki bu yerda odatiy yondashuv yo’q. Bu pavilion gorizontal va vertikal panellardan va ularni ushlab turuvchi metal karkasdan iborat . Shu elementlar orqali muhit tashkil etilgan. Bu yerda ichki yoki tashqi muhit yo’q lekin funksional hududlarga ega. Bu Barselona pavilionining yutug’idir. Tom assimetrik joylashgan marmardan bolgan devorlarga va ikki qator metal ustunga tayanib turadi. Pavilionda deyarli hech qanday eksponatlar yo'q. Faqat Georg Kolbe tomonidan yaratilgan dawn marmar haykali va Mis van der Roy tomonidan yaratilgan barselona kreslosi bor edi. Asl pavilion atigi 3 oy turadi. Ko'rgazma tugagandan so'ng, uni qismlarga ajratib uning qismlari sotib yuborildi. Ammo 1980-yillarning boshlarida, Mies van der Roening suratlari va chizmalariga ko'ra, pavilion joyiga qaytarildi. Qurilish ishlari 1983 yildan 1986 yilgacha davom etdi. Bunda asl materiallarning nusxasidan foydalanildi. Bugungi kunda u ko'plab sayyohlar me'morlar, rassomlar orasida juda mashhur muzeyga ham aylandi.

62. Farnsworth uyi haqida batafsil ma'lumot bering. Sxematik chizmalar bilan ma'lumotlarni to'ldiring.

Farnsworth uyi AQSh ning Illinoys shtatida Mis van der roy tomonidan loyihalanib qurilgan bino. Plano shahridan janubda, 24 gektar yer uchastkasida joylashgan. Fox daryosi oldida joylashgan. Uy daryodan 30 metr narida joylashgan. 1945-1951-yillar orasida qurilgan. Maydoni 140 m2. Bor yo’g’I bir xonadan iborat. Modernizm stilida qurilgan. Asosiy materiallari po’lat, beton, shishadan foydalanilgan. Shisha qalinligi 0.64 sm. Buyurtma bergan inson Edith Farnsworth shifokor. 74000 dollarga qurilgan. Polning materiali travertin. Uy ustunlarga ko’tarilgan ya’ni yerda turmaydi va bu uyga platforma orqali chiqiladi. Buning sababi vaqti vaqti bilan yonidagi daryoning suv sathi ko’tarilishi. Barcha kommunikatsiyalar suv, kanalizatsiya, elektr bittagina trubadan chiqarib yuborilgan. Tabiat bilan bog’liqlik bo’lishi shisha bilan qoplangan. Interyerdagi barcha mebellar ham Mis van der royga tegishli. Burchaklarda ustunlardan foydalanilmagan va bu uslubni keyingi ishlarida ham ko’rish mumkin.

63. Art Deko g'oyasini izohlang va unga misollar keltiring.

Art Deko, 1910-yillarda Fransiyada paydo bo'lgan me'morchilik va dizayn uslubi. O’zida hashamat, ko’z-ko’zlikni mujassam etgan. Art Deko binolar, mebellar, zargarlik buyumlari, moda, avtoulovlar, kinoteatrlar va kundalik hayotdagi narsalarning dizayniga ta'sir ko'rsatdi. 1930-1940-yillarga kelib A.Q.Sh da mashhur bo’lishni boshlaydi. Art Deko shakllanishiga asosan kubizm va futurizm kabi yo’nalishlar sezilarli darajada ta’sir ko’rsatgan. Art dekoga misol qilib Chrysler buildingni keltirsa boladi. Manxettenning diqqatga sazovor joyi me'mor Uilyam van Alen tomonidan ishlab chiqilgan va 1930-yilda qurib bitkazilgan bo'lib, u 320 metr balandlikka ega. 11oy mobaynida dunyodagi eng baland bino bo'lgan. Unda Art Deko elementida qurilgan tom qism arkali qismida uchburchak shaklli derazalar quyosh nurlariga o’xshash va burgut gargoyllari bilan bezatilgan. Binoning o'ttiz uch qavatli minora poydevori Art-Deko usulida rang-barang dekoratsiya bilan bezatilgan, foyeda esa Art-Deko tasvirlari bilan bezatilgan. Yana bir Art Deco osmono'par binosiga empire state buiding ham misol bo’la oladi.

64. Chrysler Building haqida batafsil ma'lumot bering. Sxematik chizmalar bilan ma'lumotlarni to'ldiring.

Quruvchi William Reynolds New Yorkning Lexington prospekti va 42-chi ko'cha kesishmasida osmono’par bino qurishni rejalashtira boshlaydi. Reynolds loyihani arxitektor Willian Van Allenga topshiradi. Chrysler kompaniyasining egasi Walter Chrysler ushbu binoga qiziqib qoldi va 1928-yilda 15 million dollar byudjetni to’laydi. Chrysler osmono'par binosi 1930-yil 27-mayda jamoatchilik uchun ochildi. Bino 320m, 77 qavatdan iborat, Art-Deko usulida qurilgan. 11 oy dunyoning eng baland binosi nomiga ega bo’lgan. Dastlab Chrysler kompaniyasiga tegishli bo’gan.

Bino Nyu-York me'morchiligidagi Art Deko ga mansub eng yaxshi namunalaridan biri. Konstruksiya po’lat karkas, g’isht, temirdan tashkil topgan. Ichki devorlar g’ishtdan, tashqi tomoni esa zanglamaydigan po’lat bilan qoplangan. Binoga 29961 tonna po’lat ishlatilgan va 5000 ta deraza qo’yilgan. Art Deko elementida qurilgan tom qismida ham xonalar bor, 32 ta liftga ega. Fasadi oq va qora g’ishlar bilan qoplangan. Tashqi qism 61-qavatda 8 ta po’latdan bo’lgan burgut boshi bor. 31-qavatda esa qanotga o’xshash figura to’rt tomonda joylashtirilgan.
65. Empire State Building haqida batafsil ma'lumot bering. Sxematik chizmalar bilan ma'lumotlarni to'ldiring.

Empire State Building bu Nyu-York shahridagi joylashgan. Art Deko usulida qurilgan binodir. U Shreve, Lamb & Harmon tomonidan loyihalab chiqilgan. 1930-yildan 1931-yilgacha qurilgan. Binoning umumiy balandligi 443 m. Empire State Building 1970-yilgacha dunyoning eng baland binosi bo'lib kelgan. Bu ofis binosidir. Qurilishning asosiy pudratchilari The Starrett Brothers and Eken. Qurilish 1930-yil 17-mart boshlanib 1931-yil 11-Aprelda bitgan. Taxminan 41 million dollar sarflangan. Bino 103 qavatdan iborat bo'lib, tijorat maydoni binoning birinchi 85 qavatini egallaydi. 102-qavatda kuzatish maydoni joylashgan. Empire State Building 100 qavatdan oshgan birinchi bino hisoblanadi. Bino 6500 ta deraza va 73 ta liftga ega. Binoning umumiy og'irligi 331000 tonnani tashkil qiladi. Derazalar maydoni ikki gektar, poydevorining maydoni 8 ming kvadrat metrdan ortiq. Binoda mingga yaqin ofis mavjud. Ular 21 mingga yaqin kishiga mo'ljallangan.

66. Rockfeller Center- 1927 yilda qurilish boshlangan, 1929 yil tugallangan. Bu binoning o'ziga hosligi New Yorkdagi bloklar (275x75 bloklar) 3 ta blokni o'z ichiga oladi. Va keyinchalik boshqa qisimlarini ham qo'shib oladi. Rakfeller Center juda ham ko'p binolarni o'z ichiga oladi, juda ham ko'p funksiyalarga ega. Uning nomi ha moliyalashtirgan odam Rockfeller nomi bilan ataladi. Rckfeller Center ozmi ko'pmi futurist arxitektorlarni loyihasini amalga tadbiq qilingani desak mubolag'a bo'lmaydi. Va bu Center utopiya arxitektorlarini ham amalga tadbiq qilingani ham bo'ldi (Utopiya bu haqiqatda bo'lishi mumkin, lekin hozirgi davrda mumkin emas, balki kelajakda bo'lishi mumkin g'oyalar). Yani bu g'oyalar amalga tadbiq qilinib quriladi. yani bir necha yillarvo'tib futurist arcitektorlarning binolar tepasida aftamabillar harakatlanishi g'oyalari amalga oshiriladi. Tomlarida bog'larni tashkil qilinishi va binolarni bir biri bilan piyodalar uchun ko'priklar orqali bog'lanishi bu futurist arxitektorlarning g'oyalari edi. Umumiy loyihasi 275 m qismida hattoki bir ko'cha ham tashkil qilingan. Bu Centerda gaztea, opera, har hil savdo binolari, kansert zallar,teatirlar, turli tashkilotlarni va boahqa funksiyalardagi binolarni o'z ichiga oladi. Yani juda ham ko'p binolardan tashkil topgan bir majmua. Va bu binolar art-deko uslubida qurilagan. Yani dekarativ elementlardan yetarlicha foydalanilgan.


67. Seagram building

68. Frank Lloyd Wright hayotining 1 yarmi qurgan binolari. Frank Lloyd Wrrayt (1867-1959) Amerikan arxitektor. 1 qurgan binosi bu o'zining uyi. 1889 yil quradi. 1888 yilda esa Luis Salivan bilan Dankmer Adler boshqargan "SalivanAdler" ofisida ishlaydi. Institut davrida o'qib yurgan davirlaridayoq Frank Lloyd Wrightni orzusi bo'ladi bu o'fisda ishlash. Yani Luis Salivan doyim Frank Lloyd Wrightni ilhomlantirib kelgan arcitektor bo'ladi. Va 1888 yil o'fisga qabul qilinadi. Ofisga kirish uchun o'tgan suhbatida o'zini shunday hikoyasi bor: Luis Salivan va Adler qurgan binolarida arlamentlar ko'p qo'llaniladi. Va Frank Lloyd Wright o'zini shu arlament chizishda o'zini ko'radi va arlament chizishni yaxsjilab o'rganganidan so'ng suhbatga boradi. Va Wrightning chizgan suratlari Luis sulivanga yoqadi va uni ishga oladi.

1889 yilda o'zini uyini quradi Old park degan joyda o'zini uy studiyasini quradi. Ko'cha tomonga qaragan qismida dekaratsiyalardan foydalanadi. Uyni birinchi qismi quriladi va kegin qolgan 2 qismi qo'shiladi. G'ishtdan qurilgan
Keyingi binosi James Charli uyi 1891 yilda qurilgan Chikago'da . Luis Salivan va Dankmer Adler bilan birgalikda qurgan binosi. Astor ko'chasi, Chikago, Ilinoys shtatida joylashgan. Bu binoning o'ziga hosligi Luis Salivanning Auditorium buildingni elementlarini olib ishlatadi . Yani Bu binoda arkani tagida loja chiqib turadi shu elementlarni ishlatadi. Va ustunlari dorik orderlariga o'xshash uslub ishlatadi. Slaivanning dekaratsiyalaridan ishlatadi. Tashqi tomondan keng ichi tor bo'lgan uy.
Kegin Frank Lloyfmd Wright bilan urishib qolishadi. Sababi Wright tashqaridan zakazlar olgani, ofis bilan bo'lishmagani o'zi mustaqil ishlagani bo'ladi.
1893-yilda Winslow uyini quradi. Chikagoda River forest degan joyda. (River forest- o'rmon daryosi). Arxitekturik uslubida garizantallik daminant. Garizantal materiyallar, garizantal chiziqlar dekaratsiyalar bilan birga davom etadi. Ortiqcha bezaklarsiz vazmin loyihalanadi. Wright o'zini uslubini yarata boshlaydi. Bu binoda oynalargacha va hatto balkonlarida ham garizontallikga urg'u beradi. Osilib chiqqan tom esa binoni ikki qavat bo'lishiga qaramasdan pastakkina qilib ko'rsatadi. Hatto vertikal ko'rinishi kerak bo'lgan mo'rilarini ham garizantal yahlit element bilan tutashadi. Va bu garizantallik alohida nom bilan ham atashadi Proyir uylar ( yani ingliz tilida tekis bo'lgan landshaft degan manoni beradi). Bu uy planirovkasi: Ko'cha tomondan kirish, kutbhona tashkil qilingan, kamin, oshcona , yashash honasi, ovqatlanish honasi, 2 qavatda yotoqhonalar joylashgan. Tashqari qismida aftamabillar kirish qismini arkali qilib ishlagan
Keyingi loyihasi Geyl uyi 1909 yilda quradi Chikagoda. Bu Frenk Lloyd Wrightning uy studiyasini yaqinida joylashgan. Geyl oyilasi uchun Geyl uyi. Bu bu binoda ham garizantal balkonlardan foydalangan, bir necha m uzunlikda chiqib turadi. Va bu usuldagi tirgaksiz balkonlarni o'z faoliyati davomida cho'qiga olib chiqadi. 1 qavatda markazida kaming joylashgan yonida oshxona, oshcxona ovqatlanish honasi bilan bog'langan, ovqatlanish honasi mehmonhona bilan bog'langan. Va Wrightning fikricha kamin uyning yuragi degan tushuncha bo'lgan. Va uyni markazida kamin joylashtiradi. Va barcha loyihalarida kamin joylashtirgan. Prayir uylarining eng cho'qiga chiqan davri Robiy uyida cho'qqiga chiqadi.
Prayir uylarining eng cho'qiga chiqan davri Robiy uyi. Barcha elementi garizantal. Chikago shaxrini tekisligini ifodalovchi uslub. Fredrik Robbiy uchun qurilgan. Hayotining birinchi yarmidagi eng yaxshi loyihasi. Bino klent talabiga ko'ra ko'cha bilan alohida ajralib turadigan, ko'cha bilan to'g'ridan to'g'ri ulanmagan binoni hohlaydi, sabab havsizlik va tinchlik. Bolalari uchun alohida o'yin joyi o'fisi uchun alohida joy bo'lishini hohlaydi Robiy. Uning talablariga ko'ra 3 qavatli binoni loyihalaydi. 1 qavatda garaj, blyart honasi, bolalarni o'ynaydigan uyi va servis hizmatlari joy oladi. 2 qavatda yashash honalar, oshxona, ovqatlanish xonas, mexmonxona joylashgan, 3 qavatda yotoqxonalar. Pastakina devorlar Robbiy hohlaganday uyga ustalik bilan bog'langan. Past past derazalar qilishiga sabab bu hududda qishda quyosh azimuti pas bo'ladi va uyga to'g'ri uyga tishadi. Va bu uy Amerikada birinchi bora metallarnini svarkalash orqali bo'g'langan bino bo'lgan. Binoning 3 ta qavati kaming bilan bog'langan. Yani honalar kaming atrofida tashkil topadi. Derazalarni kichkina oraliqlarda qo'yib chiqadi. Hozirgi kunda bu uy muzey sifatida foydalaniladi. Wrigt bu binoni Mebelirovkalarini ham o'zi qiladi. Loyihalarni bir kamchiligi bor bu mebellar tekkis tekkis elementlardan tashkil topgan. Bu bino interyeriga mos tushgan bo'lsada foydalanishga biroz noqulay bo'lgan. Har bir chiroqlar va eshik ruchkalarini dizayini ham loyihasini qiladi. Va hattoki Misis Robiy uchun bayramda kiyadigan kiyimini ham chizib beradi. Yani shu uyga mos bo'lsin deb.

