1. Quyidagi olimlarning fanda amalga oshirgan ishlarini to’ldiring

@Bio_life (26-29-mavzular)

1. Quyidagi olimlarning fanda amalga oshirgan ishlarini to’ldiring.

L.Paster -a; Joshua va Ester Lederberg -b; Korrenberg-c; Tuort va D’ Errel-d; F.Griffit-f; N.Jinder va F.Lederberg-g; Lederber va Tatum-h; B.Mak Klintok-k

№	Ma’lumotlar	@
1	Faglarni zararlangan bakteriyalar ichida ko’payib, ularni nobud qilishini aniqlagan
2	Bakteriyalarda jinsiy jarayon sodir bo’lishini aniqladi
3	Ko’chib yuruvchi genetik elementlarni aniqladi
4	Transduksiya jarayonini aniqladi
5	Bakteriyalarni klonlash usulini aniqladi
6	DNK – polimeraza fermentini aniqladi
7	Pnevmokokkdagi transformatsiya jarayoni aniqladi
8	Bakteriyalarni genlar mutatsiyasini o’z-o’zidan sodir bo’lishini aniqladi

2. Quyida keltirilgan tushunchalarga mos ta’riflarni belgilang.

№	Tushuncha	@	Ta’riflar	J
1	Plazmid	A	Asosiy xromasomaga birika olmaydigan va asosiy xroma somadan mustaqil ravishda o‘z-o‘zidan replikatsiya qiladigan halqasimon DNK molekulalari
2	Transpozon	B	Gen yoki genlar majmuasini maqsadga muvofiq o‘zgartirish
3	Avtonom plazmidlar	D	Xromosomadan tashqarida joylashgan o‘z-o‘zini replikatsiya qila oladigan halqali DNK molekulasi
4	Gen muhandisligi	E	i-RNK matritsa vositasida o‘z nusxasini sintezlab, genomning boshqa joyiga ko‘chib o‘tadigan virussimon DNK molekulasi
5	Retrotranspozon	F	Molekulalarning elektr maydonida joylashtirilgan maxsus gel ichida kattaligiga ko‘ra ajratish usuli
6	Transmissibl plazmid	H	Hujayra xromosomalari tarkibiga rekombinatsiya bo’la oladigan plazmida
7	Elektroforez	G	Genomdan o‘zini qirqib, genomning boshqa joyiga ko‘chib o‘tadigan genetik tuzilma

3. EcoRI (a), HpaI (b) qanday va qancha bog’larni kesadi.

EcoRI


HpaI
4. Quyidagi jadvalni to’diring. (+)
TRUE – T FALSE – F

№	Ma’lumotlar	T	F
1	Transpozonlar bir DNK dan boshqasiga ko’chganda DNK miqdorini o’zgartiradi
2	Yumaloq shakldagi pnevmokokk bakteriyasi pnevmoniya (zotiljam) kasalligini keltirib chiqaradi
3	Pnevmokokk bakteriyasining S-shtammi maxsus qo’shimcha kapsulaga ega bo’lib, kasallik keltirib chiqolmaydi
4	Plazmidlar tarkibida 3-10 dona gen bo’lib, yagona halqasimon DNK molekulasiga ega
5	Faglar bakteriya hujayrasida 15-60 daqiqada litik reaksiyaga o’tadi
6	Retrotranspozonlar tuzilishi jihatdan RNK tutuvchi viruslarga o’xshaydi
7	Xromosoma tarkibi RNK va oqsildan iborat
8	DNK sintezida ishtiroketuvchi fermentni Nirenberg va shogirdlari tomonidan aniqlangan.
9	Ko’chib yuruvchi genetik elementlar B.M.Klintok tomonidan makkajo’xori o’simligida aniqlangan
10	Lizis jarayonida faglar profag holatga o’tadi

Savollarga javob yozing.

1. Bakteriyalarda jinsiy jarayon qanday sodir bo’ladi.

2. Teskari transkripsiya jarayoni mexanizmini chizing va nukleotidlar komplementarligini belgilang.
3. Mikroorganizmlar hujayrasiga kirgan yot genetic materialni parchalovchi fermant qaysi.
4. Griffit tajribalarini isbotlab bergan olimlar qaysi.
5. To’mtoq uchlar (a) va yoqishqoq uchlar (b) hosil qiluvchi restriktazalarni belgilang.

a-

b-
1. Hujayra asosiy xromosomasining DNK izchilligini kesa oladigan plazmidga xos xususiyatlarni aniqlang.
1) asosiy xromosomadan mustaqil ravishda o'z-o'zini
replikatsiya qila olmaydi; 2) transpozon kabi asosiy
xromosomaga rekombinatsiyalanadi; 3) plasmid genlari asosiy xromosomada o'z faoliyatini bajaradi;
4) asosiy xromosomaga birikkandan keyin o'z mustaqilligini yo'qotadi; 5) plazmid genlari asosiy
xromosomada o'z faoliyatini bajara olmaydi;
6) asosiy xromosomadan mustaqil ravishda o'z-o'zini
replikatsiya qila oladi.
A) 1, 5, 6 B) 2, 3, 4
C) 2, 4, 5 D) 4, 5, 6

2. Faglar zararlagan bakteriyalarni ichida tezlik bilan

ko’payib ularni o’ldirishi mumkinligini kim kashf etgan.
A) Lui Paster
B) Tuort va D. Erel
C) Joshua va Ester Lederberg
D) Griffit

