1. Qimmatli qog'ozlarning ayrim turlarining qisqacha tavsifi a obligatsiya

Davlat qimmatli qog'ozlari - chiqarilgan qimmatli qog'ozlar. Ular qimmatli qog'ozlar seriyasida alohida o'rin tutadi.
Davlat kapitalist hisoblanmaydi va daromad olish uchun qimmatli qog'ozlar orqali to'plangan mablag'lardan foydalanmaydi, ularni faqat o'z moliya tizimi orqali yoki qayta taqsimlaydi, ya'ni vositachi vazifasini bajaradi. Binobarin, davlat qimmatli qog'ozlari to'g'ridan-to'g'ri ishlaydigan kapitalning vakili emas, balki davlat yo'q bo'lgan kapital vakili bo'lib, u iqtisodiyotga dumaloq shaklda qaytadi (davlat xizmatchilarining maoshi, harbiylar, tovarlarni sotib olish, masalan, harbiy texnika va boshqalar). Shuning uchun davlat qimmatli qog'ozlari real kapitalning bilvosita vakili hisoblanadi.
Xavf darajasi bo'yicha qimmatli qog'ozlarning turlari:

• 
  kam xavf;
  
• 
  o'rta xavf;
  
• 
  yuqori xavf;
  

Xavf darajasiga ko'ra, qimmatli qog'ozlar shartli ravishda xatarsiz va xavfli bo'lingan. Xavf-xatar yo'q - bu deyarli hech qanday xavf tug'dirmaydigan hujjatlar. Jahon amaliyotida bular davlatning qisqa muddatli (1-3 oylik) qarz majburiyatlari (xazina veksellari). Boshqa barcha qimmatli qog'ozlar odatda xavf darajasi bo'yicha bo'linadi past xavfe (bu odatda davlat qimmatli qog'ozlari), o'rta xavf (bu odatda korporativ obligatsiyalar) va yuqori xavf(bu odatda aktsiyalar). Oddiy aktsiyalar va obligatsiyalarga qaraganda bozorning yuqori xavfli vositalari mavjud.
Grafik jihatdan, foyda keltiradigan qimmatli qog'ozlarning asosiy turlarining ulardagi xatar va daromadlilik nisbati nuqtai nazaridan odatda quyidagi tarzda tasvirlangan (2.3-rasm).
O'z navbatida, asosiy qimmatli qog'ozlarning har bir turi kichik turlarga va boshqalarga bo'linadi.

Shakl 2.3. Xavfga bog'liqlik
Qimmatli qog'ozlarning muomalasi darajasi bo'yicha turlari:

• 
  bozor yoki erkin sotiladigan;
  
• 
  emitent tomonidan chiqarilgan va faqat unga qaytarilishi mumkin bo'lgan bozorda bo'lmaganlari; qayta sotilmaydi;
  

Qimmatli qog'ozlarning asosiy turlari bozorga oid, ya'ni ularni bozorda erkin sotish va sotib olish mumkin. Biroq, ba'zi hollarda, qimmatli qog'ozlarning muomalasi cheklangan bo'lishi mumkin va qimmatli qog'ozni uni chiqargan shaxsdan tashqari, keyin esa kelishilgan davrdan keyin hech kimga sotish mumkin emas. Bunday qog'ozlar bozor bo'lmagan deb nomlanadi.
Kapitalni jalb qilish ko'rinishidagi qimmatli qog'ozlar turlari:

• 
  jamiyatning ustav fondidagi ulushni aks ettiruvchi kapital yoki mulkchilik;
  
• 
  qarz (naqd pul) ssudasi shakli bo'lgan qarz.
  

Nominal qiymati bo'yicha qimmatli qog'ozlarning turlari:

• 
  doimiy nominatsiya bilan;
  
• 
  o'zgaruvchan nominal qiymati bilan;
  

Rossiya qonunlariga ko'ra, har bir xavfsizlik o'z nominal qiymati yoki nominal qiymatiga ega. Biroq, jahon amaliyotida, masalan, nominal qiymati bo'lmagan yoki nominal qiymati nol bo'lgan aktsiyalarni chiqarishga yo'l qo'yiladi. Bu holda, u bitta aktsiyaning ustav kapitalidagi ulushi nimani anglatishini va shuning uchun ustav kapitalini aktsiyalar soniga bo'lish yo'li bilan hisoblanadigan uning nominal qiymati ushbu kapitalning hajmi har safar o'zgarganda o'zgaradi va qimmatli qog'ozning nominal qiymati o'rnatilganda bo'lgani kabi o'zgarishsiz qoladi. uning chiqarilishida. Agar qimmatli qog'oz pul qiymati bilan chiqarilgan bo'lsa, bu