69. Frank Lloyd Wright hayotining ikkinchi yarmidagi loyihalari. Hayotining 2 yarmi loyihalari. Jonson Mum kampaniyasi binosi. 1936-1939 yillarda quriladi qo'shimchasi 1946-49 yillarda quriladi. Rasin shaxrida Vinskon shtatida. Tadqiqot minorasi keyinchalik qurib bitqaziladi . 1946 -49 yillarda quriladi. Yani bino ikki qismga bo'lib qurilgan. Bu binoda faqatgina to'rburchak shakillardan emas balki aval shakillardan foydalana boshlaydi. Bino ichida qo'ziqoringa o'xshash ustunlardan foydalanadi. Frank Lloyd Wrightning hayotining ikkinchi yarmida aylana shakillarga qiziqishi ortadi va Jonson Mum kampaniyasida ham shu uslubdan foydalanadi. G'ishtlari ham maxshus aylana hosil qilish uchun yassisimon. Tashqarisidagi qo'ziqoringa o'xshash ustunlar interyerda ham o'z aksini topadi va ustilunlar tepasidan, orasidan yorug'lik kirishi uchun maxshus oynalar qo'ygan. Asosiy ho'l o'ng tomonida o'fis ishchilari honasi. Mebellari ham Wright loyihalagan yani aylanasimon elementlardan foydalanilgan. Tepadan yorug'likni churilishi tabiy yorug'lik bilan taminlashi bu energa samaradorligiga yaxshi imkoniyatlar yaratgan. Bu binoga pul tikayotgan insonlar bu qo'ziqoringa o'xshash ustunlarni orasi kattaligi uchun bu ustunlarni kanstruksiyasi mustahkam ekanligiga ishonishmaydi. Frenk Lloyd Wright bu ustunlarni kichikroq o'lchamdagi zalda foydalanib qurib ko'rsatadi. Va bu ustunlarni yuk ko'tarishiga ishonch hosil qilingach qurishga ruhsat beriladi. Bu binoning barcha elementlari aval elementlardan foydalanadi. Wiskonsimda qurilgan.

Follingwater- Frank Lloyd Wrightning eng ko'zga ko'ringan ishlaridan biri. Follingwater nomininolishiga sabab yonida sharshara b'lishi. Arxitektura bu faqatgina tabiat bilan ishlash emas balki tabiatning bir qismi bo'lishidir- deb tarif beradi Frank Lloyd Wright arxitekturaga. Zamonaviy arxitektura namunasi lekin uni organik arxitektura deb ham atashadi tabiat bilan uyg'ullashib ketgani uchun. 1000 dan ortiq loyihalari bor bulardan 532 tasi qurilgan Frank Lloyd Wraydni. Organik arxitekturaning asoschisi. Follingwater Kaufman oilasi uchun loyihalangan. O'rmonlarni ichida, sharshara ustida. Aslida bu uy Kaufman uyi deb nomlangan lekin oila ajrashib ketgandan so'ng davlat tasarufiga topshirilgan. Hozirda muzey sifatida foydalaniladi.
Frank Lloyd Wright joyni ko'radi va 1 oylardan kegin ko'rishamiz deydi Kaufmanga. Kaufman bilan ko'rishishdan 4-5 soatdan oldin loyihani chizishni boshlaydi. Va butun dunyoga mashxur binoni 4-5 soatda chizib tugatadi. 1936-1939 yillar orasidagi loyiha. 59 yoshida loyihalagan.
Sharsharani ustida qurilgan, Bier dega soyning ustida. Lanshaftdagi zina orqali o'tib kelinadi. Usti biton bilan qoplangan. Va toshlari ham shu joyni qazishda chiqan toshlardan foydalangan. Tepalikdan pasga tushishda loyihalangan. Mustahkam zaminda joylashgan, terasalari esa tashqariga chiqib turadi. Tepadan kelganda 2 qavatga to'g'ridan to'ri kiriladi. Pasga ovqatlanish uchun tushiladi. Va 1 qavatdan yana pasga tushish uchun ham zinalar mavjud. Qurilish materiyallari biton, shisha, tosh , metal. "Bino atrof muhitni urg'ulanishi kerak, tabiyatni yanaham yaxshiroq ko'rsatishi kerak to'sishi emas" degan fikirni aytadi. Yani birontaham daraxtni kesmasdan o'sha joyga loyihalaydi. Qurilish jarayonida vaqtinchlik yog'ochlar bilan tirab qo'yilgan, qurib bo'lingach olib tshlanadi. Va uyning yuragi kamin albatda markazda joylashtiriladi. Interyer dizayini o'ziga hos. Pollarini shu yerdan qazib olingan toshlarni terib chiqqan, va asosan yog'ochlardan foydalangan, aylana elementlardan keng foydalanadi. Mebelerofkasini ham o'zi loyihalaydi. Burchaklaridagi oynalarga imkon qadar profil qo'ymaslikka harakat qiladi tabiat bilan bog'liqlikni buzmaslik uchun. Ichida ham tashqi muhitda ham bir hil toshlardan foydalanadi. Yani tabiyat bilan ichki muhit ham tashqi muhit ham uyg'unlashib ketadi.
Gugenham museum - New yorkda 5 abinyu ko'chasida joylashgan.1957 yil qurib bitqazilgan. Qurilishi 16 yil davom etgan. Slamon Rubert Gugenhaym tomonidan buyurtma beradi. Salomaon Rubert Gugenhaym 58 yoshida nafaqaga chiqqach sanat asarlari yeg'ishni boshlaydi. Shundan so'ng bir to'plamga ega bo'lgach Frank Lloyd Wright ga buyurtma beradi. Wright bu binoni qurishda ikkilanadi, negaki bino New yorkning gavjum bo'lmagan joyoda joylashgan bo'ladi. Shunga qaramay loyihani boshlaydi. Loyiha boshoda binono tashqi fasadi qizil rangda bo'lishi rejalashtiriladi, lekin Salamon Gugenhaym bu lnga qarshi bo'ladi. Shunga qaramasdan 1957 yilda bino ochilishi bo'ladi. Lekin bino ochilishiga Gugenhaym ham Wright ham tirik bo'lmaydi. Organikarxitekturani tabiatga aloqasi yo'q deb aytadi. Organik arxitektura men uchun yaxlitlik deb aytadi. Bino speral shakilda qurilgan. Binoga birinchi qavatidan tepaga aylanib ko'tariladi qiyalik orqali. Bu binoda kichkinagina hatolik speral shakil ko'rgazma uchun biroz noqulay bo'ladi, yani suratlarni uzoqroqdan tomosha qilish imkoni yo'q. Bino yaxlit bitondan qurilgan. Tepasidan atrium sifatida oynalar o'rnatilgan. Hayotini ikkinchi yarmida tamoman boshqa uslubga o'tganini ko'rish mumkin bu binosida. 90 gradus elementlar yo'q yani asosan egri sirtli hajmlar bilan ishlashni boshlaydi. Va bu bino New yorkning to'g'ri to'rtburchak shakldagi binolariga tamoman zid binoni quradi.


70. Winslow uyi. 1893-yilda Winslow uyini quradi. Chikagoda River forest degan joyda. (River forest- o'rmon daryosi). Arxitekturik uslubida garizantallik daminant. Garizantal materiyallar, garizantal chiziqlar dekaratsiyalar bilan birga davom etadi. Ortiqcha bezaklarsiz vazmin loyihalanadi. Wright o'zini uslubini yarata boshlaydi. Bu binoda oynalargacha va hatto balkonlarida ham garizontallikga urg'u beradi. Osilib chiqqan tom esa binoni ikki qavat bo'lishiga qaramasdan pastakkina qilib ko'rsatadi. Hatto vertikal ko'rinishi kerak bo'lgan mo'rilarini ham garizantal yahlit element bilan tutashadi. Va bu garizantallik alohida nom bilan ham atashadi Proyir uylar ( yani ingliz tilida tekis bo'lgan landshaft degan manoni beradi)

71. Gale uyi haqida batafsil ma'lumot bering.

Gale uyi 1909 yilda Chicagoda Frank Lloyd Wright tomonidn loyihalangan bolib ozining uyi yaqinida Gale oyilasi uchun loyihalangan. Bu binoning ichki muhitini tashqi muhit bilan bog’lash uchun binoning bog’ga qaragan balkon qismida gorizontal uslubdagi tashqariga chiqib turgan va tirgaklarsiz mustahkam bolgan balkon tashkil qilinadi va bu balkonla oynalar bilan qoplanga, bu kabi balkonlarni Frank Lloyd ekspirement tariqasida ishlatgan bolib keyinchalik qolgan loyihalarida yanada mukamal holatga keltiradi.Binoning tarx qismiga etibor qaratsak birinchi qavatida kichik terasa va u living roomga ulanda esa dining room va u kitchenga ulanga bolib uyning markazida kamin joylashgan,Frank Lloyedning fikiricha kamin bu uyning yuragi yani markazi deb hisoblagan va barcha loyihalarida kamin ishlatgan, ikkinchi qavatda esa yotoqxonalar va hizmatkor xonasi joylashgan.

72. Robie uyi haqida batafsil ma'lumot bering.

Robie uyi 1909yil Chicagoda Robie oilasi uchun Frank Lloyd Wright tomonidan loyihalanadi. Robie uyi bu Praire uylarining eng cho'qiga chiqan davri ya’ni eng korkam uyi hisoblanadi.O’ziga xos jihatlaridan biri uynung barcha elementlari gorizantal holatda,bu uy Frank Lloyd Wright hayotining birinchi yarimida qurgan binolari orasida eng mukamali hisoblanadi.Uy ichkariga qarab kirib ketkan bolib buning sababi uyning egasi Fredirik Robie uyning havfsiz va tinch bolishini tashqi muhit bilan bog’lanmasligini hohlaydi. Uning talablariga ko'ra 3 qavatli binoni loyihalaydi. 1 qavatda garaj, blyart honasi, bolalarni o'ynaydigan uyi va servis hizmatlari joy oladi. 2 qavatda yashash honalar, oshxona, ovqatlanish xonas, mexmonxona joylashgan, 3 qavatda yotoqxonalar. Pastakina devorlar Robbiy hohlaganday uyga ustalik bilan bog'langan. Past past derazalar qilishiga sabab bu hududda qishda quyosh azimuti pas bo'ladi va uyga to'g'ri uyga tishadi. Va bu uy Amerikada birinchi bora metallarnini svarkalash orqali bo'g'langan bino bo'lgan. Binoning 3 ta qavati kaming bilan bog'langan. Yani honalar kaming atrofida tashkil topadi. Derazalarni kichkina oraliqlarda qo'yib chiqadi. Hozirgi kunda bu uy muzey sifatida foydalaniladi. Wrigt bu binoni Mebelirovkalarini ham o'zi qiladi. Loyihalarni bir kamchiligi bor bu mebellar tekkis tekkis elementlardan tashkil topgan. Bu bino interyeriga mos tushgan bo'lsada foydalanishga biroz noqulay bo'lgan. Har bir chiroqlar va eshik ruchkalarini dizayini ham loyihasini qiladi. Va hattoki Misis Robiy uchun bayramda kiyadigan kiyimini ham chizib beradi, yani shu uyga mos bo'lsin deb.

73. Praire uylari haqida batafsil ma'lumot bering.

Frank Lloyd Wright ozining qurgan uylarida gorizantalik dominant bolgan elementlardan foydalanadi va shu tariqa o’ziga xos uslub yaratadi.Uylarda gorizantalikni ustun bolishini yanada taminlash maqsadida binonig ikkinchi qavatiga tom kelib tutashishi va ikkinchi qava tashqaridan qaraganda pastekina korinish bolishiga va binoni chozinchoq korinishga ega bolishiga olib keladi. Frank Lloyd Wright ning bu oziga hos uslubi yani gorizantalikni dominant bolishini Praire uylari deb atashadi bu inglizchadan tarjima qilganda tekislik ma’nosini bildiradi yani uylarning lanshafti Praire deb ataladi. Bu uylarga misol qilib 1983 yil Winslow uyi River Forest Chicago da, Gale uyi 1909 yilda Chicagoda va Praire uylarining eng cho'qiga chiqan davri ya’ni eng korkam uyi Robie uyi 1909yil Chicagoda.

74.Jonson mum kompaniyasi (Johnson Wax Company) binosi haqida batafsil ma'lumot bering.

