1. Sabzi, lavlagi, turp. Ko'rsatkichlari

Mustaqil ish.
Mavzu: Ildizmevalilarning tuzilishi, sifat ko‘rsatkichlar, joylash va saqlash usullari.
Reja:
1. Sabzi, lavlagi, turp.
2. Ko'rsatkichlari.
3. Joylash va saqlash usullari.
Javoblar.
1. Sabzi (Daucus) — soyabonguldoshlar oilasiga mansub ikki, qisman bir yillik oʻtsimon oʻsimliklar turkumi, sabzavot ekini. Sning 60 dan ortiq turi bor. Bir turi (D. carota) — madaniy S. ekiladi. Bu tur Gʻarb (Oʻrta Yer dengizi havzasidan kelib chiqqan 4 turxil — karotinli, sariq, oq, binafsharang Slar) va Osiyo (Afgʻoniston va unga yaqin hududlardan kelib chiqqan 6 tur xil — sariq, binafsharang , qizil, toʻq binafsharang , pushti, oq Slar) kenja turiga boʻlinadi. Jahondagi deyarli barcha mamlakatlarda karotinli navlari yetishtiriladi. Dehqonchilikda mil. av. 2ming yillikdan maʼlum. Xitoy, Fransiya, Italiya, Rossiya va boshqa mamlakatlarda koʻp ekiladi. Jahon boʻyicha S. ekin maydoni 861 ming ga, yalpi hosili 18,4 mln. t, hosildorligi 214,3 s/ga (1999). S. 1-yili barg chiqarib, ildizmeva beradi, 2-yili gulpoya chiqarib urugʻ beradi.
Zararkunandalari: sabzi pashshasi, kuyalar, oʻtloq parvonasi.
Kasalliklari: fomoz, alternarioz, sklerotinioz va boshqa.
Lavlagi shoʻradoshlar oilasiga mansub bir, ikki yillik oʻtsimon oʻsimliklar turkumiga kiruvchi sabzavot, xashaki, shakarli ekin. 16 turi bor. Oʻrta Yer dengizi atroflarida, Osiyo, Zakavkazye, Hindiston, Fransiya, shuningdek, Buyuk Britaniya, Skandinaviya mamlakatlarida tarqalgan.

Dehqonchilikda osh lavlagi, xashaki lavlagi, va qand lavlagiga boʻlinadigan oddiy lavlagi turi va qand lavlagining bargli lavlagi (yoki mangold lavlagi – Betacica – ovqatga bargi yoki barg bandi ishlatiladi) ekiladi. Yovvoyi lavlagi qadim zamonlardan ovqatga ishlatib kelingan. Miloddan avvalgi 2-1-ming yillikda bargli lavlagi madaniylashtirilgan. Milodning boshlarida madaniy ildizmevali shakllari ekila boshladi. 18-asrda xashaki lavlagining duragaylaridan qand lavlagi yaratilgan. 19-asr oxiri va 20-asrda bu ekin barcha qitalarga tarqaldi.