1. Mehnat unumdorligining umumlashtiruvchi, xususiy va yordamchi ko’rsatkichlari va ularni hisoblash

Omillarni tahlil qilish natijalari

Omillar	∆SM ming so’m	∆YM mln.so’m	∆YM mln so’m	∆MCh mln so’m
1. Personal soni	-	-	-	960
2. Bitta xodimning o’rtacha yillik mahsulot ishlab chiqarishi	-	-	-	3840
Jami	-	-	-	4800
2.1 Ishchilar salmog’i	-	-	10,08	2036
2.2 Bitta xodim bir yilda ishlagan mahsulot	-	-27,27	-22,27	-4498
2.3 Ish kunining davom etishi	-	-10,81	-8,83	-1784
2.4 Ishchilar o’rtacha soatlik mahsulot ishlab chiqarishining o’zgarishi	-	48,90	40,03	8086
Jami	-	10,91	19,01	3840
2.4.1 Ishlab chiqarishni tashkil etish	12,03	19,70	16,09	3520
2.4.2 Ishlab chiqarishning texnikaviy darajasini oshirish	11,22	18,38	15,01	3032
2.4.3 Ish vaqtining unumsiz sarfi	-1.85	-0,3	-2.46	-497
2.4.4 Ishlab chiqarishning tuzilishi	8,51	1,40	11,39	2300
Jami	29,91	48,99	40,03	8086

Bunda mahsulot ishlab chiqarish va mehnat xarajatlari hajmining o’zgarishida quyidagi nisbatlar bo’lishi mumkin:

• 
  mahsulot ishlab chiqarishga mehnat sarflash qisqargani holda mahsulot ishlab chiqarishning ko’payishi sodir bo’ladi;
  
• 
  mehnat sarfiga qaraganda mahsulot hajmi tezroq oshadi;
  
• 
  mehnat sarfi o’zgarmagan holda mahsulot hajmi ortadi ;
  
• 
  mehnat sarflari kamaygani holda mahsulot hajmi o’zgarmay qoladi;
  
• 
  mahsulot hajmi mehnat sarflariga nisbatan sekinroq sur’atlar bilan pasayadi.
  

Strategik siyosatning tanlangan variantidan qat’i nazar o’rtacha soatlik mahsulot ishlab chiqarishni kupaytirish zahiralari quyidagicha aniqlanadi:


Bu yerda: R↑SM –o’rtacha soatlik mahsulot ishlab chiqarishning ko’paytirish zahirasi;

Sm e, Sm x – tegishli ravishda ishlab chiqarishning ehtimol tutilgan va haqiqiy darajasi;

R↑MCh- FTT tadbirlarini joriy etish hisobiga yalpi mahsulotni kupaytirish zahirasi;

Tx-mahsulot haqiqiy hajmini ishlab chiqarishga ish vaqtining haqiqiy sarfi;

R↑-ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizasiyalash va avtomatlashtirish hisobiga ish vaqtini qisqartirish zahirasi;

Tk – qo’shimcha mehnat sarflari – ular mahsulot ishlab chiqarishni ko’paytirish bilan bog’liq bo’lib, mahsulot ishlab chiqarish zahiralari manbai bo’yicha aniqlanadi. Bunda mazkur zahirani o’zlashtirish uchun zarur bo’lgan ishlarning qo’shimcha hajmi, mahsulot ishlab chiqarish normalari hisobga olinadi.

O’rtacha soatlik mahsulot ishlab chiqarishining ortish zahirasini ish kunining rejalashtirilgan davom etishiga ko’paytirib, o’rtacha kunlik mahsulot ishlab chiqarishi bo’yicha ortish zahirasiga ega bo’lamiz. Agar bu zahirani bitta ishchining rejalashtirilgan ish vaqti fondiga ko’paytirsak, ishchilar o’rtacha yillik mahsulot ishlab chiqarishning o’sish zahirasini bilib olamiz.

Muayyan tadbir o’tkazish hisobiga mehnat unumdorligining ortish zahirasini (R↑Ptxi) ham quyidagi formula bilan hisoblab chiqish mumkin: