1. Professiografiyaning mohiyati uning yuzaga kelish tarixi. Professiografiyaning tuzilishi. Psixogramma tushunchasi

Professiografik tadqiqotlar metodlari.

Professiografiyada ko’pgina turli tuman usullar qo’llanadi. Ijtimoiy (so’rovnomalar savollar kiritilgan kuzatuv);

• Psixologik (suxbat kuzatuv tajriba va ulardan kelib chiquvchi intervyu shaxsiy so’rovnomalar teslar tajribalar psixobiografiyalar faoliyat maxsulotlarning muhim)
• Fiziologik (EKG.KGR qayda arterial bosimni o’lchash antopometrik va tehnik ma’lumotlar);

Tehnalogik jarayonlar ta’siri va boshqa usullar xilma – xilligidan vaqt, kuch va vaziyatlarni minimal bilan profesiogramma tadqiqotdagi savollarga javob beruvchi usullarni tanlash lozim .

• Usullar kompleksini ishlab chiqishda tizim tashkil etuvchi omil tadqiqot maqsadi rol o’ynaydi.

• Professiografiya natijalari professigrammada aks etadi, u mehnat sharoitlari tasviri, ishchi huquq va majburiyatlari, muhim kasbiy sifatlari shuningdek sog’liqqa qarshi ko’rsatmalarni o’z ichiga oladi.
• Professiogrammaning muhim tarkibiy qismi – psixogramma bo’lib, u mutaxassisning mativatsion, iroda va emotsional sohasining tavsifi xisoblanadi.

• Professiogramma - - ma'lum bir kasbni tavsiflovchi xususiyatlar tizimining tavsifi va ushbu kasb yoki mutaxassislik bo'yicha xodimga qo'yiladigan normalar va talablar ro'yxati. P., masalan, gigienik yoki psixologik xususiyatlar ro'yxatini o'z ichiga olishi mumkin, ular aniq kasbiy guruhlar vakillari tomonidan bajarilishi kerak. Ikkinchi holda, kasbning tavsifi psixogramma deb nomlanadi

• P.ni kompilyatsiya qilish uchun sotsiologiya, psixologiya va boshqa kasbiy faoliyatning turli qirralarini o'rganadigan boshqa fanlar tomonidan boshqariladigan turli usul va usullardan foydalaniladi. Bunday usullar, masalan, ekspert baholash usuli, eksperiment usuli, kuzatish usuli. Ikkala individual mehnat funktsiyalari va operatsiyalarini, umuman butun ishlarning kompleksini, turli xil mehnat texnikalarining samaradorligini tahlil qilish va boshqalarni suratga olish va vaqtidan foydalaniladi.

• Ikkilamchi hujjatlarni kompilyatsiya qilish uchun hujjatlarni tahlil qilish usuli qo'llaniladi, ya'ni. allaqachon ma'lum bir kasb yoki mutaxassislikda ishlash shartlari va tartibi tavsifini o'z ichiga olgan rasmiy manbalar.
• Element ma'lum talablarga javob berishi kerak: birinchidan, u to'liq bo'lishi kerak, ya'ni. hodisani etarlicha aks ettiradigan ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Ikkinchidan, P. aniq bo'lishi kerak, ya'ni. hodisani ilmiy jihatdan to'g'ri, aniq tushunchalar va yaxshi tuzilgan, aniq jumlalar bilan tasvirlash

• Uchinchidan, u mutanosiblik talablariga javob berishi kerak, ya'ni. ma'lum chegaralarga mos keladi va ortiqcha yoki ikkilamchi ma'lumotlarni o'z ichiga olmaydi. Bundan tashqari, P. hajmi, uning tarkibi va tuzilishi u ishlab chiqilgan maqsadlarni maqbul darajada qondirishi kerak. Mutaxassislik va kasblarning ilmiy tavsifi va P.ning dizayni bilan bog'liq bo'lgan bilimlarni belgilash uchun "professiografiya" atamasi qo'llaniladi. O.G. Lukashov

• Psihogramma - (yunoncha psixikadan - jon va grammatika - chiziq, xat, imlo) - inglizcha. psixogramma; Nemis Psixogramma. Turli xil shaxslarni o'rganish natijalarini vizual ravishda taqqoslash uchun psixologik tadqiqotlar natijalarini, bir qator testlardan foydalangan holda shaxsning faolligini grafik tasviri.

• Psixografiyalarni kasbga yo’naltirish uchun ishlab chiqayotganda kasbning umumiy professiografik va ijtimoiy psixologik ta’siriga katta e’tibor beriladi. Mehnat sharoitlavridan tehnik tehnalogik va ijtimoiy psixologk sharoitlari ancha chuqurroq o’rganiladi. Tadqiqotlarning muhim yo’nalish shaxsning qobiliyatlari psixofiziologik xususiyatlarini baholashdir.

• Professiogrammalarning kasbga yo’naltirish va kasbiy tanlov maqsadida ishlab chiqishda psixodiognostik tadqiqotlar juda muhim xisoblanadi. Qolgan tadqiqotlar o’quv – kasb muassasalarida tinglovchilar, o’quvchilar o’qishiga qabul qilinadigan shaxslar ishlashi lozim bo’lgan sharoitlarni aniqlash uchun axmiyatga ega.
• Ammo ular ham muhim xisoblanadi, chunki aniq majburiyatlarni va mehnat sharoitlarni bilmasdan, kasbga yo’naltirish, kasbiy yo’naluvni tashkillashtirib va kasbga layoqatni aniqlab bo’lmaydi.

• Kasb ilmiy ta’siri mehnatning tashqi (mehnat xulqi ) tashqi ya’ni psixik jarayonlar ko’rishini ya’ni mehnat sub’ektining ichki vositalari bo’lgan integral psixologik tizilmalarini nazarda tutadi..

• Professiografiya deganda kasblar va ularning bir — biridan farqlanuvchi ixtisoslar tomonidan inson oldiga qo`yiladigan talablarni bayon qilish majmuasi tushuniladi.
• Professiografiyada ma’lum mehnat jarayonini tashkil etuvchi ob’ektlar belgilari o’rnatiladi, mehnat sub’ekti, mehnat predmeti vazifalari, vositalari va sharoitlari.

• Ammo ular ham muhim xisoblanadi, chunki aniq majburiyatlarni va mehnat sharoitlarni bilmasdan, kasbga yo’naltirish, kasbiy yo’naluvni tashkillashtirib va kasbga layoqatni aniqlab bo’lmaydi.