3. Bir organizm irsiy molekulasining har qanday bo’lagini ikkinchi organizmga ko'chirib o'tkazish nima deyiladi.

A) transformatsiya C) genlarni klonlash
B) transduksiya D) rekombinat DNK olish

4. Pnevmokokk S-shtammiga xos xususiyatlar:

1) sharsimon; 2) tayoqsimon; 3) polisaxarid po'stli;
4) hujayra sirti silliq; 5) polisaxarid po'sti yo'q;
6) sirti g'adir-budir; 7) sichqonning immun sistemasi
unga ta'sir o'tkazmaydi.
A) 2, 4, 6, 7 B) 1, 3, 4, 7
C) 2, 3, 4, 7 D) 5, 6, 7

5. Barbara Mak-Klintok o’z tajribalarini o’tkazgan o'simlikning arxeosporasi bo'linishining metafaza I bosqichidagi xromosoma miqdorini aniqlang

(arxeospora kariotipi - 2n ga teng)
A) 40 B) 14 C) 20 D) 10

6. Matritsa RNKga komplementar DNK zanjirini sintezlay oladigan fermentlar qanday nomalanadi.

A) revertaza B) DNK polimera
C) ligaza D) restriktaza

7. Ko'chib yuruvchi genetik elementlar ilk bor kim tomonidan aniqlangan.

A) Lui Paster B) B. Mak Klintok
C) F. Griffit D) M. Makkarti

8. DNK olekulasi ulovchi (tikuvchi) fermentni ko'rsating

A) lipaza B) amilaza
C) polimeraza D) ligaza

9. Faglar yordamida bakteriya genining ko'chirib o'tkazilishi nima deyiladi?

A) transformatsiya B) transduksiya
C) genlarni klonlash D) rekombinat DNK olish

10. Keltirilganlarning qaysi biri plazmidalarga xos.

1) tarkibida vodorod bog'lari mavjud; 2) monomerlari
peptid bog'lari bilan bog’langan; 3) antibiotiklarga
chidamlilik genlarini tutadi; 4) tarkibida yog’ kislotalarini tutadi; 5) DNKni «yopishqoq uchlar» hosil qilib kesadi; 6) monomerlari fosfat ko'prikchalar» bilan birikkan; 7) yuksak o'simliklar hujayrasida aniqlangan; 8) nuklein kislota va oqsillarning murakkab komplekslari.
A) 3, 6, 7 B) 1, 3, 4 C) 2, 5, 8 D) 1, 5,6

11. Fag xromosomasi bakteriya xromosomasiga

rekombinatsiyalanishi tufayli nima sodir boladi.
1) faglar litik reaksiyaga kirishadi; 2) faglar profag
holatga o'tadi; 3) fag bakteriya hujayrasiga birikadi;
4) fagning DNK molekulasi replikatsiyalanadi;
5) lizis sodir boladi; 6) erkin ko'paya oladigan lizogen
bakteriya hosil boladi; 7) lizogeniya sodir boladi.
A) 2, 4, 5, 6 B) 1, 3, 4
C) 3, 1, 7 D) 2, 7, 6

12. Griffit tajribasida qaysi holatlarda sichqon

nobud bo'ladi.
A) qizdirish yo li bilan o’ldirilgan S-shtammi
yuqtirilganda
B) pnevmokokning patogen, shtammi bilan
zararlanganda
C) R-shtammi yuqtirilganda
D) pnevmokokkning nopatogen shtammni bilan
zararlanganda

13. Faqat transmissibl plazmidalarga xos

xususiyatlarni aniqlang.
1) qo'sh zanjirli DNK halqasidan iborat; 2) o'rtacha
3-10 dona genlardan iborat; 3) bir hujayradan
ikkinchisiga hujayra qobig'i teshiklaridan o'ta oladi;
4) asosiy xromosomadan mustaqil ravishda o'z-o'zini replikatsiya qila olmaydi; 5) genlari asosiy xromosomada o'z faoliyatini bajaradi; 6) hujayra bo'linganda hujayra genlari bilan birikkan holda nasldan naslga beriladi;
7) asosiy xromosomasining maxsus DNK izchilligini kesib, rekombinatsiya bo’la oladi; 8) antibiotiklarni parchalovchi ferment sintez qiladigan genlardan iborat.
A) 2, 4, 6, 8 B) 4, 5, 6, 7 C) 3,4, 5, 7 D) 1, 2, 4, 8

14. Plazmidga ega bo'lmagan (a), bo'lgan (b)

organizmlarni juftlab ko'rsating.
1) gerpes; 2) exinokok; 3) batsilla; 4) barbados;
5) pnivmakok; 6) xlorella; 7) xrokokk; 8) batsidiya;
9) bakteriofag; 10) OITS.
A) a-4, 6, 8; b-3, 5 C) a-3, 7; b-2, 6
B) a-2, 9, 7; b-4, 6 D) a-3, 10; b-4, 6

15. Makkajo'xori donlarida antotsian (qizil)

pigmentning paydo bo’lib yo'qolishi antotsian rangni
beruvchi gen qaysi genetik elementlarning ko'chishi
bilan izohlanadi.
A) plazmidlar B) retrotranspozonlar
C) retropozonlar D) transpozonlar

https://t.me/bio_life_2398

@Olimjon_Yoqubjonov