1-mavzu:"Hayot faoliyati xavfsizligi"fanining asosiy tushunchalari mohiyati; xavf turlarini, ularni guruhlash va identifikatsiyalash

Xavflarnitaqqoslash, tenglashtirish (identifikatsiyalash)
Xavflarpotentsial, ya’niyashirinxaraktergaegadir.
Xavflarnitaqqoslash – kishininghayotiyfaoliyatinita’minlashgaqaratilgan profilaktik hamda operativ tadbirlarni ishlab chiqish zarur va yetarli bo‘lgan xarakteristikalarni qidirib topish va mikdorini belgilash jarayonidir.
Xavflarni taqqoslash jarayonida, aniq masalani hal qilish uchun zarur bo‘lgan xavflar ro‘yxati, ularning namoyon bo‘lish extimoli, bo‘lishi mumkin bo‘lgan zarar va boshqa kattaliklar aniqlanadi.


Xavf tushunchasi. Umuman, sanoat korxonaIarida va hayot faoliyatining boshqa turli jabhaIarida xavfli vaziyatlar bo‘lib turishi muqarrar va buni hech kim va hech qachon inkor etgan emas.
Xavf-xatartahliliningasosiyobyektibu «Inson mashina atrof-muhit (IMA)>>tiziminitashkilqiladibuesao‘znavbatidama'lumbirvazifanibajarishuchuntexnikobyektsifatidabirlashganodamIarvaatrof-muhitbir-birlaribilano‘zarobog‘IanganhoIdabutunbirkompleksshaklidamujassamlanadi. Bundaybirlashishningengsoddaturiinsonninguysharoitidauy-ro‘zg‘orishlaridafoydalaniladiganmashinavamexanizmlardanfoydalangandabo‘ladiganqismanmutloqotinikeItiribo‘tishjoiz.
Bundan tashqari, bunday sharoitlar unga yo‘l sharoitida va har xil sanoat korxonaIari bilan bo‘Iadigan bordi-keldi ishIarida ham mujassamIanishi mumkin. Buni hududiy, hududIararo va mamIakat hamda dunyoviy miqyosda ajratish mumkin. MujassamIashish doimiy va nodoimiy bo‘lishi mumkin.
IMA tizimiga kiruvchi obyektIaming nodoimiy mujassamlashish jarayonida favquIodda hoIat vujudga kelishi mumkin. Buni xavf-xatar tahlili usulini va tuzilishini quyidagi jadvallarda ko‘rib chiqamiz. FavquIodda hodisa IMA tizimida nisbatan qisqa muddat ichida yuz berishi mumkin bo‘lgan hisobga olinmagan, rejaIashtirilmagan noxush va ko‘ngilsiz voqea bo‘lib, butun ish
rejasini buzib yuboradi.
Baxtsiz hodisa favqulodda hodisaning inson oranizmiga zarar yetkazish bilan tugallangan ko‘rinishidir.
Hodisa to‘xtashning inson xulqi yoki noto‘g‘ri harakati natijasi deb tushuniladi.
Xavf-xatar tahlilida asosan muhim bo‘lgan quyidagi savollarga javob topish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Qaysi obyektlar xavfli va ularning xavfi nimada? Qanday favqulodda hodisalarni oldini olish mumkin? Qaysi favqulodda hodisalarni to‘liq yo‘qotish mumkin emas va u tez-tez bo‘Jib turadimi? Oldi olinmagan favqulodda hodisalar odarnlarga, moddiy obyektlarga va atrof-muhitga qanchalik zarar yetkazishi mumkin?
Xavf-xatarni tahlil qilish uning xavtlilik darajasini aniqlagan holda uni yo‘qotishga qaratilgan chora-tadbirlar belgilash bilan yakunlanadi. Bu albatta, birmuncha zaruriy bilimlarni: ehtimollik nazariyasi, statistika tahlili, injenerlik bilimlari bilan birga fikrlash va mushohada qilish imkoniyatiga ega bo‘lgan kishilargina bajarishi mumkin.