Lo‘rt =40-100m.
Zohiradan ko‘tarma uchun gruntni ko‘ndalang profil bo‘ylab tashish o‘rtacha mosofasi quyidagi ifoda orqali aniqlanadi.
L o‘rt =25Hurt+25m.
bu yerda: Ho‘rt - o‘yma yoki ko‘tarma uchastkaning o‘rtacha ishchi otmetkasi
u quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:
Ho‘rt = - v±√v²+4m 0V/l
2 m 0
bu yerda: m 0- kiyalik nishabligi 1.5 ga teng.
L - ko‘tarma uzunligi, m
V – ko‘tarma hajmi, har bir uchastka uchun aniklanadi, m3
Lo‘rt–qiymati har bir uchastka uchun karyerdan ko‘tarmagacha, o‘ymadan xandakgacha grafikdan aniqlanadi.
Bajariladigan uchastkalar chegarasi , yer ishlar hajmi va gruntlarni tashish o‘rtacha masofalari grafik usulda aniqlanib ularning hisoboti 6-jadvalda keltirilgan.
Bitta uchastkada yer ishlarini ishlab chiqish uchun ikki variant belgilash lozim.
6- jadval. Yetakchi yer qozish mashinalarini tanlash КМ-602
№
t.r
|
Uchastka chegarasi
|
Vish,
m3
|
Lo‘rt,
m
|
Ho‘rt,
M
|
Ishlab chiqarish varianti
|
I
|
II
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
1
|
PK40+00
PK404+28
|
19500
|
420
|
3.482
|
Cho‟michini hajmi 10 m 3 ДЗ-26 tirkamali skreperlar yordamida o‟yma gruntlariga ishlov berib ko‟tarmalarni qurish
|
Ekskovator КМ-602
q =0.6m3 o‘ymadan ko‘tarmaga,
o‘ymadan kavalerga
|
2
|
PK404+72
PK412+80
|
62716
|
170
|
5.28
|
Cho‟michini hajmi 10 m 3 ДЗ-26 tirkamali skreperlar yordamida o‟yma gruntlariga ishlov berib ko‟tarmalarni qurish
|
Ekskovator КМ-602
q =0.6m3 o‘ymadan ko‘tarmaga,
o‘ymadan kavalerga
|
3
|
PK412+80
PK415+00
|
5778,5
|
120
|
3,274
|
Ekskovator Doosan q=1m3 oymadan kotarmaga
|
Tirkamali skreper chomichli q=8,5 m3 CACK9 o’ymadan kotarmaga
|
4
|
PK415+00
PK419+00
|
4200
|
400
|
3,24
|
Tirkamali skreper q =10m3 o‘ymadan ko‘tarmaga,
o‘ymadan kavalerga
|
Tirkamali skreper q=8,5m3 CACK9
O’ymadan kavaleraga
|
5
|
PK419+00
PK425+00
|
54584,5
|
220
|
4.46
|
Ekskovator ЭО-5122
q =1.25m3 o‘ymadan ko‘tarmaga,
o‘ymadan kavalerga
|
Ekskovator KM-602
q =0.5m3 o‘ymadan ko‘tarmaga,
o‘ymadan kavalerga
|
6
|
PK425+00
PK430+00
|
61457,7
|
500
|
4,59
|
Tirkamali skreper CACK9 q=10m3oymadan kotarmaga o’ymadan kavaleraga
|
Tirkamali skreperCACK9 q=8,5m3o’ymadan ko’tarmaga
|
7
|
|
|
|
|
|
|
Har bir variant bo‘yicha 7-jadval shaklida hisob-kitoblar bajariladi. Bunda barcha ish turlari texnologiya talablariga binoan hisobga olinadi, o‘ymadagi gruntga ishlov berish, ko‘tarmaga tashish, gruntni tekislash, uni qatlam-qatlam zichlash va h.k. har bir variant bo‘yicha umumiy bevosita xarajatlar – qiymat S va mehnat sarfi Ksm aniqlanadi.
7-jadval.
Uchastkadagi yer polotnosini ko‘tarishda asosiy yer ishlarini bajarish qiymati va mehnat talabligi
Uchastkalar
|
Mye’yorli adabiyotda ator №
|
Ishlar nomi
|
Ishlar hajmi
|
O‘lchov birligi
|
O‘lchov birligidagi mehnat sarfi,
kishi –soat
|
Umumiy mehnat sarfi, kishi -soat
|
1
|
§ Ye2-1-11.
|
Cho’mich hajmi 10m3 dz-26 tirkamali skreper yordamida o’ymadan kotarmaga gruntga ishlov berish
|
62716
|
100 m3
|
2.6
|
127585
|
§ Ye2-1-9.