Frank Lloyd Wright hayotining ikkinchi yarmidagi loyihalari. Hayotining 2 yarmi loyihalari. Jonson Mum kampaniyasi binosi. 1936-1939 yillarda quriladi qo'shimchasi 1946-49 yillarda quriladi. Rasin shaxrida Vinskon shtatida. Tadqiqot minorasi keyinchalik qurib bitqaziladi . 1946 -49 yillarda quriladi. Yani bino ikki qismga bo'lib qurilgan. Bu binoda faqatgina to'rburchak shakillardan emas balki aval shakillardan foydalana boshlaydi. Bino ichida qo'ziqoringa o'xshash ustunlardan foydalanadi. Frank Lloyd Wrightning hayotining ikkinchi yarmida aylana shakillarga qiziqishi ortadi va Jonson Mum kampaniyasida ham shu uslubdan foydalanadi. G'ishtlari ham maxshus aylana hosil qilish uchun yassisimon. Tashqarisidagi qo'ziqoringa o'xshash ustunlar interyerda ham o'z aksini topadi va ustilunlar tepasidan, orasidan yorug'lik kirishi uchun maxshus oynalar qo'ygan. Asosiy ho'l o'ng tomonida o'fis ishchilari honasi. Mebellari ham Wright loyihalagan yani aylanasimon elementlardan foydalanilgan. Tepadan yorug'likni churilishi tabiy yorug'lik bilan taminlashi bu energa samaradorligiga yaxshi imkoniyatlar yaratgan. Bu binoga pul tikayotgan insonlar bu qo'ziqoringa o'xshash ustunlarni orasi kattaligi uchun bu ustunlarni kanstruksiyasi mustahkam ekanligiga ishonishmaydi. Frenk Lloyd Wright bu ustunlarni kichikroq o'lchamdagi zalda foydalanib qurib ko'rsatadi. Va bu ustunlarni yuk ko'tarishiga ishonch hosil qilingach qurishga ruhsat beriladi. Bu binoning barcha elementlari aval elementlardan foydalanadi. Wiskonsimda qurilgan.

75. Sharshara ustidagi uy (Fallingwater) haqida batafsil ma'lumot bering.

Follingwater- Frank Lloyd Wrightning eng ko'zga ko'ringan ishlaridan biri. Follingwater nomininolishiga sabab yonida sharshara b'lishi. Arxitektura bu faqatgina tabiat bilan ishlash emas balki tabiatning bir qismi bo'lishidir- deb tarif beradi Frank Lloyd Wright arxitekturaga. Zamonaviy arxitektura namunasi lekin uni organik arxitektura deb ham atashadi tabiat bilan uyg'ullashib ketgani uchun. 1000 dan ortiq loyihalari bor bulardan 532 tasi qurilgan Frank Lloyd Wraydni. Organik arxitekturaning asoschisi. Follingwater Kaufman oilasi uchun loyihalangan. O'rmonlarni ichida, sharshara ustida. Aslida bu uy Kaufman uyi deb nomlangan lekin oila ajrashib ketgandan so'ng davlat tasarufiga topshirilgan. Hozirda muzey sifatida foydalaniladi.
Frank Lloyd Wright joyni ko'radi va 1 oylardan kegin ko'rishamiz deydi Kaufmanga. Kaufman bilan ko'rishishdan 4-5 soatdan oldin loyihani chizishni boshlaydi. Va butun dunyoga mashxur binoni 4-5 soatda chizib tugatadi. 1936-1939 yillar orasidagi loyiha. 59 yoshida loyihalagan.
Sharsharani ustida qurilgan, Bier dega soyning ustida. Lanshaftdagi zina orqali o'tib kelinadi. Usti biton bilan qoplangan. Va toshlari ham shu joyni qazishda chiqan toshlardan foydalangan. Tepalikdan pasga tushishda loyihalangan. Mustahkam zaminda joylashgan, terasalari esa tashqariga chiqib turadi. Tepadan kelganda 2 qavatga to'g'ridan to'ri kiriladi. Pasga ovqatlanish uchun tushiladi. Va 1 qavatdan yana pasga tushish uchun ham zinalar mavjud. Qurilish materiyallari biton, shisha, tosh , metal. "Bino atrof muhitni urg'ulanishi kerak, tabiyatni yanaham yaxshiroq ko'rsatishi kerak to'sishi emas" degan fikirni aytadi. Yani birontaham daraxtni kesmasdan o'sha joyga loyihalaydi. Qurilish jarayonida vaqtinchlik yog'ochlar bilan tirab qo'yilgan, qurib bo'lingach olib tshlanadi. Va uyning yuragi kamin albatda markazda joylashtiriladi. Interyer dizayini o'ziga hos. Pollarini shu yerdan qazib olingan toshlarni terib chiqqan, va asosan yog'ochlardan foydalangan, aylana elementlardan keng foydalanadi. Mebelerofkasini ham o'zi loyihalaydi. Burchaklaridagi oynalarga imkon qadar profil qo'ymaslikka harakat qiladi tabiat bilan bog'liqlikni buzmaslik uchun. Ichida ham tashqi muhitda ham bir hil toshlardan foydalanadi. Yani tabiyat bilan ichki muhit ham tashqi muhit ham uyg'unlashib ketadi.
76.

77. Le Corbusiye hayotining 2 yarmidagi loyihalari haqida batafsil malumot bering.

Hayotining ikkinchi yarmidagi binolarida manumentallikga etibor bera boshlaydi. Yani shakillar, hajimlar bilan, yorug'liklar, qorong'uliklar bilan inson ruhiyatiga tasir ko'rsatishni boshlaydi. Va ko'proq biton bilan ishlashni boshlaydi.
Notre Dame du Hant deb nomlanadi Rondchampdagi degan shaxarchada joylashgan . Ko'proq Notre Dm de Hant emas balki Rondchamp kapelasi nomi bilan mashxur Rondchamp shaxrida joylashgani uchun. 1951-1955 yillarda qurilgan. Fransiyani sharqiy qismida, Shvetsariya bilan chegaradosh joyda Ronshan shaxarchasi joylashgan. Rondchamp kapelasi urush payitida buzilib ketgan cherkov o'rnida boshqa bir cherkov sifatida quriladi. Kichkinagina shaklga ega. Shunga qaramasdan manumentalligi bilan ajralib turadi. Le Corbusiye hayotining 1 yarmidagi fikirlaridan tamoman voz kechadi bu loyihasida. Yani o'zi ishlab chiqan " zamonaviy arxitekturaning 5 ta prinsipi" dan umuman voz kechadi bu ishida. Va binoni umuman boshqa ikonik bino bo'lib qolishi uchun o'zini fikirlariga qarama qarshi bo'lgan uslubdan foydalanadi. Shuning uchun ham Le Carbusiyeni hayotini 2 qismga bo'lib o'rganamiz. Hayotini ikkinchi yarmida ko'proq ishlatgan ashyosi biton bo'ladi. Rondchamp kapelasida yuqagina biton qobig'i bor. Bu yup1a biton qobig'ni texnalogiyasini Le Carbusiye bitonni yuqa plastik shakillada ishlatishni udasidan chiqa oladi. Yani armaturali setkalar ustidan biton qobiq qilib chiqadi. Bu nafaqat Le Carbusiye uchun balki boshaq arhitektorlar ishi uchun ham nodatiy uslub bo'ladi. Va bu usul bilan o'z arxitekturasini haykaltaroshlik darajasiga olib chiqadi. Bazi joylarida esa tosh va g'isht iahlatiladi . Bino oqqa bo'yalgan. Tomi g'isht toshtdan qurilgan qismini ko'rish mumkin. Derazalar ko'p joylarida esa bitondan ko'tarilgan. Tomi ham navesga o'xshatib binoni yopib turadigan bo'lgan. Lekin kemalarni yelkaniga o'xshab mativi bor. Bino judayam kichik bo'lgani bilan tashqarisida judaham katta kenglik bor. Bunga sabab bino ichida atigi 50 tagina odam uchun mo'ljallangan joy bor, odam sig'maganda tashqariga joy qilinishi mo'ljallangan. Tashqarida aosan keng omma uchun teremonyalar o'tqazish uchun mo'ljallangan. Tashqarisida navesning tagida tadbirlar uchun ruhoniylar turadigan joyi ham bor. Plani o'zida ham ko'rish mumkinki bir necha kirishlari bor. Sharqiy va shimoliy kirishi. 50 ta odamga mo'ljallanga joy. Ruhoniylar uchun teremoniya uchun joy. Va qo'shimcha binolar bor. Va janubida sohta devor bor, qalin ko'rinadi, aslida qalin emas balki ikkta devordan tashkil topgan. Derazalari ichakeidan katta tashqaridan kichkina. Derazalari tashqaridagi nurni ichkariga yoyib beradi. Tomni devorga ulamaydi. Bu binoni kanstruksiyasini yengilligini ko'rsatadi. Ulanmagan qismidan nur kirib turishi ajoyib o'ziga hos muhit hosil bo'ladi. Asosan nurlar bilan ishlagan.
Manastr binosi. Asosan ayol ruhoniylarning tarbiyalanadigan joy. Yani kundalik hayotda yashaydigan joy. Lion shaxridan unchalik uzoq bo'lgan shaxarda Ebo sul An bresle degan shaxarda joylashgan. Daminikanskiy manastr deb nomlanarkan .Santa Marie dela Tourette manastiri.1956-1960 yillarda qurilgan. Tashqarisidan bitmagan, tashlandiqqa o'xshaydi lekin bu Le Carbusiyening tanlagan uslubi. Bitnni shundoq qoldirish. Bu ishida arxitekturaning 5 ta nuqtasiga qaytganini ko'ramiz. Bunga sabab binoning qiyalikda joylashgani. Yani binoni ustunlarga ko'tarish texnikasi qo'llaniladi. Tog'li hududda joylashgan. Plani ko'b funksiyali. Asosida cherkov qismi, altar joylashgan va krip qismi (krip- go'rhona), Ibodathona. Asosiy kirish ikkinchi qavatdan. Yana dars honalar, o'qtuchilar honasi, leksiya honalari mavjud. 3-4 qavatda rohibalarni yashaydigan joyi. Honalari asosan 1 kishilik.
Chandigarh Hindistonda joylashgan shaxar. Le Carbuze tomonidan shaxar loyihasi qilingan. Le Corbyusening faqatgina birgina shu shaxarsozlik loyihasi amalga oshiriladi. Negaki Hindiston tomonidan buyurtma qilingani uchungina amalga oshiriladi. Chandigarh shaxrida bir qismida joylaahgan binolargina Le Corbusiye tomonidan loyixa qilinadi, shaxarning o'zi esa tamoman Le Corbusiye tomonidan loyihalangan. Kunjat deb nomlangan viloyat markazi Chandigarh ahaxri. Shaxarni loyihalash bilan birgalikda, ahaxardagi administrativ binolarni ham loyihalaydi. Shaxarni tog' yonbag'irlariga administrativ binolar joylashtiradi. Shaxar markaziga esa bi jamoat hududini joylaahtiradi. Administrativ bino qisman Afinadagi Akropilsga bir urg'u desa ham bo'ladi. Chunki Akropols ham tog' yon bag'irlarida joylashgan shu tomondan o'xahash tomonlari bor. Administrativ markaz bir necha binolardan tashkil topgan. Va bu administrativ bino Capitol deb ham nomlanadi. Bu yerda asosiy binolarimiz uchta. 1 chisi Parlament binosi ( Assembliya binosi ham aytiladi) . 2 chisi Sekretariyat binosi. 3 soyalar minorasi deb nomlanadi. 4 adliya binosi (Adliya saroyi). 5 Hokim saroyi. 6. Manument joylaahgan. 7 ochiq qo'l shakildagi manument. Bu binolar oraaidagi joylar ochiq maydon.
Parlament binosi 1956-1959 yillarda qurilgan. Asosiy kirishda parusga o'xahash elementlar. Bu binosida ham jalyuziga o'xshash quyoahdan saqlovchi elemetlar bilan o'ralgan. Va albatda bito'ndan sermahsul foydalangan. Biton Le Carbusiyening hayotini ikkinchi yarmida eng sevimli homashyoga aylanadi. Va bitonning rangi Chandigarhni lanshaftiga juda mos bo'lgan. Katta katta bitonlardan foydalanishi bu Hindistonda ishchi kuchini arzonligi bo'ladi. Boshqa yana bir sababi bu bitonlarni qalin qalin qilinishi bu muhitda issiq iqlimning taftidan himoyalash bo'lgan. Navessiz plani to'g'ri to'rtburchak shakilda. Va markazda kontrast qilib dumaloq shakil qo'yilgan. Dumaloq joy parlament majlis qiladigan joy. Aylana qilinishiga sabab tabiy yorug'likni yetqazib berish uchun. Mebelerovkasini yog'ochdan foydalangan. Le Corbusiye o'z ishlarini Kyurizm deb nolaydi (kyurizm-soflik).
Sekretariyat binosi. 1951-1957 yilda qurilagan. Bazi joylarni ustunlarga ko'taradi bazi joylar shunday qoladi. Bu Chandigarhda hayotining ikkinchi yarmi bilan birinchi yarmidagi teyoralari birlaahib ketadi. Tepa qavatlarga tashqaridan panduslar bilan ulagan. Tomida bog' tashkil qiliahni ham bu binosida tadbiq qilgan. Rampalardan ham unumli foydalanadi
Adliya saroyi. Kirish qismida uchta ustunga o'xshash devor ko'tarib turadi. Tomi parusga o'xshash orasida ochiq joyi bor tom ko'tarib turadi. Sanat darajasida ishlangan tom ko'tarib turadi. Yonida hovuzchalar. Bu bino ko'rinishini akslantirish uchun. Asosiy kirishda boshqa qismlarga chiqish uchun rampalarni ham ko'rishimiz mumkin. Tomi qobiqsimon ishlangan, ham estetik ham kanstruktiv yechim Derazalarda quyoshdan himoyalovchi elementlar tashkil qiladi. Fasadni asosiy tashkil qilinishi ham hudi shunaqa sababi bu joylar iqlimi juda issiq. 1951-61 yillarda qurilgan.
Qurilmagan loyihasi bor chandigarhda. Hokim saroyi. Joyi bo'sh. Va skulpturalar qo'ygan Chandigarhda. Bu skuulpturalar bino emas vazifasi yo'q, lekin minoraday qurilgan. Shulardan biri. Soyalar minorasi.bu yerda kvadrat shakilni 45 gradusda burish orqali kvadratni dunyonin4 ta tomoniga yo'naltirilgan holda joylashtirganva unga boshqa 45 gradusda kvadrat abyom qoldirgan. Shimol tomondan ochiq. Quyoah botish quyosh chiqishiga qarab bu elementlar quyoshni to'sadi ochiq bo'lishiga qaramasdan shu sababdan ham soyalar shaxri nomini olgan.
Va boshqa manumenti qo'l manumenti. Arxitekturani va hkumatni ochiqligini timsol etadigan ochiq qo'l manumenti. Yonida halq uchun to'planadigan yeg'iladigan makon yaratdi. O'tiradigan joylari zinalari va albatda pandus mavjud. Hato notiq uchun joy ham bor. Bu manumentni timsoli hukumatni ochiqligi, yani ochiq qo'lligi ramzi sifatida loyihalaydi. Bu manumentlar va binolarni hammasi oltin nisbatga churilgan, praporsiyalagan.

