1. O‘simliklar oziqlanishi va o‘g‘itlar fani. Maqsad va vazifalari

42. D.N.Pryanishnikovning Agrokimyo fanini rivojlanishiga qo‘shgan hissasi.
Agrokimyo fanining keyingi rivojlanishi ulug’ olim D.N.Pryanishnikov (1865-1948) ning ilmiy faoliyati bilan bog’liqdir. D.N.Pryanishnikov ilmiy izlanishlarining
masshtabining kattaligi, o’zining qamrab olgan vazifalarining kengligi va kattaligi
bilan boshqalardan farq qiladi. Uning rahbarligi ostida o’simliklarning fosfor bilan
oziqlanishi masalalari o’rganilgan. Xususan o’simliklarning fosforitlardan fosforni
qanday o’zlashtirishi va fosforit unining o’g’it sifatida ishlatilishi batafsil
o’rganilgan. Solikamsk kaliy konining ishga tushirilishi munosabati bilan olim va
uning shogirdlari tomonidan o’simliklarning kali tuzlaridan foydalanishi yuzasidan
bir qator ishlar amalga oshirilgan.
D.N.Pryanishnikov har doim dehqonchilikda biologik azotning rolini
o’rganishga alohida eotibor berib kelgan, organik o’g’itlardan foydalanish zarurligini
har doim taokidlar edi.
D.N.Pryanishnikov o’simliklarga mikroelementlarning taosirini o’ganish
bo’yicha ilmiy ishlarni tashkil etgan edi. o’simliklarning azot bilan oziqlanishida
ammoniyli tuzlar ham azot kislota tuzlari bilan teng qimmatga, xususiyatga ega
ekanligini isbotlab berdi.
Ammoniy tuzlari bilan o’simliklar oziqlantirilgandaularda hech qaysi noxush
holatlar ro’y bermagan. Bu ishning ahamiyati shundan iboratki, ammoniyli tuzlarni
azotli o’g’it sifatida ishlatish to’g’risida qaror tayyorlanayotgan edi.
Mineral o’g’itlarning ishlatilishi va azotli o’itlar ishlab chiqarish sanoatining
rivojlanishi D.N.Pryanishnikovning klassik ishlari bilan bog’liqdir. Uning
redaktorligi ostida 17 tomlik «Vegetatsion tajribalar va laboratoriya ishlarining
natijalari» nomli asarlar to’plami chop etildi.
Uning rahbarligi va faol ishtirokida o’g’itlar bo’yicha ilmiy institut,
Butunittifoq o’g’itlar, agrotexnika va tuproqshunoslik instituti, markaziy ilmiytadqiqot institutlari tashkil etilgan. D.N.Pryanishnikovning «Agrokimy,
«Dehqonchilik va o’simlik hayotida azotning roli» kabi fundamental asarlari hozirgi
kunda ham agrokimyogar mutaxassislar tayyorlashda dastur sifatida foydalanib
kelinadi.