1. Pul mablag‘lari va qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar

7.Hisobdor shaxslar bilan bo‘ladigan muomalalar hisobi./Korxona o‘z amaliy faoliyatida har doim ham bevosita o‘z kassasidan yoki o‘z hisob kitob varagidan hisob-kitoblarni amalga oshira olmaydi. Bunday hollarda mansabdor, shaxslarga hisobdorlik asosida bo‘naklar navd pullarda beriladi, ular to‘lovlarni amalga oshiradilar. Nakd pullar korxonaning xizmat safarlariga, muomalalar va xo‘jalik harajatlariga hisobdorlik asosida beriladi. Naqd pullar xizmat safarlari uchun bunaqlar tarzida ko‘prok beriladi. Korxona rahbarining farmoyishi bilan xodimlarning doimiy ish joyidan tashqarida topshiriqlarni bajarish uchun ma’lum muddatga qiladigan safari xizmat safari hisoblanadi. Xizmat safari rahbarning buyrugi bilan rasmlylashtiriladi, unda xodim xizmat safariga boradigan joyning nomi, xizmat safarining muddati, maksadlari va davomiyligi ko‘rsatiladi. Xizmat safariga boradigan xodimga korxona rahbari imzolangan muxr bosilgan safar guvoxnomasi beriladi. Xizmat safari bilan bog‘liq harajatlarga shu maksad uchun belgilangan summa miqdorida nakd pul beriladi.
8.Xodimlar bilan boshqa muomalalar bo‘yicha hisob-kitoblar hisobi./Korxona xodimlari bilan ish haqi va deponentlar bo‘yicha hisob-kitoblardan tashqari boshqa hisob-kitob turlarini ham olib borishlari mumkin. Kredit hiobigas sotib olingan tovarlar bo‘yicha hisob-kitoblar, uy-joy qurish uchun olingan ssudalar, moddiy boyliklarning kamomadi bo‘yicha zararlarni qoplash uchun berilgan summalar bo‘yicha hisob-kitoblar xodimlar bilan boshqa muomalalar bo‘yicha hisob-kitob muomalalarini tashkil etadi. Ushbu hisob-kitoblarni hisobga olish uchun quyidagi hisobvaraqlar ko‘zda tutilgan: 4710-«Kreditga sotilgan tovarlar bo‘yicha xodimlarning qarzlari» 4720-«Xodimlarning berilgan qarzlar bo‘yicha qarzlari» 4730-«Xodimlarning moddiy zararni qoplash bo‘yicha qarzlari» 4790-«Xodimlarning boshqa qarzlari».

9.Turli debitor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar hisobi./Har xil tashkilot va shaxslar bilan o‘zaro hisob-kitob munosabatlarida korxonda tugallanmagan hisob-kitoblar bo‘yicha debitorlik va kreditorlik qarzlari yuzaga keladi. Debitor – muayyan korxonadan pul qarzi bo‘lgan korxona, tashkilot yoki shaxs tovarlar yuklab junatilgan, ishlar bajarilgan, xizmatlar ko‘rsatilgan kundan boshlab 90 kun mobaynida, stkazib berilgan mahsulotlar, bajarilgan ishlar hamda ko‘rsatilgan xizmatlar uchun mabdag kelib tushmagan vaqtda debitorlik qarzi muddati utkazib yuborilgan bu shunday korxona, tashkilot yoki shaxski, uning oldida boshka hisob-kitoblar bo‘yicha majburiyatlari bo‘ladi. Turli debitor va kreditor qarzlar quyidagi hollarda yuzaga keladi:korxonaning o‘zidan yoki uning mehnat jamoasi a’zolaridan ijro varakalariga asosan nlnrn.tsshchigan bo‘lsa; kommunal xizmati, turar joy haqi, turar joy bo‘lmagan xonalarning ijara haqlari bo‘yicha:mehnat jamoasi a’zolarining buyrug‘i bilan bankka va boshqa joylarga pul o‘tkazish bo‘yicha korxonada debitorlik va kreditorlik majburiyatlari yuzaga kelishining asosiy sababi hisob -kitoblarda to‘lovlar muddati yoki sanasining turli hisobot davriga tushib. Bunga har qanday holatda ham yo‘l qo‘yiladi. Agarda mahsulot ortib junatish orqali sotiladigan bo‘lsa, bunda to‘lovlar amalga oshish sanasiga qadar majburiyat, qarz sifatida aks ettiriladi. Korxonaning turli kreditorlardan bo‘lgan qarzlari tarkibiga moliyaviy va operativ lizinglar bo‘yicha to‘lanadigan to‘lovlar, to‘lanadigan foizlar va dividendlar, royalti va gonorar bo‘yicha to‘lanadigan schyotlar, hisobdor shaxslardan bo‘lgan qarzlar va boshqa majburiyatlar kiradi. Bunday muomalalarning hisobi 6900-«Turli kreditorlardan olingan qarzlar va boshqa majburiyatlar hisobi» hisobvarag‘i bo‘yicha ochilgan (6910, 6920, 50, 6940, 6950, 6960, 6970 va 6990) hisobvaraqlarda aks ettiriladi.
8-mavzu. 1. Mehnat va ish haqini hisobga olishning asosiy vazifalari./ Mehnat va ish haqi hisobi - hisob ishlarining aniq va operativ ma’lumotlar talab qiluvchi eng muhim hamda qiyin sohalaridan biridir. Unda xodimlar sonining o‘zgarish ish vaqtining sarflanishi, mehnatga haq to‘lash fondi, to‘lov turlari va xodimlar toifa bo‘yicha hamda mehnatga haq to‘lash fondidan tashqari amalga oshiriladigan boshqa to‘lovlar korxonaning har bir xodimi bilan hisob-kitoblar aks ettiriladi. Bu ma’lumotlar asosi mehnat unumdorligi mehnat resurslaridan foydalanish, xodimlar soni, ish fondining sarflanishi va boshqalar bo‘yicha reja topshiriqlarining bajarilishi ustidan nazorat ana shu ma’lumotlar asosida amalga oshiriladi.