78. Randchapdagi Notre Dame du Haunt haqida malumot bering. Notre Dame du Hant deb nomlanadi Rondchampdagi degan shaxarchada joylashgan . Ko'proq Notre Dm de Hant emas balki Rondchamp kapelasi nomi bilan mashxur Rondchamp shaxrida joylashgani uchun. 1951-1955 yillarda qurilgan. Fransiyani sharqiy qismida, Shvetsariya bilan chegaradosh joyda Ronshan shaxarchasi joylashgan. Rondchamp kapelasi urush payitida buzilib ketgan cherkov o'rnida boshqa bir cherkov sifatida quriladi. Kichkinagina shaklga ega. Shunga qaramasdan manumentalligi bilan ajralib turadi. Le Corbusiye hayotining 1 yarmidagi fikirlaridan tamoman voz kechadi bu loyihasida. Yani o'zi ishlab chiqan " zamonaviy arxitekturaning 5 ta prinsipi" dan umuman voz kechadi bu ishida. Va binoni umuman boshqa ikonik bino bo'lib qolishi uchun o'zini fikirlariga qarama qarshi bo'lgan uslubdan foydalanadi. Shuning uchun ham Le Carbusiyeni hayotini 2 qismga bo'lib o'rganamiz. Hayotini ikkinchi yarmida ko'proq ishlatgan ashyosi biton bo'ladi. Rondchamp kapelasida yuqagina biton qobig'i bor. Bu yup1a biton qobig'ni texnalogiyasini Le Carbusiye bitonni yuqa plastik shakillada ishlatishni udasidan chiqa oladi. Yani armaturali setkalar ustidan biton qobiq qilib chiqadi. Bu nafaqat Le Carbusiye uchun balki boshaq arhitektorlar ishi uchun ham nodatiy uslub bo'ladi. Va bu usul bilan o'z arxitekturasini haykaltaroshlik darajasiga olib chiqadi. Bazi joylarida esa tosh va g'isht iahlatiladi . Bino oqqa bo'yalgan. Tomi g'isht toshtdan qurilgan qismini ko'rish mumkin. Derazalar ko'p joylarida esa bitondan ko'tarilgan. Tomi ham navesga o'xshatib binoni yopib turadigan bo'lgan. Lekin kemalarni yelkaniga o'xshab mativi bor. Bino judayam kichik bo'lgani bilan tashqarisida judaham katta kenglik bor. Bunga sabab bino ichida atigi 50 tagina odam uchun mo'ljallangan joy bor, odam sig'maganda tashqariga joy qilinishi mo'ljallangan. Tashqarida aosan keng omma uchun teremonyalar o'tqazish uchun mo'ljallangan. Tashqarisida navesning tagida tadbirlar uchun ruhoniylar turadigan joyi ham bor. Plani o'zida ham ko'rish mumkinki bir necha kirishlari bor. Sharqiy va shimoliy kirishi. 50 ta odamga mo'ljallanga joy. Ruhoniylar uchun teremoniya uchun joy. Va qo'shimcha binolar bor. Va janubida sohta devor bor, qalin ko'rinadi, aslida qalin emas balki ikkta devordan tashkil topgan. Derazalari ichakeidan katta tashqaridan kichkina. Derazalari tashqaridagi nurni ichkariga yoyib beradi. Tomni devorga ulamaydi. Bu binoni kanstruksiyasini yengilligini ko'rsatadi. Ulanmagan qismidan nur kirib turishi ajoyib o'ziga hos muhit hosil bo'ladi. Asosan nurlar bilan ishlagan.

79. Ste Marie dela Tourette monastri haqida. Manastr binosi. Asosan ayol ruhoniylarning tarbiyalanadigan joy. Yani kundalik hayotda yashaydigan joy. Lion shaxridan unchalik uzoq bo'lgan shaxarda Ebo sul An bresle degan shaxarda joylashgan. Daminikanskiy manastr deb nomlanarkan .Santa Marie dela Tourette manastiri.1956-1960 yillarda qurilgan. Tashqarisidan bitmagan, tashlandiqqa o'xshaydi lekin bu Le Carbusiyening tanlagan uslubi. Bitnni shundoq qoldirish. Bu ishida arxitekturaning 5 ta nuqtasiga qaytganini ko'ramiz. Bunga sabab binoning qiyalikda joylashgani. Yani binoni ustunlarga ko'tarish texnikasi qo'llaniladi. Tog'li hududda joylashgan. Plani ko'b funksiyali. Asosida cherkov qismi, altar joylashgan va krip qismi (krip- go'rhona), Ibodathona. Asosiy kirish ikkinchi qavatdan. Yana dars honalar, o'qtuchilar honasi, leksiya honalari mavjud. 3-4 qavatda rohibalarni yashaydigan joyi. Honalari asosan 1 kishilik.

80. Chandigarh loyihasi haqida umumiy malumot.

Chandigarh Hindistonda joylashgan shaxar. Le Carbuze tomonidan shaxar loyihasi qilingan. Le Corbyusening faqatgina birgina shu shaxarsozlik loyihasi amalga oshiriladi. Negaki Hindiston tomonidan buyurtma qilingani uchungina amalga oshiriladi. Chandigarh shaxrida bir qismida joylaahgan binolargina Le Corbusiye tomonidan loyixa qilinadi, shaxarning o'zi esa tamoman Le Corbusiye tomonidan loyihalangan. Kunjat deb nomlangan viloyat markazi Chandigarh ahaxri. Shaxarni loyihalash bilan birgalikda, ahaxardagi administrativ binolarni ham loyihalaydi. Shaxarni tog' yonbag'irlariga administrativ binolar joylashtiradi. Shaxar markaziga esa bi jamoat hududini joylaahtiradi. Administrativ bino qisman Afinadagi Akropilsga bir urg'u desa ham bo'ladi. Chunki Akropols ham tog' yon bag'irlarida joylashgan shu tomondan o'xahash tomonlari bor. Administrativ markaz bir necha binolardan tashkil topgan. Va bu administrativ bino Capitol deb ham nomlanadi. Bu yerda asosiy binolarimiz uchta. 1 chisi Parlament binosi ( Assembliya binosi ham aytiladi) . 2 chisi Sekretariyat binosi. 3 soyalar minorasi deb nomlanadi. 4 adliya binosi (Adliya saroyi). 5 Hokim saroyi. 6. Manument joylaahgan. 7 ochiq qo'l shakildagi manument. Bu binolar oraaidagi joylar ochiq maydon.

Parlament binosi 1956-1959 yillarda qurilgan. Asosiy kirishda parusga o'xahash elementlar. Bu binosida ham jalyuziga o'xshash quyoahdan saqlovchi elemetlar bilan o'ralgan. Va albatda bito'ndan sermahsul foydalangan. Biton Le Carbusiyening hayotini ikkinchi yarmida eng sevimli homashyoga aylanadi. Va bitonning rangi Chandigarhni lanshaftiga juda mos bo'lgan. Katta katta bitonlardan foydalanishi bu Hindistonda ishchi kuchini arzonligi bo'ladi. Boshqa yana bir sababi bu bitonlarni qalin qalin qilinishi bu muhitda issiq iqlimning taftidan himoyalash bo'lgan. Navessiz plani to'g'ri to'rtburchak shakilda. Va markazda kontrast qilib dumaloq shakil qo'yilgan. Dumaloq joy parlament majlis qiladigan joy. Aylana qilinishiga sabab tabiy yorug'likni yetqazib berish uchun. Mebelerovkasini yog'ochdan foydalangan. Le Corbusiye o'z ishlarini Kyurizm deb nolaydi (kyurizm-soflik).
Sekretariyat binosi. 1951-1957 yilda qurilagan. Bazi joylarni ustunlarga ko'taradi bazi joylar shunday qoladi. Bu Chandigarhda hayotining ikkinchi yarmi bilan birinchi yarmidagi teyoralari birlaahib ketadi. Tepa qavatlarga tashqaridan panduslar bilan ulagan. Tomida bog' tashkil qiliahni ham bu binosida tadbiq qilgan. Rampalardan ham unumli foydalanadi
Adliya saroyi. Kirish qismida uchta ustunga o'xshash devor ko'tarib turadi. Tomi parusga o'xshash orasida ochiq joyi bor tom ko'tarib turadi. Sanat darajasida ishlangan tom ko'tarib turadi. Yonida hovuzchalar. Bu bino ko'rinishini akslantirish uchun. Asosiy kirishda boshqa qismlarga chiqish uchun rampalarni ham ko'rishimiz mumkin. Tomi qobiqsimon ishlangan, ham estetik ham kanstruktiv yechim Derazalarda quyoshdan himoyalovchi elementlar tashkil qiladi. Fasadni asosiy tashkil qilinishi ham hudi shunaqa sababi bu joylar iqlimi juda issiq. 1951-61 yillarda qurilgan.
Qurilmagan loyihasi bor chandigarhda. Hokim saroyi. Joyi bo'sh. Va skulpturalar qo'ygan Chandigarhda. Bu skuulpturalar bino emas vazifasi yo'q, lekin minoraday qurilgan. Shulardan biri. Soyalar minorasi.bu yerda kvadrat shakilni 45 gradusda burish orqali kvadratni dunyonin4 ta tomoniga yo'naltirilgan holda joylashtirganva unga boshqa 45 gradusda kvadrat abyom qoldirgan. Shimol tomondan ochiq. Quyoah botish quyosh chiqishiga qarab bu elementlar quyoshni to'sadi ochiq bo'lishiga qaramasdan shu sababdan ham soyalar shaxri nomini olgan.
Va boshqa manumenti qo'l manumenti. Arxitekturani va hkumatni ochiqligini timsol etadigan ochiq qo'l manumenti. Yonida halq uchun to'planadigan yeg'iladigan makon yaratdi. O'tiradigan joylari zinalari va albatda pandus mavjud. Hato notiq uchun joy ham bor. Bu manumentni timsoli hukumatni ochiqligi, yani ochiq qo'lligi ramzi sifatida loyihalaydi. Bu manumentlar va binolarni hammasi oltin nisbatga churilgan, praporsiyalagan.

81. Chandigarh parlamenti haqida batafsil malumot bering.

Parlament binosi 1956-1959 yillarda qurilgan. Asosiy kirishda parusga o'xahash elementlar. Bu binosida ham jalyuziga o'xshash quyoahdan saqlovchi elemetlar bilan o'ralgan. Va albatda bito'ndan sermahsul foydalangan. Biton Le Carbusiyening hayotini ikkinchi yarmida eng sevimli homashyoga aylanadi. Va bitonning rangi Chandigarhni lanshaftiga juda mos bo'lgan. Katta katta bitonlardan foydalanishi bu Hindistonda ishchi kuchini arzonligi bo'ladi. Boshqa yana bir sababi bu bitonlarni qalin qalin qilinishi bu muhitda issiq iqlimning taftidan himoyalash bo'lgan. Navessiz plani to'g'ri to'rtburchak shakilda. Va markazda kontrast qilib dumaloq shakil qo'yilgan. Dumaloq joy parlament majlis qiladigan joy. Aylana qilinishiga sabab tabiy yorug'likni yetqazib berish uchun. Mebelerovkasini yog'ochdan foydalangan. Le Corbusiye o'z ishlarini Kyurizm deb nolaydi (kyurizm-soflik).

82. Chandigarh sekretariya binosi haqida batafsil malumot bering.

Sekretariyat binosi. 1951-1957 yilda qurilagan. Bazi joylarni ustunlarga ko'taradi bazi joylar shunday qoladi. Bu Chandigarhda hayotining ikkinchi yarmi bilan birinchi yarmidagi teyoralari birlaahib ketadi. Tepa qavatlarga tashqaridan panduslar bilan ulagan. Tomida bog' tashkil qiliahni ham bu binosida tadbiq qilgan. Rampalardan ham unumli foydalanadi

83. Chandigarxdagi Adliya saroyi haqida malumot bering.

Adliya saroyi. Kirish qismida uchta ustunga o'xshash devor ko'tarib turadi. Tomi parusga o'xshash orasida ochiq joyi bor tom ko'tarib turadi. Sanat darajasida ishlangan tom ko'tarib turadi. Yonida hovuzchalar. Bu bino ko'rinishini akslantirish uchun. Asosiy kirishda boshqa qismlarga chiqish uchun rampalarni ham ko'rishimiz mumkin. Tomi qobiqsimon ishlangan, ham estetik ham kanstruktiv yechim Derazalarda quyoshdan himoyalovchi elementlar tashkil qiladi. Fasadni asosiy tashkil qilinishi ham hudi shunaqa sababi bu joylar iqlimi juda issiq. 1951-61 yillarda qurilgan.

