1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

Foveavirus avlodi
. Tipga xos bo‘lgan tur – olma daraxtini 
chuqurchalashishi virusi.
Virioni – ipsimon spiral simmetriyali, uzunligi 800 nm, diametri 13 nm. 
Viruslar sitoplazmada likalizatsiyalanadi, payvandlash orqali, ekish 
materiallaridan o‘tadi, tashuvchi hasharotlari noma’lum. 
Bu avlodga olma daraxtini chuqurchalashishi virusi, olchani halqali 
dog‘lanishi viruslari kiradi

---

 
 
199 
Allexivirus avlodi. 
Tipga xos tur - piyozni (shalot) X-virusi. 
Virionlari – ipsimon uo‘lchamlari 750 x 13 nm. Tabiatda kanalar 
yordamida tarqaladi. Avlodga piyozni X-virusi, chesnokni A-virusi va chesnokni 
S-viruslari kiradi. 

---

 
 
200 
9-bob. Odam va hayvon viruslari oilalari va ba’zi virus kasalliklari 
1982 yili viruslar taksonomiyasi bilan shug‘ullanuvchi Xalqaro qo‘mita 
tasnifida viruslar kimyoviy tarkibiga ko‘ra, asosan, ikki guruhga bo‘lindi: 1. DNK 
tutuvchi viruslar; 2. RNK tutuvchi viruslar. Bu vaqtga kelib DNK tutuvchi 
viruslarning 
17 DNK-genomli
va RNK tutuvchi viruslarning
42 RNK-genomli
oilasi mavjud edi (17-jadval).
Viruslarga keyingi vaqtlarda tavsif berilganda ulardagi nuklein kislotaning 
turi va uning viriondagi miqdori (foyizi), kapsomerlar soni, nisbiy molekulyar 
og‘irligi, viruslarning tuzilish xususiyatlari, reproduksiyasi va boshqa 
ma’lumotlar hisobga olinadigan bo‘ldi 
( -jadval
).
Viruslar tasnifi. 
Mazkur tasnifga quyidagi mezonlar kiritilgan:
1. Nuklein kislotaning xili (RNK yoki DNK), uning tuzilishi (zanjirchalar soni); 
2. Lipoproteid qobig‘ining borligi; 
3. Virus genomining reproduksiya qilish usuli; 
4. Virionning hajmi va morfologiyasi, simmetriya turi, kapsomerlar miqdori; 
5. Irsiy ta’sirlashuvlarning ko‘rinishi; 
6. Virusga ta’sirchan xo‘jayinlarning turlari; 
7. Patogenligi, hujayraga ta’sir ko‘rsatishi va hujayra ichi kiritmalarining hosil 
bo‘lishi; 
8. Geografik tarqalganligi; 
9. YUqish yo‘llari; 
10. Antigen xossalari. 
Mazkur belgilar asosida viruslar oila, avlod, tur va tiplarga bo‘linadi. 
Oilaning bo‘linishi 1 va 2 mezonlarga asoslangan bo‘lsa, turkum va tiplar qolgan 
belgilar bo‘yicha ajratildi.