|
Ekskovator KM-602
q =0,6m3
o‘ymadan ko‘tarmaga,
o‘ymadan kavalerga
|
1.88
|
126242
|
Asosiy yer ishlarini bajarishning variantlar bo‘yicha texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari quyidagi tartibda aniqlanadi:
a) uchastkadagi yer ishlari hajmi Vuch, m3;
b) yer ishlarini bajarishdagi mexnat sarfi Ksm, kishi-soat;
v) bir smenada mexanizatsiyalashgan va qo‘lda bajariladigan ishlarni bajarish uchun uchastkadagi ishchi kuchiga bo‘lgan ehtiyoj Kum odam-kun:
bu yerda t – ish smenasi davomiyligi, soat;
g) smena davomida bir ishchiga to‘g‘ri keladigan yer ishlarini ishlab chiqarish qiymati b, m3/kishi-kun:
Ko‘rib chiqilayotgan variantlar bo‘yicha hisoblab aniqlangan texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlar 8-jadvalga jamlanib, ko‘rsatkichlar taqoslanadi va ishlab chiqarish uchun eng optimal variant tanlanadi.
8-jadval.
Uchastkadagi yer polotnosini barpo etishda asosiy yer ishlarini bajarish texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarni taqoslash.
Uchastka №
|
Uchastka chegarasi
|
Yer ishlarini bajarish usullari
|
Texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlar
|
I-varian
|
II-variant
|
I-variant
|
II-variant
|
Umumiy mehnat sarfi, kishi -soat
|
Umumiy mehnat sarfi, kishi -soat
|
1
|
PK160+00
PK181+75
|
Cho’michini hajmi 10m3 dz-26 tirkamali skreper
|
Ekskovator KM-602
q =0.6m3 o‘ymadan ko‘tarmaga,
o‘ymadan kavalerga
|
126242
|
127585
|
Texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarni taqqoslanib 2-variantdagi mashina komplektlari iqtisodiy jihatdan ma’qul topildi.
3.5 Mashinalarning komplektini tanlash
Yer qazish mashinalarini tanlashda gruntlarni tashish uzoqligi asosiy faktorlardan biri bo‘lib, grunlarni bo‘ylama tashishda quyidagi ifoda orqali aniqlanadi.
Lb = lo + lr + lm , m
bunda; lo – o‘yma va ko‘tarmaning massa markazlari orasidagi masofa, m
lr – transport vositalarini burilishiga berilgan masofa,
lr = 50 ÷100m. tashkil etadi.
lm - manevrlarga berilgan masofa, lm= 50 ÷ 100m. tashkil etadi.
Zohiradan ko‘tarma yoki o‘ymadan kavalerga ko‘ndalang tashish masofa quyidagi ifoda orqali aniqlanadi. Zohiradan ko‘tarma yoki o‘ymadan kavalerga ko‘ndalang tashi sxemasi 9-rasmda keltirilgan.
, m
bu yerda; Lo‘r – kavaler o‘qidan o‘yma o‘qigacha o‘rtacha masofa, m
No‘rt – o‘ymadagi o‘rtacha ishchi otmetkasi, m
m - o‘ymaning qiyaligi, 1:1,5
l1 - o‘ymaning pastki eni, m
n - kavaler yoki zohiraning qiyaligi,
hr - kavaler yoki zohiraning qiyaligi, m
v1 - kavaler yoki zohiraning eni, m
a)
b)
9-rasm. Gruntni tashish masofasini aniqlash sxemasi: a – o‘ymadan kavalerga; b – zaxiradan ko‘tarmaga; 1 – o‘yma; 2 – berma; 3 – kavaler; 4 – ko‘tarma; 5 – zaxira
Ko‘tarma o‘qi va zaxira o‘qi o‘rtasidagi o‘rtacha masofa Lo‘rt (9, b-rasm) quyidagi ifoda bo‘yicha m larda aniqlanadi
Skreper bilan ishlashda gruntni ko‘ndalang tashish masofasini hosil qilish uchun yo‘lning yarim summasini aniqlash kerak bo‘ladi: grunt ortish, yuk bilan harakatlanish, gruntni to‘kish va bo‘sh qaytish, ya’ni bir sikl davomidagi butun yo‘lning yarmini; bunda chiqish va tushish joylarini qurish hisobiga gruntni tashish masofasining ortishini ham hisobga olish kerak.
Yer qazish – transport mashinalarining ekspluatatsiya soatlar va smena ish unumdorligi YeNiR dan foydalanib, quyidagi ifodalar bo‘yicha aniqlashga yo‘l qo‘yiladi:
bu yerda: Ye – ishlarning o‘lchov birligi, [6] ga asoslangan holda tegishli ish turlari uchun qabul qilingan, m3 yoki m2;
t – ish smenasi davomiyligi, t = 8 s;
Hvat – o‘lchov birligi uchun vat me’yori, mash.-soat.