84. Chandigarxdagi Le Corbusiyer tomonidan loyihalangan manumentlar haqida.

Va skulpturalar qo'ygan Chandigarhda. Bu skuulpturalar bino emas vazifasi yo'q, lekin minoraday qurilgan. Shulardan biri. Soyalar minorasi.bu yerda kvadrat shakilni 45 gradusda burish orqali kvadratni dunyonin4 ta tomoniga yo'naltirilgan holda joylashtirganva unga boshqa 45 gradusda kvadrat abyom qoldirgan. Shimol tomondan ochiq. Quyoah botish quyosh chiqishiga qarab bu elementlar quyoshni to'sadi ochiq bo'lishiga qaramasdan shu sababdan ham soyalar shaxri nomini olgan.
Va boshqa manumenti qo'l manumenti. Arxitekturani va hkumatni ochiqligini timsol etadigan ochiq qo'l manumenti. Yonida halq uchun to'planadigan yeg'iladigan makon yaratdi. O'tiradigan joylari zinalari va albatda pandus mavjud. Hato notiq uchun joy ham bor. Bu manumentni timsoli hukumatni ochiqligi, yani ochiq qo'lligi ramzi sifatida loyihalaydi. Bu manumentlar va binolarni hammasi oltin nisbatga churilgan, praporsiyalagan.
85-90

91. New Yorkdagi Kennedy aeroporti Trans World Airlines (TWA) terminali binosi haqida batafsil ma'lumot bering.

TWA parvoz markazi, shuningdek, Trans World Flight Center deb nomlanuvchi, 1962 yilda qurilgan va TWA mehmonxonasining bir qismi sifatida moslashtirilgan tarzda qayta ishlangan Jon Kennedi nomidagi Nyu-York xalqaro aeroportida aeroport terminali. Terminalning asl binosi qisman 2008 yilda qurilgan yangi bino bilan o'ralgan.
TWA uchish markazi “Eero Saarinen and Associates” tomonidan “Trans World Airlines” aviakompaniyasi uchun ishlab chiqilgan va 1959 yildan 1962 yilgacha bo'lgan davrda qurilgan. Uning to'rtta"Y" shaklidagi qanotli ingichka tom qoplamasi bor. Ichkarida, baland derazalarga ega bo'lgan uch darajali ochiq maydon bor. Quvur shaklidagi qizil gilam bilan qoplangan ikkita chiqish koridorlari terminaldan tashqariga chiqib, eshik bilan bog'langan. TWA uchish markazi 2001 yilgacha aerovokzal vazifasini davom ettirgan. Uning dizayni tanqidchilarning katta e'tirofiga sazovor bo'ldi; asosiy binoning ichki va tashqi ko'rinishi 1994 yilda Nyu-Yorkdagi diqqatga sazovor joylar deb e'lon qilindi va 2005 da tarixiy joylarning “Milliy reestriga” kiritildi.
Atrofidagi terminallar Gensler tomonidan ishlab chiqilgan va 2005 dan 2008 yilgacha bo'lgan davrda qurilgan. 26 faol terminal, 5 ta eshik, shuningdek, ko'plab restoran va do'konlar mavjud. Dastlabki kompleksning bir qismi vayron qilingan bo'lsa-da, Saarinen tomonidan ishlab chiqilgan bino saqlanib qoldi.

92. Washington D.C. yaqinidagi Dulles aeroporti binosi haqida batafsil ma'lumot bering.

Ikkinchi jahon urushidan keyin aviatsiyadan foydalanadigan yo'lovchilar oqimi oshgani sababli 1950dagi Kongress yangi aeroport yaratishga qaror qildi. Dulles aeroporti Virjiniya shtatining Chantilly shahridagi Downtown Vashington shaharidan 26 mil uzoqlikda joylashgan.
Etakchi pudratchi "Ammann va Whitney" qurilish kompaniyasi deb nomlangan. Aeroport 1962 yil 17 noyabrda jon F. Kennedi va Eisenhower tomonidan boshqarildi. Dastlab aeroport uchta uchish-qo'nish yo'lagiga ega edi. Uning asl ismi Dalles xalqaro aeroporti 1984 yilda Vashington Dalles xalqaro aeroportiga o'zgartirildi.
Asosiy terminal 1958da mashhur fin-amerikalik me'mor Eero Saarinen tomonidan ishlab chiqilgan va u o'zining nozik go'zalligi uchun juda qadrlanadi. 1990-larda Dallesning asosiy terminali binoning old qismi va chipta kassalari o'rtasida ko'proq joy ajratish uchun qayta qurildi. Asosiy terminalning har ikki uchida kengaytmalar strukturaning uzunligini ikki baravar oshirdi.

93. Louis Khan ishlari haqida ma'lumot bering va ularga misollar keltiring.

Kahn asarlari Pensilvaniya universiteti (1957-61) da Richards laboratoriyalari, La Jolla, Kalifdagi Salk biologik tadqiqotlar instituti (1959-66), Hindistonning Ahmadobod shahridagi Hindiston boshqaruv instituti (1963) va Bangladeshning Dacca shahridagi ma'muriy va maktab binolari (1963 yildan buyon qurilmoqda).
Uning binolari og'ir shakllar va geometrik aniqlik bilan ta'kidlanadigan qattiq monumentallik bilan ajralib turadi. Konstruksiyalarning uch-o'lchamliligi qurilish materiallarining rangi va dag'al to'qligi bilan ta'kidlanadi. Kahn uslubi brutalizmga o'xshaydi. Kahn yorug'lik va havo harakatini mohirlik bilan nazorat qildi (issiq iqlimli mamlakatlarda u qo'shimcha devor va tomlardan foydalangan).
Kahn ham shahar rejalashtirish bo'yicha mutaxassis edi; u dacca bosh rejasini ishlab chiqqan (1962). Nazariyotchi sifatida me'morchilikni shakl va nur bilan yaratilgan uyg'un makon deb hisoblagan.

94. Penselvaniya universitetidagi Richards tibbiy tadqiqot binosi haqida batafsil ma'lumot bering.

Richards Universitetidagi (1960-65) tibbiy tadqiqotlar binosi "xizmatchilar" va "xizmat ko'rsatish" joylari o'rtasidagi farqni ifodalaydi. Xizmat xonalari (zinapoyalar, liftlar, egzoz va kirish teshiklari, quvurlar) xizmat ko'rsatish binolaridan (laboratoriyalar va ofislardan) farq qiluvchi to'rtta minorada izolyatsiya qilinadi. Laboratoriya binolari shu tarzda o'nlab yillar davomida ishlab chiqilgan; Kang bu amaliy xususiyatni me'moriy printsipga aylantirdi. Uning etuk uslubi, eng yaxshi Solk biologik tadqiqotlar instituti, La Hoya, Kaliforniya (1959-65) tomonidan tasvirlangan va ingliz san'ati Yale markazi, Nyu-Haven (1977), klassik va o'rta asr me'morchiligi, asosiy geometrik shakllar, beton va g'isht kabi materiallardan oqilona foydalanib, xizmatchilarning tipologiyasini birlashtirdi.

95. Dakadagi Bangladesh milliy assembleyasi binosi haqida batafsil ma'lumot bering.

Dakka shahrida Bangladesh Milliy Assambleyasi qurish to'g'risida qaror dastlab 1959 yilda qabul qilindi. Harbiy ma'muriyat hozirgi Sangsad Bhavanni ikkinchi poytaxt sher-E-Bangla Nagar deb nomlangan hududda Pokiston parlamentining o’rniga qurishni rejalashtirgan.
O'z davrining eng buyuk me'morlaridan biri bo'lgan Kan dastlab Milliy Assambleya binosini loyihalash uchun tanlangan. Loyiha dastlabki g'oyalarni taqdim etish uchun jamoatchilikka taqdim etilgan va mart oyida 1962 loyihasi rasmiy ravishda mukofotlangan.
Asosiy bino 1971 yilda qurilgan bo'lib, bu hududda urush boshlangan va barcha ishlar to'xtatilgan. 1974da Bangladesh hukumati loyihani to'xtatishga qaror qildi
Tuzilishi
Bino ichida ustunlar ko’rinmaydi. Ular yuk ko'taruvchi devorlarning funksiyasini bajaruvchi ajratuvchi elementlar ichiga berkitilgan.
Loyihani ishlab chiqishda e'tiborga olish kerak bo'lgan eng muhim masalalardan biri quyoshdan va kuchli yomg'irdan himoya qilish va ayni paytda havo aylanishi muammosi edi. Bunga uchburchaklar, doiralar va kamon shaklida geometrik teshiklar qo’llash orqali erishildi. Bu derazalarni tashqaridan joylashtirishning an'anaviy usullaridan, shuningdek, monumental bino kompozitsiyasining kamchiliklaridan qochadi.
Asosan beton va qizil g'isht kabi materiallardan foydalanilgan.

96) Phillips Exeter Academiyasi kutubxonasi binosi haqida batafsil ma'lumot bering.

Philips Exeter akademiyasi kutbhonas Amerika, Shtat Massachusets, Endover rayonida joylashgan ushbu bino loyihasiga taman toshi 1945 yilda qo’yilagn. “Yangi kutbohona” loyihas birinchi g’oyalardan to ohirgi shakligacha 15 yil davom etdi. Kutbhona rivojlanishi uchun kamida uchta turli hil loyihalar amalga oshirildi. Hozirgi kunda bu bino memoriy yodgorlik sifatida qaralmaoqda. 1997-yil bu bino loyihasi Amerika arxitektorlar maktabining 25 yillik mukofoti bilan taqdirlanadi.
Ushbu bino qurilishi tarixi yuqorida aytganimizday 1945-yilllarga borib taqaladi. Dastlabki akademiya kutbhonasi Ralf Arms Kram tomonidan ishlab chiqilgan. Ushbu akademiyaning mavjud bo’lgan kutbhonasiga qo’shimcha ozgarishlar qo’shishni rejalashtiradi. Ammo akademiya vasiylari ushbu rejalarni maktab kutbhonasi talablariga nomuvofiq yechim sifatida rad etishganda, yangi bino loyihalashtirishga bo’lgan harakatlar boshlanadi.
O’shanda akademiya kutbhonachisi Rodney Armstrong keyingi bir-necha yil ichida o’qituvchilar tomonidan tayinlangan me’mor bilan ishlagan. Ammo 1964 yilda yangi tayinlangan direktr Richord U. Dey ushbu ish natijalarini ko’rib chiqib, yakuniy ishchi chizmalarni ishlab chiqish jarayonida ko’rgan narsasidan hafsalasi pir bo’ladi. U me’morni ishdan bo’shatadi. 1964-1965 yillarda bo’lib o’tgan yig’ilishda qo’mita ko’plab arxitektorlar bilan maslahatlashdi va ular zamonaviy fikrlovchi Lui Khani me’mor sifatida tafsiya qilishadi ( malumotlarda yig’ilishda qatnashgan arxitektorlar: “Lui Khani g’ishtdan xayrixohligi bilan foydalanganligi va tabiy yorug’likka bo’lgan qiziqishi” uchun tavsiya berishgan). Lui Khan binoni loyihalashda binoning ichkarisidan ham tashqarisidan ham atmosferaga kata ahamiyat berib binoning barcha jihatlarini qamrab oluvchi yechimlar topadi. Kutbhona uchun funksional talablarni belgilashdan tashqari ichki va tashqi dizayn, xodimlar uchun sharoyitlarni, shuningdek fazoviy aloqalarni, shuningdek konditsionerlik, tabiy yoritish, elektr va mexanik jihozlar, hafsizlik, yong’indan va suvdan muhofaza qilish kabi narsalarni belgilagan. Bino loyihasi avalgi kutbhona loyihalaridan butunlay farqildi. Endilikda kutbhona kitonblar uchun emas balki insonlar uchun, o’quvchilar uchun hizmat qilardi. Zamonaviy kutbohonaning loyihasi jurnallarning depazitsiyasiga emas balki tadqiqotlar va eksperementlar labaratoriyasiga, o’qish va mulohaza yuritish uchun jimgina chekinishga, jamiyatning intelektual markaziga aylandi.
97) Fort Worthdagi Kimbell san'at muzeyi (Kimbell Art Museum) binosi haqida batafsil ma'lumot bering.
Kimbell san'at saroyi Texasning Fort Worth shaxrida joylashgan. Muzey taniqli va obro'li memorlar Louis Khan va Renzo Pianino tomonidan loyihalangan. Muzey 2 ta alohida binodan tashkil topgan. Bu binolar qurilgan vaqti orasi qariyb 40 yildan ortiqroq muddatni o'z ichiga oladi. Binoda 350 dan ortiq san'at asarlari joylashgan. 1935 yilda Kay va Velma Kimbell o'zining birinchi san'at asarlarini sotib ola boshlaydi. 1964 yilda Kay Kimbell vafot etgach u muzey tashkil qilish uchun pul ajratib ketadi. O'sha vaqtdan kegin Kimbell kalleksiyasi 260 dan ortiq sanat asarlariga kengaydi. 1966 yilga kelib Lous Khan bino loyihalashtirishga topshirildi. 1969 yilda qurish boshlanib 1972 yilda ochilgan. XXI asirning boshlariga kelib binoga asarlar sig'masligi ko'rinadi. Va bino yoniga qo'shimcha bino qurish rejalashtiriladi. Lous Khanning ofisida yoshligidan ishlagan Renzo Pianino 2007 yilda yangi binoni loyihalashtirishga topshirilgan. Yangi bino 2010 yil qurilib 2013 yil qurib bitqazilgan.
Khan loyuhalagan bino ichida 1 milyondan ortiq travertin va ohak mavjud. Beton va oq eman pollari ichki makon bilan birlashtirilgan.
Ko'pgina muzeylar o'z to'plamlarini himoya qilish uchun suniy yorug'likdan foydalanadilar. Ammo Khan san'at asarlarini tabiy yorug'lik bilan ko'rish kerak deb hisoblaydi va har bir tepadan tushadigan oynalarni alyumin materiyal bilan nur yo'nalishini bukib bino ichiga tabiy va yoqimli sinuvchi nurni olib kiradi. Va honalar keng yoritiladi. Yuqori qavatdagi maydonlar shisha devor hovlilariga olib boradi. Muzey binosida uchta galeleriya mavjud. Sharqiy galeleriya tashrif buyuruvchilarga binoning tarixini, maketlarini shu bilan birga Khanning gumbazlar uchun g'oyalarini ko'rish uchun mo'ljallangan . Shimolyiy ko'rgazma zali doimiy suratlar - 1800 yildan keyingi yevropa san'atini o'z ichiga oladi. Janubiy galeleriyada vaqtinchalik almashadigan asarlar mavjud.
Tomi aylanasimon 7 ta tom qismidan tashkil topgan bu muzey Tehasning yuragi
98) Dekonstruktivizm g'oyasini izohlang va unga misollar keltiring.
Post modernizimni tashkil etuvchi uslubiy elementlaridan biri dekonstruktivizm. Dekonstruktivizmning mashhur arxitektorlaridan Peter Eisenmon va Frank Gerriy hisoblanadi. Dekonstruktivizm bu post modernizimning bir qismi pos modernizimning o’ziga hos yo’nalishi desa ham bo’ladi. Dekonstruktivizimni tarjima qiladigan bo’lsak konstruksiyani buzush yaxlitlikni buzub yuborish degan manolarni bildiradi. Charles Jengs dekonstruktivizim bu faqat binoning elementlarini yaxlitligini buzush emas balki bu juda muhum bo’lgan xususiyatlarni funksional murakkab uslublarga yechim toppish deb tarif bergan.
Dekonstruktivizimga Eshler tomonidan 1953-yilda chizlgan “Litogarafiya”
Qattiq yuzalarga yani toshlarga o’yib chizilgan rasim Peter Eisenmanning house1 house2 house3 house4 house5 house6 va boshqa loyixalar dekonstruktivizimga misol bo’lishi mumkin.
99) Peter Eisenman ishlari haqida ma'lumot bering va ularga misollar keltiring.
Peter Eisenman boshlang’ich ishlaridan biri tartib raqamlar bilan raqamlangan uylari bor bu seriyadagi uylar 1960-1970 yillar atrofida loyihalangan (house1 house2 house3 house4 house5 house6) ammo bu uylarning hammasi ham qurulmagan.
Kanekoted shtatida qurulgan house3 1969-1971 yillarda qurulgan. Bu uyning o’ziga hosligi shundaki jamiyatda va indivudal shahslarning talablariga javob sifatida loyihalangan uylari hisoblandi. Bu uylarda Peter Eisenman o’z uslubini yaratadi.
1975-yilda house6 uyining loyihasini qiladi u uy ham konnektiv ruhda qilingan loyixa. Bu uyning hajimlari o’zaro muhutlarni yaratib bir-biri bilan kesishadi. Uyning interyerida o’ziga hos elementlardan foydalaniladi kerakmas joylarga ham konstruktiv devorlardan foydalaniladi bazi joylarida ustun hojat bo’lmagan joylarda ustundan foydalaniladi bu bilan u muhutni ajratdi.
Peter Eisenmannimg yana bir loyihalridan biri Frankfurtda loyihalangan “bino markaz” 1987 yilda loyihalangan va loyihaligich qurulmay qolib ketga. Bu loyihaning g’oyasini u inson denkasidan kelib chiqan holda qiladi.

