1. Qarigan bog'larni yoshartirish texnologiyasi Bog'larda oldidan hosilni aniqlash usullari

17 Ko'chatzorni birinchi va ikkinchi dalasida amalga oshiriladigan ishlar
Birinchi dala. Payvandtag uchun ko‘chatlar kuzda (sentabroktabr) yoki erta bahorda o‘tqaziladi. O‘tqazishdan oldin yovvoyi o‘simlik saralanadi, poyasi to‘g‘ri, ildiz tizimi yaxshi tarmoqlanib
rivojlanganlari tanlab olinadi va poyasi 25 sm, ildizi 15-18 sm gacha qisqartiriladi. Ildizi chirindili eritmaga botiriladi va vaqtincha ko‘mib qo‘yiladi. Kichik ko‘chatzorlarda qo‘l mehnati yordamida o‘tqaziladi. Yirik ko‘chatzorlarda esa SShN-3 ko‘chat o‘tqazuvchi yoki boshqa mashinalar yordamida qator oralig‘i 70-90 sm, qatordagi o‘simlik oralig‘i 35-40 sm qilib ildiz bo‘ynigacha bo‘lgan chuqurlikka o‘tqaziladi. O‘tqazilgan payvandtaglar sug‘oriladi va qator oralari kultivatsiyalanadi, ular 10-12 sm balandlikkacha ko‘miladi. Yoz davomida qator oralariga 5-6 marotaba ishlov beriladi va oziqlantiriladi. Agrotexnik parvarishlash qoidalariga amal qilib
o‘stirilgan payvandtaglar yoz o‘rtasiga kelib kurtak payvand uchun yaroqli bo‘ladi. Payvandtagning xususiyatiga bog‘liq holda ularni payvandlash navbati aniqlanadi. Olxo‘ri, olcha, oddiy olivoli, gilos va xitoy olmasining payvandtaglari boshqalarga nisbatan o‘sishni ertaroq yakunlaydi, oddiy nok, behi, o‘rmon olmasi, o‘rik va mogalebka olivolisining o‘sishi esa kechroq yakunlanadi. Bu o‘simliklarni kurtak payvand qilish vaqti shularga qarab belgilanadi. O‘zbekiston sharoitida kurtak payvand qilingandan keyin payvandtag ko‘mib qo‘yilmaydi.
Kurtak payvandlarning yashab qolganliklari payvandlangandan ikki hafta keyin aniqlanadi. Yashab qolgan kurtaklar to‘q yashil rangda bo‘ladi, ulardagi barg bandlari barmoq bilan tekkanda tushib ketadi. Yashab qolganligini aniqlash bilan birga bog‘lam ham bo‘shashtiriladi. Kurtaklari yashab qolmagan payvandtaglar birinchisining qarama-qarshi tomonidan qayta payvandlanadi. Kuzda sovuq tushishidan oldin birinchi dalaning qator oraliqlari kultivatorlar yordamida chuqur yumshatiladi. Ikkinchi dala. Erta bahorda, o‘simlik uyg‘ongunga qadar barcha
payvandtaglar payvandlangan joydan 15-20 sm qoldirilib qirqiladi. Qoldirilgan payvandtag novdasidagi kurtaklar olib tashlanadi. Payvandlangan kurtakdagi bog‘lamlar yechiladi va ularning holati tekshiriladi. Birikkan kurtaklar yashil rangini saqlab qoladi. Birikmaganlar to‘q qizg‘ish-qo‘ng‘ir rangga ega bo‘ladi. Kurtaklari qurib qolgan payvandtaglar bahorda qayta payvandlanadi.
Birikkan kurtaklardan yoz davomida novda o‘sib shakllanadi, bu kurtak novda (okulant) deyiladi. Kurtak novdasi to‘g‘ri o‘sib rivojlanishi uchun qoldirilgan payv andtag poyasiga bog‘lanadi.
O‘zini yaxshi tutib olgan kurtak novdadagi bog‘lam iyul oyida olinadi va bog‘lash uchun qoldirilgan poya kurtak novdaning asosidan kesib tashlanadi, kesilgan joy tez bitib o‘sib ketishi uchun ko‘miladi. Payvandlangan bir yillik ko‘chatlarni parvarishlash ishlari tuproqni toza va yumshoq holatda ushlab turishga, o‘simlik bitiga qarshi kurashga, yovvoyi bachkilarni kesishga, yo‘g‘onlashtiruvchi novdalarni chilpib tashlashga qaratilgan bo‘ladi. Olxo‘ri, o‘rik va gilos kurtak novdalari tez pishib etilishi va kurtaklari yengil uyg‘onishi bilan boshqalardan farqlanadi. Ularning
shox-shabbalari birinchi yildan boshlab shakllantiriladi. Payvandning bo‘yi 70-80 sm ga yetganda shoxlatiladi. Shoxlatish uchun tepa qismining rivojlangan bargigacha bo‘lgan 5-10 sm uchi kesib tashlanadi. Kesilgandan keyingi qolgan yuqorigi kurtak markaziy tananing davomchisi bo‘lib o‘sadi, pastki kurtaklardan esa yon shoxlar rivojlanadi. Yon novdalardan 4-5 tasi keyingi shoxlashi uchun qoldiriladi, qolganlari chilpib tashlanadi.