1. O‘simliklar oziqlanishi va o‘g‘itlar fani. Maqsad va vazifalari

47. O‘simliklar oziqlanishi va o‘g‘itlar fanining boshqa fanlar bilan aloqasi. Hozirgi kundagi dolzarb muammolari
Agrokimyoviy tekshirishlarda qo’llaniladigan asosiy usullar ikki guruhga
bo’linadi: biologik va laboratoriya usullariga bo’linadi. Bu usullar deyarli birgalikda
qo’llanilib, bir-birini to’ldiradi.
1) biologik usullar: dala tajribalari, vegetatsion va mezimetrik usullardan ibort
bo’ladi. Dala tajribasi usuli - taosir qiluvchi sharoitlar yoki ekinlarning parvarish
qilish usullarining ekinlar hosiliga taosirini aniqlash maqsadida tabiiy sharoitda,
yani dalaning o’zida maxsus ajratilgan maydonlarda olib boriladi. Dala tajribasi
turli tuproq-iqlim sharoitlarida agrotexnika va boshqa omillarga bog’liq holda
qo’llaniladigan o’g’itlrning samaradorligini o’rganishning asosiy usulidir.
Vegetatsion usul - alohida omillardan har birining o’simliklarning o’sishi,
rivojlanishi, moddalar almashinuvi, oziqlanishi va hosiliga taosirini tekshirib
ko’rishga imkon beradi.
Vegetatsion tajribalarda o’simliklar shishadan yasalgan maxsus uychalarda, suvli,
qumli va tuproqli muhitlarda sim to’r ostida o’stiriladi.
Vegetatsion tajribalarda o’simliklarning oziqlanish sharoitlarini va maolum
darajada tashqi muhit sharoitlari - nam rejimi, yorug’lik, harorat va shu kabi
omillarni ham qatiy tekshirish ham boshqarib turishmumkin bo’ladi.
Olib boriladigan tadqiqotlarning maqsadiga qarab, vegetatsion tajribalar mustaqil
ahamiyatga ega bo’lishi mumkin yoki dala tajribasiga qo’shimcha ravishda
o’tkazilishi mumkin.
Mezimetrik usul - tabiiy sharoitda maxsus qurilmalar - mezimetrlar yordamida
tuproq qatlamlarida suvning harakati va sizib o’tishini o’rganishga yordam beradi.
Agrokimyoviy tadqiqotlarda mezimetrik usul o’g’itlar bilan qilinadigan tajribalarda
suv rejimini, mineral tuzlarning va ekinga solinadigan o’g’itlarning tuproqdan
yuvilib ketishi darajasini o’rganishda, shuningdek tuproqdagi oziq moddalar
balansini ularning tuproqqa tuishi bilan o’simliklar tomonidan olib chiqib ketilishi
va yo’qoladigan miqdorlarini taqqoslab ko’rishda qo’llaniladi.
2) Laboratoriya usuli o’simliklarni, tuproq va o’g’itlarni agrokimyoviy analiz
qilishning laboratoriya usuli biokimyoviy, mikrobiologik, fizikaviy, kimyoviy
usullarini o’z ishlab chiqarishiga oladi. Laboratoriya usullari yordamida
agrokimyoviy obektlarni analiz qilish yetakchi o’rinni egallaydi.
Tajribalarning aniqligi va olingan natijalarning to’g’riligi haqida xulosa
chiqarish, o’g’itlar bilan hosildorlik orasidagi bog’liqlikni aniqlash, o’simliklarning
yutish jarayonlarini modellashtirish, oziq moddalarning tuproqda aylanishi va
ularning tuproqdan hamda o’g’itlardan yo’qolishini aniqlashga doir agrokimyoviy
tadqiqotlarda matematik usullardan ham foydalaniladi.
AGROKIMYO FANINING BOSHQA FANLAR BILAN ALOQASI VA ULAR
ORASIDA TUTGAN O’RNI
Agrokimyo fani bir qator fanlar bilan o’zaro aloqadorlikda rivojlanadi va
faoliyat olib boradi.
Yashil o’simliklarning oziqlanishini o’rganish unio’simliklar fiziologiyasi fani
bilan uzviy bog’laydi.
Agrokimyo fani nafaqat yashil o’simliklarni oziqlanishini o’rganibgina
qolmay, balki uni ishlab chiqarish sharoitida boshqarib turadi, yani qishloq xo’jalik
ekinlarining hosildorligini oshiradi va sifatini yaxshilaydi.