100) House III (Lakevilleda joylashgan) va House V (Cornwallda joylashgan) uylari haqida batafsil ma'lumot bering.

Kanekoted shtatida qurulgan house3 1969-1971 yillarda qurulgan. Bu uyning o’ziga hosligi shundaki jamiyatda va indivudal shahslarning talablariga javob sifatida loyihalangan uylari hisoblandi. Bu uylarda Peter Eisenman o’z uslubini yaratadi.
1975-yilda house6 uyining loyihasini qiladi u uy ham konnektiv ruhda qilingan loyixa. Bu uyning hajimlari o’zaro muhutlarni yaratib bir-biri bilan kesishadi. Uyning interyerida o’ziga hos elementlardan foydalaniladi kerakmas joylarga ham konstruktiv devorlardan foydalaniladi bazi joylarida ustun hojat bo’lmagan joylarda ustundan foydalaniladi bu bilan u muhutni ajratdi.
101.Frankfurt uchun Biocentrum loyhasi haqida batafsil malumot bering. Sxematik chizmalar bilan tuwintiring.
Piter Eyzenman, Biocentrum modeli, Frankfurt-Mayn, 1987 yil. Ushbu biotexnologiya ilmiy-tadqiqot laboratoriyasida Eisenman olimlarga va ularning xodimlariga atrof-muhitni ifloslanishidan, zararli hidlardan va toksik materiallarning tarqalishisiz xavfsiz ish muhitini yaratishi kerak edi. Toza va toza havoni doimiy aylanishini ta'minlaydigan shamollatish moslamalari tashqi ko'rinishda mashhurdir.bu faqat o'z-o'ziga murojaat qilinadigan ko'rinadi; Eyzenman ularni lingvistik-arxitekturani fazoning asosiy grammatikasi va sintaksisida so'rov sifatida ta'kidladi. Frankfurtdagi (Germaniya) (Germaniya) (1987 y.) O'zining biocentrumida (16.40-rasm), "DNK kengayish, o'zgarish va moslashuvchanlikning cheksiz imkoniyatlariga ega bo'lgan mantiqiy ketma-ketlikning namunasi sifatida ishlatiladi". Bu erda geometriyalarning to'qnashuvi biologik metafora bilan qoplangan bo'lib, dizaynerga tasodifiy yo'lovchilardan ko'ra ko'proq aniqroq ko'rinadi.

102 Post-Modernizm g'oyasini izohlang va unga misollar keltiring.

XX va XXI asrlar shiddatli o‘zgarishlar davri bo‘lib, bu asrlarda
inson va jamiyat kayfiyati bot-bot turlandi. Natijada badiiy adabi-
yot uchun uslub, oqim va yo‘nalishlar xilma-xillligi oddiy holga,
romantiklikdan ko‘ra realistik ruh badiiy adabiyotning yyyetakchi
kayfiyatiga aylandi. Jamiyat va inson hayotiga bo‘lgan e’tibor, badi-
iylikdan ko‘ra g‘oyaviylikka urg‘u berish (publitsistik ruhning orti-
shi), qahramon psixologiyasiga kirish, uning faol hayotiy pozitsiyas-
ini aniqlash ko‘pchilik zamonaviy asarlarga xos bo‘lib bordi. Ushbu
zamonaviy yo‘nalish ilmda postmodernizm nomini oldi.Post-Modernizm Modernizmga qarshi uslub bulib noananaviy gibrit, sodda shakl urniga murakkab shakl qullash noaniq, erkin, uzgaruvchan chalg'ituvchan loyhalarni qullab quvatlaydi.Bu soxaga misol qilib Charlz Mur, Mishel Grays,Robert Vintury, qurgan binolarini keltiriwimiz mumkun
Vitruryning Giuld house, Vanna vintury uyi kabilarni keltirishimiz mumkun.

103. Robert Vintury ishlari haqida malumot bering. Sxematik chizmalar bilan to'ldiring.

Robert Charlz Venturi kichik (1925 yil 25 iyun - 2018 yil 18 sentyabr) - amerikalik me'mor, Venturi, Skott Braun va Associates firmalarining asoschisi va XX asrning asosiy me'moriy shaxslaridan biri.Vanna Venturi uyi, postmodernizm arxitekturasi harakatining eng ko'zga ko'ringan asarlaridan biri, Pensilvaniya shtatining Filadelfiya shahridagi Chestnut Hill nomli hududda joylashgan. U me'mor Robert Venturi tomonidan onasi Vanna Venturi uchun ishlab chiqilgan va 1962 yildan 1964 yilgacha qurilgan.Gildiya uyi 20-asr me'morchiligining muhim va ta'sirli asari bo'lgan Filadelfiyadagi turar-joy binosi [2] va Robert Venturining birinchi yirik asari edi. Vanna Venturi uyi bilan bir qatorda, u Postmodern arxitekturasining eng dastlabki ifodalaridan biri hisoblanadi va [4] Venturini 20 asrning eng yaxshi me'morlaridan biri sifatida yaratilishiga yordam berdi.

104. Guild House binosi haqida batafsil malumot beeing. Sxematik chizmalar bilan to'ldiring. Gildiya uyi 20-asr me'morchiligining muhim va ta'sirli asari bo'lgan Filadelfiyadagi turar-joy binosi va Robert Venturining birinchi yirik asari edi. Vanna Venturi uyi bilan bir qatorda, u Postmodern arxitekturasining eng dastlabki ifodalaridan biri hisoblanadi va Venturini 20 asrning eng yaxshi me'morlaridan biri sifatida yaratilishiga yordam berdi.Kam ta'minlangan keksa fuqarolar uchun kvartiralari bo'lgan bino mahalliy Quaker tashkiloti, Do'stlar Reabilitatsiya Dasturi, Inc. tomonidan foydalanishga topshirilgan. 1963 yilda qurib bitkazilgan. Gild uyi modernizatsiya qilinmagan tijorat arxitekturasi va istehzoli tarixiy ma'lumotlarning kombinatsiyasidan foydalangan holda, modernist g'oyalarni ongli ravishda rad etishni namoyish etgan va Postmodernizm harakatining keyingi rivojlanishida keng qo'llanilgan.Gildiya uyi (Quaker) Do'stlar Mahallasi Gildiyasi, Do'stlar Reabilitatsiya Dasturi, Inc sho''ba korxonasi tomonidan qariyalar uchun kam ta'minlangan uylar sifatida 1960–63 yillarda qurilgan. [6] [7] U Venturi va Rauch tomonidan Cope va Lippincott, Filadelfiyaning boshqa firmasi bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan. 2004 yilda bu bino 40 yoshda bo'lishiga qaramay, Filadelfiya tarixiy joylar reestriga qo'shildi.Binoning arxitekturasi tarixiy shakllarni 20-asrning "banal" tijoratizm bilan birlashtirib, o'zining "aniq ko'rinishi" orqasida "ayyorona intellektual kun tartibini" yashiradi.Venturi yozganidek: "Iqtisodiyot" rivojlangan "me'moriy elementlarni emas, balki" odatiy "elementlarni tanqid qildi. Biz bunga qarshilik ko'rsatmadik." va "qo'shni shahar ichidagi tuzilmalar bilan qarindoshlik", va "keksa odamlarning hayotini aks ettirish uchun mo'ljallangan" manzarali bezak detallaridan mohirona foydalanish.

Gildiya uyi - olti qavatli bino bo'lib, nosimmetrik jabhasi bilan tashqi tomondan monumental, klassik ravishda buyurtma qilingan kirish paviloniga chiqadi.Fasad qoplangan qora granitning qalin ustuni bilan bog'langan va toj bilan keng qavatli deraza ochilib, binoning yuqori qavatidagi umumiy maydonga o'rnatiladi. Birinchi qavatning kirish qismi oq sirlangan g'isht bilan ta'kidlangan, beshinchi qavat o'rtalarida esa "to'g'ri"simli fasad tugatiladi. Venturining ta'kidlashicha, oxirgi ikki elementning kombinatsiyasi "uchta qavatli yangi va kattaroq miqyosni yaratadi, ular derazalar qatlami bilan qurilgan oltita hikoyaning boshqa kichik o'lchamiga biriktirilgan." Yuqoridagi katta blok-harf belgisi. Kirish binoning nomi bilan yozilgan, tomi esa dastlab katta hajmli, ishlamaydigan televizor antennasi bilan mavhum haykal elementi va aholining bosh vaqtini tom ma'noda aks ettirishga xizmat qiladi.Keyinchalik Venturi Gildiya uyining arxitekturasini o'zining "bezatilgan to'kilgan" falsafasi nuqtai nazaridan tushuntirib berdi:Binoda 91 xonadon mavjud. Fasadning bosqichma-bosqich tashkil etilishi ko'pchilik qismlarga janubga, sharqqa yoki g'arbga qaragan derazalarga ega bo'lib, aholiga quyosh nuri va pastdagi ko'cha ko'rinishini berardi.Ichki koridorlarni o'rash yanada samimiy va norasmiy makon yaratishga mo'ljallangan edi.Ko'p xonadonlarda bir nechta devorlarga derazalar o'rnatilgan bo'lib, ko'proq quyosh nurlaridan foydalanish imkoniyati mavjud.

105.Vintury uyi gaqida batafsil malumot beeing. Sxematik chizmalar bilan to'ldiring.

Vanna Venturi uyi, postmodernizm arxitekturasi harakatining eng ko'zga ko'ringan asarlaridan biri, Pensilvaniya shtatining Filadelfiya shahridagi Chestnut Hill nomli hududda joylashgan. U me'mor Robert Venturi tomonidan onasi Vanna Venturi uchun ishlab chiqilgan va 1962 yildan 1964 yilgacha qurilgan. Besh xonali uyning uzunligi atigi 9 fut (9 m) ni tashkil etadi, ammo monumental old jabhaga ega bo'lib, bu binoning ko'lamini ko'rsatuvchi me'moriy elementlarni qasddan bajarishda erishiladi. Venturining 1966 yildagi "Arxitekturadagi murakkablik va qarama-qarshilik" kitobida tasvirlanganidek, tarkibiy bo'lmagan applikativ kamar va "devor ichidagi teshik" derazalari Modernist pravoslavligiga ochiq bo'lgan. Arxitektura tarixchisi Vinsent Skuli buni "XX asrning ikkinchi yarmidagi eng katta kichik bino" deb atadi."Onalar uyi" dizayniga, me'mor Robert Venturining uyni tez-tez chaqirishi, Vanna (née Luizi) Venturi ta'sir ko'rsatdi, chunki uning ehtiyojlari qondirilishi kerak bo'lgan mijoz, shuningdek me'morning iste'dodi va shaxsiyatini rivojlantirishga yordam bergan ona sifatida.Vanna faol intellektual hayoti bilan feminist, sotsialistik, patsifist va vegetarian bo'lgan, asosan tarix, hozirgi voqealar va tarjimai holi haqida kitoblar o'qigan. U 1893 yilda Filadelfiyada italiyalik muhojir ota-onada tug'ilgan. Oilasi unga palto sotib ololmagani uchun o'rta maktabni tashlab ketgan, shuning uchun u o'zini o'zi tarbiyalagan. 29 yoshida u meva-sabzavot savdogari Robert Venturiga uylandi. Uning yagona farzandi Robert, kichik Jr. Ehtimol, liberal qarashlari tufayli u o'zini "begona" deb bilgan va Kvakerga aylangan. Robert, kichik "Men hech qachon davlat maktabiga bormaganman: bayroqqa sodiqlik - onam buni" majburan vatanparvarlik "deb atagan. Oila Arden, Delaver va Pensilvaniya shtatidagi Rose Vodiysiga yozgi sayohatlarga bordi, bu san'atkorlar va hunarmandchilik harakati va o'sha paytdagi radikal iqtisod Genri Jorjdan ilhomlangan arxitektor Uill Prays tomonidan tashkil etilgan ikkita jamoaga. Rose Vodiysida oila Xedjerov teatrida Jorj Bernard Shou spektakllarida qatnashdi.Venturi Vanna Venturining uyini loyihalash bilan bir vaqtda, u o'zining zamonaviy arxitektura g'oyalarini bayon etgan zamonaviy anti-modernistik polemik murakkablik va qarama-qarshilikni yozdi. Yozuv davomida u to'liq ishlab chiqilgan versiyalarda kamida besh marta uyni loyihalashtirdi.Uyning tavsifi kitobga kiritilgan va uy kitobdagi g'oyalarning timsoli sifatida qaraladi. Uyning ko'plab asosiy elementlari - bu Modern Modernist me'moriy elementlariga qarshi bo'lgan reaktsiya: tekis tomga emas, balki poydevorli tomga, markaziy o'choq va bacaga urg'u berish, Modernist ustunlariga emas, balki "erga mahkam o'rnatilgan" yopiq zamin. va zamin qavatini ochadigan shisha devorlar. Old pog'onada singan piyoda yoki gable va toza manzarali kamar Mannerist arxitekturasiga qaytish va Modernizmning rad etilishini aks ettiradi. Shunday qilib, uy zamonaviy zamonaviy estetikani buzish va qarama-qarshi qo'yish uchun mo'ljallangan zamonaviy arxitekturaning bevosita tanaffusidir. Oddiy qilib aytganda, Venturi o'z niyatini ramziy ravishda Modernist tashkilotiga barmog'i bilan namoyish etdi. Uyning maydoni tekis bo'lib, uni ko'chaga bog'laydigan uzun yo'l mavjud. Venturi uyning parallel devorlarini eksa bo'ylab odatiy joylashtirishdan ko'ra, saytning asosiy o'qiga perpendikulyar joylashtirdi. G'ayrioddiy ravishda, gable uy tomonidan hosil bo'lgan to'rtburchakning uzun tomoniga joylashtirilgan va orqa tomonda mos keladigan gable yo'q. Baca ikkinchi qavatdagi markazlashtirilgan xonada ta'kidlangan, ammo haqiqiy baca kichik va markazsiz. Buning ta'siri kichik uyning o'lchamini kattalashtirish va jabhani monumental ko'rinishga aylantirishdir. O'lchovni kattalashtirish effektlari uyning orqa tomoniga va orqasiga o'tkazilmaydi, shuning uchun uy katta va kichik bo'lib ko'rinishi mumkin.Zinaning yuqori qismida masshtab, qarama-qarshilik va "injiqlik" - "shaxsiy uyga mos kelmaydigan" mavzularni ko'rish mumkin, ular ikkinchi qavatdan yo'q uchinchi qavatga o'tadi.Uy qasddan rasmiy arxitektura, tarixiy va estetik qarama-qarshiliklar bilan qurilgan. Venturi o'zining jabhadagi jabhasini "uyning bolalar rasmlari" bilan taqqoslagan.Shunga qaramay u "Bu bino murakkabliklar va qarama-qarshiliklarni tan oladi: u murakkab va sodda, ochiq va yopiq, katta va kichkina; Uning elementlari bir darajada yaxshi, boshqasi esa yomon, uning tartibida umumiy elementlar va umuman uyning elementlari, xususan uyning mujassam elementlari joylashgan.