Yetakchi mashinalarning asosiy yer ishlarida ishlash muddati (Tas) vazifa bo‘yicha direktiv muddatdan (Tdir) kelib chiqib, tayyorlov (Ttay) hamda ishlov berish (tugallash) (Tishl) ishlari davomiyligini ayirib tashlab mazkur ifodaga binoan topiladi:
, kun
, kun
hisob-kitoblarni har bir ishchi uchastkasi uchun quyidagi tartibda olib borish tavsiya etiladi:
1) majmuadagi yetakchi mashinaning smenadagi ekspluatatsion ish unumdorligi aniqlanadi Psm;
2) bir yetakchi mashinaning ish smenalari soni belgilanadi R;
3) ish bir, ikki yoki uch smenada bajarilishi sharoitidan bir yetakchi mashinaning ish muddati aniqlanadi T; agar ikki yoki uch smenada ishlashda TTas dan katta ekanligi aniqlansa, bu holda majmuadagi yetakchi mashinalar soni N aniqlanadi. hisob-kitob quyidagi ifodalar bo‘yicha bajariladi.
bu yerda: V – uchastkadagi yer ishlari hajmi, m3;
Pek.sm – yetakchi mashinaning bir smenada ekspluatasion
ish unumdorligi, m3 /smena.
T - uchastkada ishlar davomiyligi, kun
n – bir sutka davomida ish smenalari soni, n=2smena
Uchastkalarda yetakchi mashinalar soni va ishlarning davomiyligi quyidagiga teng:
1.Uchaskada ekskovator KM602 q=06m3 yordamida o‟yma gruntlariga ishlov berib ko‟tarmalarni qurish
H=1 t=8 E=100
Pek.sm= m3 /smena
2. Uchaskada ekskovator KM-602 q=0,6 cho’michli yordamida o‟yma gruntlariga ishlov berib ko‟tarmalarni qurish
H=1
Pek.sm= m3 /smena
3. Uchaskada tirkamali skreper cho’michi q=8,5m3 yordamida o’yma va gruntlarga ishlov berish ko‟tarmalarni qurish
H=1,5
Pek.sm= m3 /smena
4. Uchaskada tirkamali skreper chomichi q =8.5m3 o‘ymadan ko‘tarmaga,o‘ymadan kavalerga
H= 1.5
Pek.sm= 533,3 m3 /smena
5. Uchaskada ekskovator KM-602 q =0,6m3 o‘ymadan ko‘tarmaga,o‘ymadan kavalerga
H= 1
Pek.sm= 800 m3 /smena
6. Uchaskada tirkamali skreper CACK9q=8,5m3 yordamida o’yma va gruntlarga ishlov berish
H= 1,5
Pek.sm= 533,3 m3 /smena
1-2-5 uchaskalarda
N = 19500+62716+54584.5/(800*25*2) = 3,14 ≈ 4 mash
T1 =19500/(4*800*2)=3,04=4 ish kuni
T2=62716/(800*4*2)=9,79=10 ish kunit T3=54584,5/(800*4*2)=8,52=9 ish kuni
3-4-6. Uchaskada tirkamali skreper yordamida o’yma va gruntlarga ishlov berish
N = 5778,5+4200+61457.7/(533,3*25*2) = 4.29 ≈ 5 mash
T3=5778,5/(5*533,3*2)=2 ish kun
T4=4200/(5*2*533,3)=1 ish kun
T6=61457,7/(5*2*533,3)=11,5=12 ish kun
[....] ga asoslangan holda uchastkalar uchun mashinalar komplektini tanlab, u 9- jadval shaklida keltirilgan.
9-jadval.
Mashinalar komplekti
№
Ucha-stka-lar
|
Mashinalar nomi
|
Bir komplektda mashinalar soni
|
Umumiy soni
|
Mashinislar
razryad
|
Jami mash.
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
I- II
|
Ekskovator KM602 q=0.6m3 komplekt
KAMAZ-65115 14tn
BTS-150 burg‘ulash mashinasi
DU-29 markali pnevmog‘ildirakli katok
Buldozer DZ-35S
Ko‘chma elektrostansiya
|
1
1
4
1
1
1
1
1
|
4
4
16
1
1
1
4
1
|
6r-4
5r-4
16
6r-1
5r-1
5r-1
5r-4
3r-1
|
6r-8
5r-8
32
6r-2
5r-2
5r-2
5r-8
3r-2
|
JAMI:
|
64
|
III- V
|
Ekskovator EO-210120
q =0.8m3 2 komplekt
Avtosamosval
KAMAZ-6511 10tn
BTS-150 burg‘ulash mashinasi
DU-29 markali pnevmog‘ildirakli katok
Buldozer DZ-35S
Ko‘chma elektro stansiya
|
1
5
1
1
1
1
1
|
2
10
1
1
1
1
1
|
6r-2
5r-2
10
6r-1
5r-1
5r-1
5r-1
3r-1
|
6r-4
5r-4
20
6r-2
5r-2
5r-2
5r-2
3r-2
|
JAMI:
|
38
|
Do'stlaringiz bilan baham: |