1. Qirqbo’g’imlar klassifikatsiyasi. Qirqbo’g’insimonlar sinfi, asosiy vakillari, tarqalishi

2. Qirqbo’g’imnamolar qabilasiga hozirgi davrda yashayotgan ko’p yillik o’t o’simliklar kiradi. Bu qabila bitta oila - qirqbo’g’imdoshlar (Eqvisetaceae), bitta turkum qirqbo’g’im (Eqvisetum), turkum esa 30 ga yaqin turdan iborat. Ulardan keng tarqalgani dala qirqbo’g’imi (Eqvisetum arvense). Bu o’simlik bizning sharoitimizda cho’l mintaqasidan to tog’gacha bo’lgan erlarda, buloq, ariq, ko’l va daryo bo’ylarida o’sadi. Bo’yi 20-35 (100 sm).

• 2. Qirqbo’g’imnamolar qabilasiga hozirgi davrda yashayotgan ko’p yillik o’t o’simliklar kiradi. Bu qabila bitta oila - qirqbo’g’imdoshlar (Eqvisetaceae), bitta turkum qirqbo’g’im (Eqvisetum), turkum esa 30 ga yaqin turdan iborat. Ulardan keng tarqalgani dala qirqbo’g’imi (Eqvisetum arvense). Bu o’simlik bizning sharoitimizda cho’l mintaqasidan to tog’gacha bo’lgan erlarda, buloq, ariq, ko’l va daryo bo’ylarida o’sadi. Bo’yi 20-35 (100 sm).

Dala qirqbo’g’imi 2 xil novda hosil qiladi. Bahorgi (generativ) novda – qo’ng’ir rangda va yozgi – o’suvchi (vegetativ) novda – yashil rangda bo’ladi. Bahorgi novdadagi barglar reduktsiyaga uchragan. Novdaning uchki qismida spora hosil qiluvchi boshoqlar hosil bo’ladi. Boshoqlar sporangiyaforlardan tashkil topgan. Sporangiyaforlar 3 qismdan iborat: a) olti qirrali qalqon, b) oyoqcha, v) 8-10ta sporangiylar.

• Dala qirqbo’g’imi 2 xil novda hosil qiladi. Bahorgi (generativ) novda – qo’ng’ir rangda va yozgi – o’suvchi (vegetativ) novda – yashil rangda bo’ladi. Bahorgi novdadagi barglar reduktsiyaga uchragan. Novdaning uchki qismida spora hosil qiluvchi boshoqlar hosil bo’ladi. Boshoqlar sporangiyaforlardan tashkil topgan. Sporangiyaforlar 3 qismdan iborat: a) olti qirrali qalqon, b) oyoqcha, v) 8-10ta sporangiylar.

Sporangiylar ichida shakl jihatdan teng bo’lgan elaterali sporalar hosil bo’ladi. Sporalar 3 qavatdan tuzilgan: a) ichki (intina), b) o’rta (ekzina), v) tashqi (perina). Sporalar yetilib tashqariga sochilishdan oldin, tashqi perina qavatdan qoshiksimon ipcha - o’simta (elatera) o’sib chiqadi. Uning vazifasi sporalarni sochilib turishiga yordam beradi.

• Sporangiylar ichida shakl jihatdan teng bo’lgan elaterali sporalar hosil bo’ladi. Sporalar 3 qavatdan tuzilgan: a) ichki (intina), b) o’rta (ekzina), v) tashqi (perina). Sporalar yetilib tashqariga sochilishdan oldin, tashqi perina qavatdan qoshiksimon ipcha - o’simta (elatera) o’sib chiqadi. Uning vazifasi sporalarni sochilib turishiga yordam beradi.

Dala qiqrqbug’imining jinssiz kupayishida, poyasining uchki qismida ellipssimon shakldagi spora boshog’i xosil buladi. Boshoqning markaziy uqiga xalqasimon shaklda sporofillar urnashgan. Har qaysi sporofilldagi sporangiyalarda teng sporalar xosil buladi. Ular yetilgandan so’ng sporangiya uzunasiga chatnaydi va sporalar tashki muhitga tarqaladi.