106 Pompidou markazi (Pompidou Center) haqida batafsil ma'lumot bering. Sxematik chizmalar bilan ma'lumotlarni to'ldiring.

1969 yilda Prezident Jorj Pompidu Bubourg platasidagi bo'sh joyni mutlaqo yangi tipdagi ko'p qavatli madaniy markazni qurish uchun ishlatishga qaror qildi. Qaror Parij markazida yangi ommaviy o'quv kutubxonasi tashkil etilishi, milliy d'art moderne musiqasi uchun munosib binolar bilan ta'minlanishi bilan yangi markazda birlashtirilishi mumkin bo'lgan bir qator loyihalarga yangi turtki berdi. Tokioning Palais qanotlaridan birida joylashganligi va frantsuz bastakori Per Boules g'oyalaridan ilhomlangan yangi musiqa markazi (IRCAM) yaratilishi. Bundan tashqari, yangi markaz Berryer-dagi zamondoshlar markazining faoliyatini o'z zimmasiga oladi va shu bilan birga zamonaviy san'at ko'rgazmalarining dinamik dasturini ishlab chiqqan Art dekoratsiya muzeyidagi François Mateyning jamoasini o'z ichiga oladi.Frantsiyada birinchi bo'lib butun dunyo bo'ylab me'morlar uchun ochiq bo'lgan arxitektura tanlovi e'lon qilindi: unda 49 ta mamlakatdan 681 nafar raqib ishtirok etdi.Arxitektor va muhandis Jan Proveening boshchiligidagi xalqaro hay'at uchtadan iborat britaniyalik arxitektor Richard Rogers va italiyaliklar Renzo Pianino va Janfranko Franchinining taqdim etgan dizaynini tanladilar. Pianino va Rojers loyihaning boshqaruvini faqat o'zlari boshqarishgan; keyin ikkalasi alohida martaba qilishni davom ettirishdi, ikkalasi keyinchalik Pritsker mukofotiga, me'moriy olamdagi eng yuqori mukofotga sazovor bo'lishdi.Bugun Parij aholisining qalbiga tortib qo'yilgan va 20-asrning ramziy binosi deb hisoblanuvchi va boshqa joylardan kelgan sayyohlarning eng sevimlisi bo'lgan Beubourg platosidan ko'tarilgan yangi san'at markazi dastlab buzg'unchilar tomonidan neftni qayta ishlash zavodi bilan solishtirildi. Fortepiano va Rojers binosi 70-yillarga kelib, hozirgi kunning belgisi va namunasi bo'lmasdan turib, polemikaning predmeti bo'lib kelmoqda.Pompidu Markazi 1977 yil 31 yanvarda ochildi. 1977 yil 2 fevralda jamoatchilikka ochilgan paytdan boshlab u katta muvaffaqiyat bilan kutib olindi, tezda dunyodagi eng mashhur madaniy joylardan biriga va Frantsiyaning eng ko'p ziyorat qilinadigan yodgorliklaridan biriga aylandi. .70-yillarning oxiri va 1980-yillar oxiri XX asr san'at tarixiga katta hissa qo'shgan markaziy Pompidou ko'rgazmasi bo'lib o'tdi: "Parij-Nyu-York", "Parij-Berlin", "Parij-Moskva" va "Parij-Moskva" seriyalari. "Paris", "Vena: asrning tug'ilishi", "Materiallar", "Kelajak haqidagi xotiralar", "Erning xaritalari va shakllari", "Er sehrgarlari". Uning rejissyorlari Pontus Xulten va Dominik Bozo rahbarligida milliy d'art moderne kolleksiyasi sezilarli darajada o'sdi va zamonaviy va zamonaviy san'at sohasida dunyo etakchisiga aylandi.1992 yilda qayta tashkil etilganidan so'ng, madaniy rivojlanish bo'limi tashkil qilindi, jonli ijro dasturi, film namoyishlari, ma'ruzalar, simpoziumlar va munozaralar uchun javobgar. Zamonaviy badiiy muzey va sanoat dizayni markazining birlashishi yigirma yil ichida dunyodagi eng hayratlanarli narsalardan biriga aylangan me'morchilik va dizayn kollektsiyasining asosini yaratdi.Yigirma yillik faoliyati davomida va 150 milliondan ortiq tashrif buyuruvchilarni kutib olgan holda, Prezident Jan-Jak Aylagon rahbarligida Markaz Pompidu 1997 yilning oktyabridan 1999 yil dekabrigacha davom etgan ta'mirlash ishlarida qatnashdi. Hukumat doimiy to'plam va ko'rgazmalarni namoyish etish uchun galereya maydonini kengaytirish uchun mablag 'ajratdi. jonli ijro uchun sharoitlarni yaxshilash. Barcha loyihada 100 000 m2 maydonning yangilanishi va qayta tashkil etilishi ko'rib chiqildi.Pompidou Markazi 2000 yil 1 yanvarda qayta ochildi va yana bir bor muvaffaqiyat bilan kutib olindi, o'sha kuni kuniga 16 000 kishi tashrif buyurdi. Hozirgi kunda Markaz Pompidou yiliga qarab yiliga 3,5-3,8 million atrofida mehmonlarni qabul qiladi.

107 Gong Kong Banki bosh ofisi (HSBC) binosi haqida batafsil ma'lumot bering. Sxematik chizmalar bilan ma'lumotlarni to'ldiring.

Rasmiy ravishda Hongkong va Shanxay Banking Corporation Limited nomi bilan tanilgan HSBC, Gonkongdagi eng yirik bankning filiali bo'lib, Osiyo-Tinch okeani mintaqasida va dunyoning boshqa mamlakatlarida filiallari va vakolatxonalariga ega. Shuningdek, Gonkong valyuta ma'muriyati tomonidan Gonkong dollari uchun banknotalarni chiqarish uchun litsenziyalangan uchta tijorat banklaridan biri.

"Hongkong va Shanxay banki" 1865 yilda Britaniya Gonkongda tashkil etilgan va 1866 yilda "Hongkong va Shanxay bank korporatsiyasi" sifatida birlashtirilgan va shu vaqtdan beri Gonkongda (hozirda filial sifatida) faoliyat yuritmoqda. U 1989 yilda "Hongkong va Shanxay Banking Corporation Limited" deb qayta nomlandi. U HSBC banklar va kompaniyalar guruhining asoschisi bo'lib, 1990 yildan beri Londonda joylashgan HSBC Holdingsning sho''ba korxonasi hisoblanadi. PLC. Kompaniyaning faoliyati "High Street" an'anaviy chakana bank, tijorat banki, korporativ bankdan investitsion bank, xususiy bank va global bankning roliga qadar.Birinchi Opium urishidan keyin inglizlar Gonkongni mustamlaka sifatida olgandan so'ng, Britaniya imperiyasining boshqa qismidagi savdogarlar, hozirgi Gonkongda, Gonkong orqali va ba'zan ham o'sib borayotgan savdoni moliyalashtirish uchun bankka ehtiyoj sezdilar. Shanxay orqali, Xitoy va Britaniya Hindistoni, Britaniya Britaniya va Evropaning qolgan qismlari, barcha turdagi tovarlar ishlab chiqaradi va sotadi, ayniqsa Raj orqali o'stirilgan yoki tranzit qilingan (qayta eksport qilingan) opium va shu maqsadda ular o'zaro kelishib Gonkongda (1865 yil mart) va bir oy o'tgach Shanxayda Hongkong va Shanxay banklarini tashkil qildilar.Yarimor va Sharqiy Buxoriy navigatsiya kompaniyasining asoschisi Tomas Suterland, "Shotlandiya bank tizimining asoslari" asosida ishlaydigan bankni xohladi. Shunday bo'lsa-da, bankning asl joylashuvi hal qiluvchi ahamiyatga ega edi va quruvchilar Gonkongdagi Uordli uyni tanladilar, chunki qurilish Colonial Gonkongdagi eng yaxshi feng-shuyga asoslangan edi. [8] Dastlab bank 1864 yilda o'z binolarini oyiga 500 funt sterlingga ijaraga oldi.Bank kapitali 5 million funt sterlingni tashkil etgandan so'ng, operatsiya 1865 yil 3 martda boshlandi. O'sha yilning aprel oyida Shanxayda o'z filialini ochdi va keyinchalik Crown Colony da, Shanxayda ham mahalliy taninli banknotalarni chiqarishni boshladi. Bank Gonkong va Shanxay bank korporatsiyasi sifatida Hongkong va Shanxay bank korporatsiyasi sifatida (1866 yil 2 va 5 raqamlari) tuzilgan va Yaponiyada filial 1866 yilda Yokohamada tashkil etilgan. Bankning aktsiyalari dastlab Shanxay fond birjasida sotilgan 13 qimmatli qog'ozlardan biri edi va 1941 yilda yaponlar birjani yopgunga qadar ushbu birjada sotilgan. Bank 1874 yilda Xitoyda birinchi davlat qarzini topshirish bilan shug'ullangan, shundan keyin ko'pchilik davlat qarzlarini bergan.Ser Tomas Jekson 1876 yilda bosh menejer bo'ldi. Yigirma olti yillik faoliyati davomida Bank Osiyoda etakchi bo'ldi. 1888 yilda Tailandda tashkil etilgan birinchi bank bo'lishini ta'kidlash muhim voqealar qatoriga kiradi. 1880-yillarda Gonkong hukumati uchun bankir vazifasini bajaruvchi; va Xitoy, Yaponiya, Penang va Singapurda Britaniya mustamlaka hukumati hisoblarini boshqarishda qatnashgan. Kengayish davri tugadi, Bangkokda (1921), Manilada (1922) va Shanxayda (1923) yangi binolar va 1935 yilda Gonkongda bosh ofis binosi qurildi.

