1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
Ko‘payishi. 
Ko‘payishi ham boshqa DNK tutuvchi viruslarga o‘xshab 
yadroda emas, balki sitoplazmadadir.
 
U avvalo ustida joylashgan maxsus 
retseptorlar orqali hujayraga kiradi va uning nuklein kislotasi superkapsid va 
ichki oqsillardan ozod bo‘ladi va o‘zining tarkibiy qismlarini sintez qiladi. Ular 
keyinchalik mustaqil ravishda tayyor virionlar ishlab chiqadi. YAngi virus 
zarralari zararlangan hujayra ustida kurtaklanib, hujayradan chiqish jarayonida 
o‘zi etilgan hujayra membranasini bir qismiga o‘raladi. Ular ko‘paygan hujayrani 
butunlay parchalab (lizis) tashqariga chiqishi ham mumkin. Optimal sharoitda 
butun ko‘payish sikli 6 soatni tashkil qiladi. Tabiiy chechak virusi hujayrada 
ko‘payganda sitoplazmada yorug‘lik mikroskoplarida ko‘rinadigan kiritmalar-
to‘plamlar hosil qiladi. Birinchi marta bu to‘plamlarni 1892y.da G. Gvarnieri 
kasallangan quyon ko‘zining shox pardasini o‘rganish jarayonida kuzatadi. 
Antigenlari. Virus tarkibida birqancha antigenlar – nukleoproteidlar (hamma 
chechak viruslariga xos), eruvchi antigenlar va gemagglyutininlar bor. 
Chechak viruslari oilasining vakilliri orasidagi umumiy antigenlarni borligi 
ular orasida rekombinatsiya imkoniyatlarini borligini ko‘rsatsa, u o‘z navbatida 
yangi antigen variantlari paydo bo‘lishi imkoniyatlarini beradi.
 
Orthopoxvirus
 
avlodi novirion gemagglyutinini sintezlaydi. 
 
Odamlarda kasallik qo‘zg‘atuvchilari: 
 
Orthopoxvirus: 
chechak viruslari, ospovaksina, maymun chechagi, sigir 
chechagi.
 
Parapoxvirus:orfa virusi (noinfeksion pustulyoz dermatiti), qora mollar
psevdoospasi virusi. 

---

 
 
204 
Klassifikatsiya qilinmagan poksviruslar ham bor bo‘lib, ular quyidagi 
viruslardir: mollyuska kontagioz virusi, YAba virusi, Tana virusi.