1-mustaqil ish mavzu: Ma’lumotlar bazasini loyihalash. Reja: Mohiyat-aloqa diagrammasini qurish. Relyatsion ma’lumotlar bazasini loyihalash

So`rov: create database dekanat;
Natija:


3.2-rasm. “Dekanat” – database

3. 
   Dekan nomli jadval yaratamiz:
   

So`rov: create table dekan(id int not null, FIO varchar(100), maosh int not null,ish_staji varchar(100),ilmiy_unvoni varchar(100))

Natija:



3.3-rasm. Dekan nomli jadval yaratilishi.

4. 
   Jadvalni ko‘ramiz:
   

So`rov: dekan;
Natija:

5. 
   Jadvalga yangi ―yashash_manzili nomli satr qo‘shamiz:
   

So`rov: Alter table dekan add yashash manzil varchar(100);
Update dekan set yashash_manzili=’toshkent’ where id =1;

Natija:

3. 
   AND, OR, NOT mantiqiy standart so’zlardan foydalanish.
   

SQL tilida shart ifodalarini tuzish uchun solishtirish va mantiqiy operatorlardan tashqari yana bir qator maxsus operatorlar qo‗llaniladi. Bu operatorlar dasturlash tillarida mavjud emas. Bu operatolar:

Operator	Ta`rifi
=	teng
>	katta
<	kichik
>=	katta yoki teng
<=	kichik yoki teng
<>	teng emas
IN	biror qiymatlar to‗plamiga tegishliligini
	tekshirish
BETWEEN	biror qiymatlar diapozoniga tegishliligini
	tekshirish
LIKE	namuna bilan mosligini tekshirish
IS NULL	qiymat mavjudmasligini tekshirish
NOT	Mantiqiy inkor operatori
AND	VA mantiqiy operatori
OR	YOKI mantiqiy operatori

5.1-jadval. WHERE buyrug`i bilan ishlovchi operatorlar.

Misol: Imtihonlarda kamida bitta 2 yoki 3 baho olgan talabalarni identifikatorini tanlab chiqarish so`rovi.
SELECT id_st, mark

FROM mark_st
WHERE mark IN (2,3)

BETWEEN amali maydon qiymatini berilgan intervalga kirganligini tekshirish uchun ishlatiladi. Yuqoridagi natijani BETWEEN operatoridan foydalanib olish mumkin: SELECT id_st, mark

FROM mark_st

WHERE mark BETWEEN 2 AND 3

Birorta xam 2, 3 olmagan talaba haqidagi ma‘lumotlar olish uchun NOT IN yoki NOT BETWEEN ishlatiladi.

Misol: Familiyalari A xarfi bilan boshlanuvchi talabalar ro‘yxatini tanlab olish.

Bunday xolatda LIKE operatoridan foydalanish qulay hisoblanadi. LIKE operatori faqat simvolli maydonlar uchun qo‗llaniladi va maydon qiymati operatorda ko‗rsatilgan namunaga mosligini tekshirish imkonini yaratadi. Namuna quyidagi maxsus simvollardan tashkil topadi:

• 
  _ (tagiga chizish belgisi) – bitta ixtiyoriy simvolni bildiradi;
  
• 
  % (foiz belgisi) – ixtiyoriy miqdordagi simvollar ketma –
  

ketligini bildiradi.

SELECT id_st, surname
FROM student

WHERE surname LIKE 'A%'

Ishni bajarish tartibi

Fakultet database ning dekan jadvallarini ko‘ramiz;

So`rov: SELECT *FROM dekan;
Natija:


So`rov: SELECT dekan_id, FIO, ilmiy_unvoni FROM
dekan WHERE maosh>2500000;
Natija:


So`rov: SELECT id, substr(FIO ,1,1)||‟.‟|| ilmiy_unvoni,

FIO, ish_staji, length(ish_staji), maosh FROM dekan WHERE id IN(1,2,3) AND maosh>2500000;
Natija:

3. 
   So`rov: SELECT FIO, length(ilmiy_unvoni), ish_staji, maosh FROM dekan WHERE NOT id=3;
   

Natija:


So`rov: SELECT id, Lower(FIO), ilmy_unvoni, length(ilmy_unvoni), maosh

FROM dekan WHERE id BETWEEN 1 and 2;
Natija:


5.Xulosa

Xulosa qilib shuni aytishim mumkunki, SQL tilida jadval yaratish asosan SQL tilining buyruqlari orqali yaratilar ekan. Va bu buyruqlar asosan ingliz tilida ekan. Buyruqlarning tuzlishida vazifasiga qarab o’xshashliklar mavjud. Undan tashqari SQL tili ham boshqa dasturlash tillari bilan umumiy jihatlari(asosan buyruqlar orqali ishlash) borligi sababli , buyruqlar asosan ingliz tilidan to’g’ridan-to’g’ri (ba’zi buyruqlar mustasno) tarjima qilingani sababli SQL tilida jadval yaratish ingliz tilini bilganlar uchun ancha qulay. Undan tashqari, agar buyruqlar sintaktik xató yozilgan taqdirda yoki boshqa xatolar yuz berganda aynan qanday xatolik yuz bergani dastur tomonidan takidlanadi. Va bu xató aynan qayerda bo’lganini bilishga yordam beradi.

Foydalanilgan adabiyotlar
1. Usmonov J.T., Qosimova U., Pulatova Z. M., Abidova F.Sh., Ma’lumotlar bazasi. Uslubiy qo‘llanma. - Toshkent: TATU-2020.