108 Frank Gehry ishlari haqida ma'lumot bering va ularga misollar keltiring.
Ko'pincha me'morlar oilaviy nomga aylanib qolishgan emas. Ammo Frank Geri hech qachon biron bir odatiy amaliyot bilan yashamagan. Mukofotga sazovor bo'lgan me'mor yarim asrdan ko'proq vaqt davomida me'morchilikda dizaynning ma'nosini buzdi. Bilbao nomli Guggenxaym muzeyidan (u Filipp Jonson "bizning davrimizning eng buyuk binosi" deb nomlangan) Parijdagi Louis Vuitton fondiga qadar, Gehri injiq dizayni mohirona yasalganida paydo bo'lgan kuchni yana va yana bir bor isbotladi. 1929 yilda Kanadada tug'ilgan. , Gehri Janubiy Kaliforniya Universitetida va Garvard Gruziya Dizayn Maktabida o'qidi, Los-Anjelesda Viktor Gruen Associates va Pereyra va Lakmanda ish boshladi, Andre Remondet bilan Parijda qisqa muddat ishlaganidan so'ng, u Kaliforniyaga qaytib ketdi. Gehri 1989 yilda Pritsker mukofotiga sazovor bo'lgan. Gehrining siymosini nishonlash uchun hech qanday yomon vaqt yo'q ... Quyida, AD dunyoning eng taniqli tuzilmalaridan biri bo'lgan o'ttizinchi tadqiqot.1988 yilda Gehri Los-Anjeles Filarmoniyasiga yangi uy qurishga taklif qilindi; Uolt Disney kontsert zali, 2003 yilda ochilgan. Bugun tanqidchilar va jamoatchilik bu dahshatli bino kutishga arziydi degan fikrda. Gehrining uzoq vaqt suzib yurishga bo'lgan ishtiyoqini aks ettirgan holda, tashqi ko'rinishi zanglamaydigan po'latdan yasalgan bo'lib, u Grand Avenyu tepasidan pastga tushadi, ichkarida esa xuddi shunday ko'rinishga ega bo'lgan Duglas fir salonining auditoriyasi.Gehrining Noyer Zollhof majmuasi 1999 yilda Dyusseldorf (Germaniya) sohilining Media Harbor deb nomlangan maydoniga aylanishiga turtki berdi. Ofis binolarining uchligi mashhur Fumixiko Maki va Merfi / Jahn kabi boshqa taniqli arxitektorlar uchun yaqin atrofdagi komissiyalarga yordam berdi va uchtasini qo'lga kiritdi. Monopoliyaning Germand nashrida diqqatga sazovor joylar mavjud.1991 yilda Venesiya, Kaliforniya, Gehri reklama agentligi Chiat / Day uchun qurgan majmua binokulyar binoning laqabi bilan, mashinalar garajiga kirishni belgilaydigan ulkan durbin - Gehri va rassomlar Klod Oldenburg va Kousjening hamkorligi tufayli. van Bruggen. Kema girdobiga va daraxt tanasiga o'xshash ofis tuzilmalari haykalning yonida joylashgan bo'lib, hozirda Google 500 xodimini har kuni ishlashga taklif qiladi.80-yillarning boshlaridan beri Vitra mebel ishlab chiqaruvchisi Vayl-Reyndagi kampusi uchun binolarni qurish uchun yangi arxitektorlarni jalb qildi. Gehrining Vitra Dizayn Muzeyi 1989 yilda ochilgan. 8000 kvadrat metrlik maydon uchun Gehri oddiy oddiy geometrik shakllarni kub gabarit ustiga yig'ib, barchasini oq gips yuzalari va rux bilan qoplagan.Gehrining shon-shuhratga erishgan birinchi muhim cho'tkasi 1978 yilda o'zi va oilasi uchun qurgan Santa-Monika qarorgohining qurilishi bilan boshlandi. Loyiha mavjud bungalovni burchakli hajmga o'ralgan bo'lib, ular shahar atrofidagi har kungi tartibsiz materiallar va kontrplak va zanjirli bog'ichlar bilan bezatilgan. Haykalga binoan, uy qisqa vaqt ichida ham quvnoq, ham masxaraboz bo'ldi. 2012 yilda u Amerika Arxitektorlar Institutining yigirma besh yillik nufuzli mukofotiga sazovor bo'ldi.1978 yilda Loyola yuridik maktabini kengaytirish bo'yicha komissiya Gehrini institutsional faoliyatga undashi kerak edi. U Loyola shahrining markazidagi Los-Anjeles shahrini stilistik jihatdan har xil binolarni tashkil etgan va atrofini go'zal landshaft bilan o'rab turgan yangi shaharcha sifatida tasavvur qildi. Dastlabki loyihalash ishlari davomida maktabning ustuvorliklariga mos keladigan bir necha bosqichda kampusni kengaytirishga imkon beradigan strategiya ishlab chiqilgan. Dizaynning so'nggi bosqichi 2003 yilda yakunlandi.1992 yilda Barselonadagi Olimpiya shaharchasida yaratilgan Gehryning mahobatli oltin po'latdan yasalgan baliq haykalchasi bu kontseptsiyani amalga oshirish uchun uch o'lchovli aeronavigatsion-dizayn dasturidan foydalangan me'mor studiyasi uchun texnologik yutuqni namoyish etdi.1993 yilda qurib bitkazilgan Vaysman san'at muzeyi Minnesota universiteti universitetida joylashgan. Missisipi daryosining sharq tomonidagi po'latdan yasalgan minorali minoralari va gumbazlaridan iborat g'arbiy qismi. Gehri loyihalashtirilgan kengaytirish qurilmasi 2011 yilda yakunlanganGollandiyaning Nationale-Nederlanden sug'urta kompaniyasining Praga ofislari Fred va Ginger sifatida tanilgan, chunki ular imzo chekkan ikki juft minoralarga o'xshaydi. 1996 yilda qurilgan metall to'r va shishadan va beton silindrdan iborat bo'lgan qurilish Gehri va mahalliy me'mor Vlado Milunich o'rtasidagi hamkorlik edi.Guggenxaymning Bilbao (Ispaniya) dagi sun'iy yo'ldoshi Nervion daryosi konturini tutib turgan tosh, shisha va titan tog'ida muzeyning ko'rgazma maydonini ko'paytirdi. Guggenxaym Bilbao konstruktsiyasi va qurilishi matbuotda deyarli sezilmay qoldi, shuning uchun 1997 yilda binoning ochilishi oshkoralik portlashini keltirib chiqardi va Gehrining me'morlar orasida usta bo'lishiga va Bilbao iqtisodiyotining rivojlanishiga turtki bo'ldi.Frank Gehri 1968 yilda Los-Anjelesda o'zining me'morchilik amaliyotini boshlaganidan olti yil o'tgach, rassom Ron Devis uchun ushbu Malibu yashash / ish joyini qurib bitirdi. Devis komissiyasi Gehrining birinchi loyihasi emas edi, ammo u trapezoidal uyni torka aylantiradigan qiyshaygan tomi tufayli uning imzosi dizaynidagi lug'atni saqlab qoldi. Bugun bu joy aktyor Patrik Dempsi va uning oilasi yashaydi. (Qarang: AD). 2014 yil martda Dempsi uyi tasvirlangan "Kaliforniya orzusi" sarlavhali hikoya.)

109 Metabolizm arxitekturasi g'oyasini izohlang va unga misollar keltiring.

Metabolizm - Yaponiyadan kelib chiqqan va 1960-yillarda eng ta'sirli bo'lgan zamonaviy arxitektura harakati, taxminan 1950-yillarning oxiri va 1970-yillarning boshlarida.Metabolizm so'zi tirik hujayralarni saqlash jarayonini tasvirlaydi. Ikkinchi jahon urushidan keyin yosh yaponiyalik mimarlar ushbu so'zni binolarni va shaharlarni qanday qilib yaratilishi kerakligi haqidagi e'tiqodlarini tasvirlash uchun ishlatgan.Yaponiya shaharlaridan keyin urushdan keyingi rekonstruktsiya sha dizayn va jamoat joylarining kelajagi haqida yangi g'oyalar tug'dirdi.Metabolist me'morlar va dizaynerlar shaharlar va binolar statik narsalar emas, balki "metabolizm" bilan o'zgaruvchan organik deb hisoblashgan. Urushdan keyingi davrda aholi sonining o'sishi cheklangan muddatga ega bo'lishi va uning o'rnini bosish uchun mo'ljallangan va qurilgan bo'lishi kerak. Metabolik asosda ishlab chiqilgan arxitektura prefabrikaga o'xshash, o'zgaruvchan hujayradan o'xshash qismlarga ega bo'lgan, umrining oxirigacha osongina biriktirilgan va osongina olinadigan, orqa miya kabi infratuzilmalar atrofida qurilgan. Ushbu 1960-yillarning avangard g'oyalari metabolizm deb nomlandi.
Metabolist arxitekturasining eng yaxshi namunalari:
Arxitektura sohasida metabolizmning taniqli namunasi - Tokio shahridagi Kisho Kurokavaning Nakagin Kapsül minorasi . 100 dan ortiq prefabrike hujayra-kapsula-birliklar, bir dasta ustuniga bir beton milya kabi brusella gullari ustiga alohida tekkiziladi, biroq qarash oldindan o'rnatilgan kir yuvish mashinalarining dastagiga o'xshash.Shimoliy Amerikada Metabolist arxitekturasining eng yaxshi namunasi, masalan, Kanada Monreal (Monreal) 1967 ko'rgazmasida yaratilgan uy-joy qurilishi.Moshe Safdi ismli yosh talaba Habitat'67 uchun modulli dizayni bilan arxitektura olamini zarb etdi .
Metabolistlar tarixi:
Metabolistlar harakati 1959 yilda Le Corbusier va boshqa evropaliklar tomonidan 1928 yilda tashkil etilgan Congrès internationaux d'Architecture Moderne (CIAM) tomonidan tarqatilgan bo'shliqni to'ldirdi.Tokio shahridagi 1960 yilgi Jahon dizayni konferensiyasida statik shaharlar haqidagi eski Evropa g'oyalari yosh yaponiyalik mimarlardan iborat guruh tomonidan tanqid qilindi. Metabolizm 1960: Yangi Shaxarsozlik bo'yicha takliflar Fumihiko Maki , Masato Otaka, Kiyonari Kikutake va Kisho Kurokavaning g'oyalari va falsafalarini belgiladi. Ko'pgina metabolistlar Tokio universiteti Tange laboratoriyasida Kenzo Tange nomidagi tadqiqotlar olib bordilar.
Harakatning o'sishi:
Ba'zi metabolist sha rejalari, masalan, kosmik shaharlar va to'xtovsiz shahar peyzaj po'stlari, shu qadar futuristik bo'lganki, ular to'liq amalga oshmagan. 1960 yilda tashkil etilgan Butunjahon dizayn konferentsiyasida me'mori Kenzo Tange Tokio ko'rfazida suzuvchi shaharni yaratish uchun nazariy rejasini taqdim etdi. 1961-yilda Helix Siti urbanizatsiya uchun Kisho Kurokavaning biokimyoviy-DNK metabolik eritmasi edi. Shu davr mobaynida AQShning nazariy me'morlari, shuningdek, City Tower dizayn va avstriyalik Fridrix StFlorianning 300 qavatli Vertikal Siti bilan Amerika Anne Tyngni keng namoyish qilishdi .
Metabolizmning evolyutsiyasi:
Kenzo Tange laboratoriyasidagi ba'zi ishlarning amerikalik Lui Kannning arxitekturasi ta'sir ko'rsatdi. 1957-1961 yillar orasida Kahn va uning hamkorlari Pensilvaniya universitetidagi Richards Medical Research Laboratory uchun statsionar, modulli minoralarni ishlab chiqdilar.Bu zamonaviy, geometrik makondan foydalanish g'oyasi modelga aylandi.Metabolizm dunyosi o'zini bir-biriga bog'langan va organik-Kahnning sherigi Anna Tyngning ishidan ta'sirlangan. Shunga o'xshab, Kan bilan aloqada bo'lgan Moshe Safdi Kanada metropolitenidagi Monreal ( Habitat'67) shtatidagi metabolizm elementlarini o'z ichiga olgan. Ba'zilar, Frank Lloyd Raytning 1950 yilgi Jonson shamshir tadqiqot minorasining o'zining konsentratsiyaning dizayni bilan boshlaganini ta'kidlashadi.

110 Kisho Kurakawa ishlari haqida ma'lumot bering va ularga misollar keltiring

Kurokawa Kisho, asl ismi Kurokawa Noriaki, (1934 yil 8 aprelda tug'ilgan, Nagoya, Yaponiya - 2007 yil 12 oktyabr, Tokio vafot etgan), yapon me'mori, 1960 va 70-yillarda Metabolistlar harakatining etakchi a'zolaridan biri. Keyingi asarida u tobora ko'proq poetik fazilatlarga erishdi.Ikkinchi Jahon urushidan oldingi Yaponiyalik taniqli arxitektorning o'g'li Kurokava 1957 yilda Kioto Universitetida magistratura diplomini olganidan keyin Tokio Universitetida Tang Kenzo (arxitektura) da tahsil olgan (MA, 1959; t.f.d., 1964). 1960 yilda u Yaponiyada joylashgan radikal arxitektorlar guruhi bo'lgan Metabolist harakatining asoschilaridan biri bo'ldi. Mashina yoshidagi estetikaga ishongan holda, Metabolistlar prefabrika va ommaviy ishlab chiqarilgan me'moriy elementlarni afzal ko'rishdi. Guruhning eng radikal qismi bo'lgan Kurokava, modul va kapsulalarni ulash mumkin bo'lgan markaziy yadroga ega bo'lgan binolarning himoyachisi bo'ldi. U me'morchilikka ushbu organik qarashni Tokiodagi Nakagin kapsulali minorasi (1970–72) va Isaka shahridagi Sony minorasi (1972–76) singari binolarda tushungan. Kapsül minorasida, kvartira yoki studiyalar uchun mo'ljallangan ajratiladigan joylar beton yadroga o'rnatilib, binoning o'zgaruvchan ehtiyojlariga moslashishga imkon berdi.
80-yillarda Kurokawa Metabolist harakatining tuban futuristik jihatlariga qiziqishni yo'qotdi va chuqurroq ma'noda ish yaratishga intildi. U Xirosima shahridagi zamonaviy san'at muzeyini qurganida (1988–89) bu Ikkinchi Jahon urushidan beri qurilgan birinchi san'at muzeyi edi. Atom bombasining shaharga tashlanishini namoyish qilish uchun Kurokava temir-beton muzeyining markazida bo'sh dumaloq maydonni yaratdi. Nara shahar Fotosuratlar muzeyida (1989–91) u hududning arxitekturasi, xususan, Shinyakushiji ibodatxonasi, uning tomi va umumiy shakli aks ettirilgan me'morchilik haqida xabardorligini namoyish etdi. Binoning an'anaviy lug'atiga qaramay, muzeyning shisha devorlardan foydalanishi zamonaviy ko'rinishga ega.80-yillarning oxiridan boshlab Kurokava tobora ko'proq xalqaro komissiyalarni, shu qatorda Melburn Markaziy (1986–91), Avstraliyadagi ofis va chakana savdo joylarini qabul qila boshladi; Chikagodagi Sport klubi (1987–90); va Amsterdamdagi Van Gog muzeyiga qo'shimcha (1990–98). Keyingi ishida u binolar ko'p ta'sirga ega bo'lishi mumkinligini, Kuala-Lumpur xalqaro aeroportini (1992–98) loyihalashda uning falsafasi shakllanganligini, u erda terminalning egri ustunlari va tomlari va ichki qismdagi mahalliy yog'och mavjudligini ta'kidladi. Malayziyaning me'moriy an'analariga murojaat qiling.Kurokava arxitektura bo'yicha ko'plab kitoblarni yozdi, jumladan: Arxitekturadagi metabolizm (1977), Yaponiya kosmosini qayta kashf etish (1988), Madaniyatlararo arxitektura: Symbiosis falsafasi (1991), Metabolizmdan Symbiozgacha (1992) va Kisho Kurokawa: Yoshdan Mashina Hayot Asri (1998). Shuningdek, u yaponiyalik yosh arxitektorlarning faol o'qituvchisi va targ'ibotchisi bo'lgan.