1. Patogen miset va mikoplazmalarni umumiy xarakteristikasi. Mikozlar

Favus (parsha) qo’zg’atuvchisi. Favus-teri, pat, soch va tirnoqlarning zararlanishi bilan xarakterlanadigan yuqumli kasallik. Ichki organlar ham zararlanishi mumkin. Asosan parrandalar, kamroq sut emizuvchilar kasallanadi. Parrandalarda Favus toji, sirg’asi va tumshug’iga yaqin joylarida kulrang oq qatlam-skutula paydo bo’lishi bilan xarakterlanadi. O’choqlar birlashib ketib toj va sirg’a to’liq skutula bilan qoplanadi. Generalizasiyalangan shaklida boshi, tanasi, shuningdek burun-xiqildoq, zob, ingichka ichak ham zararlanadi. Mushuk, it, quyonlarda favus skutula shaklida namoyon bo’ladi. Tirnoq atrofidagi teri va bosh terisi zararlanadi.
Favusning asosiy qo’zg’atuvchilari takomillashmagan zamburug’larga, Moniliaceae oilasiga, Acharion avlodiga kiradi. Parrandalarda Ach.gallinae, odamlarda Ach.schoenleini kasallik chaqiradi. Sporadik hollarda it, mushuk, maymun, kam hollarda buzoqlar kasallanadi.
Morfologiyasi. Axorion avlodi zamburug’larining patmaterialda shoxlanib ketgan, kiygizga o’zxshash giflardan iborat miseliysi bo’ladi. Miseliysi ingichka, bo’g’inlarga bo’lingan bo’ladi. Ikki konturdan iborat keng, to’g’ri burchakli hujayralardan iborat bo’lishi mumkin. Sporolar shakli yumaloq yoki ko’p burchakli, ular zanjir yoki guruh bo’lib joylashadi. Diametri 4-8 mkm. zararlangan sochda sporadan tashqari havo pufaklari ham bo’ladi.
Kultural xususiyatlari. Qo’zg’atuvchi glyukozali Saburo agarida o’stiriladi. 4-5 kundan boshlab mayda kulrang bo’rtiq shaklida koloniya o’sa boshlaydi, 10 chi kuni diametri 10-20 mmga yetadi. Avval silliq, terisimon, sariq oq rangda, keyinroq koloniyalar mumsimon, kuchli ajinlashgan bo’ladi.
Eski kulturalar baland, quruq, kukunsimon, kulrang oq bo’ladi. Mikroskopik tekshirganda miseliysi avval ingichka (1,5-2 mkm), keyin qalin (5mkm), aniq bo’g’inlarga bo’lingan (4-20 mkm), ba’zida urchiqsimon bo’ladi. Koloniyalar pushti, pushti-qizil, malina rangida bo’ladi.
Patogenligi. zamburug’ kulturasi yoki pat material bilan oq sichqonlar zararlanadi. Shuningdek tovuq tojlarida zararlanishni paydo qilish mumkin. Dengiz cho’chqalari va quyonlarda sun’iy kasallik chaqirish mumkin.