1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

Virusning lokalizatsiyasi
. Virus ilikda va bosh miyada, muskullarda 
yo‘g‘on va ingichka ichaklarda va har hil ajratilgan moddalarda saqlanadi. 
Kasallik avj olgan vaqtda virus havo orqali ham tarqaladi. 
 
9.13. Rhabdoviridae oilasi (Rabdoviruslar) (93) 
 

---

 
 
233 
43-rasm. Lyssavirusning tuzilishi (94) 
 
 
44-rasm. Vesiculovirus avlodi (vezikulyar stomatit virusi va unga
 
 
 
 
o‘xshash viruslar) (95) 
 
 Vesiculovirus avlodi (
vezikulyar stomatit virusi va unga o‘xshash viruslar)
 
 Lyssavirus avlodi 
(qutirish virusi va unga o‘xshash viruslar). 
 
(nomsiz) avlodi (o‘simliklarning rabdoviruslar guruhi).
Ko‘pgina sutemizuvchilar, qushlar, baliqlar, bo‘g‘imoyoqlilar va hokazo boqa 
birorta guruhga kiritilmagan viruslar.
 
 
 
 
 
 
Xususiyatlari 
Oilaga 75 tacha umurtqali, umurtqasiz hayvonlarlar va o‘simliklar viruslari 
kiradi. Bu viruslar odam, uy hayvonlari va donli o‘simliklarni kasallantiradi. 
Umurtqalilarni 
kasallantiradigan 
viruslar 
o‘qsimon, o‘simlik viruslari
batsillasimon shaklli bo‘ladilar. Virus zarralarini uzunligi 130dan to 380 nm 
gacha, eni 50 dan to 95 nm gacha bo‘ladi.Tashqi qobig‘ida 5-10 nm li o‘simtalari 
bor. Nukleokapsidi spiralsimon simmetriyada tuzilgan, diametri 50 nm. Hamma 
o‘rganilgan viruslarni 5 ta oqsili bor. Vezikulyar stomatit virusining (umurtqalilar 

---

 
 
234 
rabdovirusi 
oqsillari 
L 
(katta), 
G 
(glikoprotein), 
N(nukleokapsid), 
NS(nostruktura) va M (matriks) deb ataladi. 
Genomi bir molekula birzanjirli RNK bo‘lib, m.m.si 3,5 - 4,5 megadalton. 
RNK-genom birnecha tur i-RNK larga o‘lchami protein strukturasiga mos holda 
transkripsiyalanadi. 
Nukleokapsid tarkibida RNK-mute RNK-polimeraza bor va nukleokapsid 
yuqumlilik xususiyatiga ega. Reproduksiya jarayonida morfologiyasi bilan 
farqlanadigan interferensiya xususiyatli defekt T-zarrachalar hosil bo‘ladi. 
Rabdoviruslar 2 guruhga bo‘linadi: