1-Mavzu: Yurist yozma nutqining shakllantirish talablari Reja: Yurist yozma nutqining shakllantirish

16-Mavzu: Huquqshunos faoliyatida tanqidiy fikrlashning ahamiyati

Reja:

1. 
   To‘g‘ri qaror qabul qilishni shakllantirish metodikalari
   
2. 
   To‘g‘ri qaror qilish ko‘nikmalarini rivojlantirish
   

Har doim 2 tadan ortiq variant bo‘ladi. Bizning miyamiz hamma

narsani oq va qoraga, ha va yo‘qqa bo‘lib o‘rgangan. Va ko‘pincha

mazkur strategiya qaror qabul qilish jarayoniga ham ta’sir qiladi. Biz

oldimizda ikkita varintni ko‘ramiz – amalga oshishi mumkin va mumkin

bo‘lmagan. Lekin qachon biz bu tanlovga xohlanayotgan natija nuqtai

nazaridan qarasak, bizning oldimizda qator variantlar namoyon bo‘ladi,

masalan, biz qarorning o‘z muqobil variantimizni ilgari surishimiz

mumkin. Misol aytsak, choy yoki qahva ichishni hal qilish uchun

o‘zimizdan so‘rashimiz mumkin: qanday natijaga erishmoqchiman?

Men tetiklashish, isinish, dam olishni xohlaymanmi yoki shunchaki

ichishnimi? Va javobdan kelib chiqib qaror qabul qilinadi: qahva, choy,

kakao yoki suv ichish.

Ikki xat. Agar siz ikkita variantda to‘xtagan bo‘lsangiz, ularni ikkita

tonnel tarzida tasavvur qiling. Xayolan o‘zingizni avval 1 -tonneldan

yurib, uni o‘rganayotgandek his qiling, tasavvur qilib ko‘ring: agar siz 1-variantni tanlasangiz, voqealar qanday davom etishini tonnelning

oxirigacha borib ko‘ring, sizni u yerda nima kutyapti. Muhimi,

shoshilmang. Butun yo‘lingiz va uning natijasini qog‘ozga yozing.

So‘ng xuddi shuni qarorning 2-varianti bilan qiling. Maksimal darajada

konkret bo‘ling va detallarga e’tibor qarating, shoshilmang.

Yozganlaringizni

3-4 kunga ko‘zdan nari qiling (agar muddati bemalol bo‘lsa, ko‘proqqa),

chalg‘ing va qaror haqida o‘ylamaslikka harakat qiling. Keyin ikkala

xatni olib o‘qing, endi u yoki bu qaror qaysi natijaga olib kelishini

bilasiz. Tanlash oson bo‘ladi.

10/10/10 qoidasi. Oddiy, lekin qaror qabul qilishning

ta’sirli usullaridan biri. Sizning qaroringiz uni qabul

qilganingizdan 10 daqiqa o‘tgandan keyin qanday natijaga

olib kelishini o‘ylab ko‘ring, 10 soat, 10 oy yoki 10 yil

o‘tgandan keyin-chi? Bu jarayonning oddiy va tushunarli

bo‘lishiga qaramay, uni ham xotirjam, shoshmasdan bajarish kerak, aks

holda natija noto‘g‘ri bo‘ladi.

Niqob metodi. Bir qarashda hamma variantlar istalgan natijaga zid

emas, lekin bittasini tanlash zarur, buning uchun quyidagilarni qilish

kerak. Sizning hurmatingizdan foydalanadigan, qadriyat va ustun

jihatlaringiz o‘xshash bo‘lgan odamni xayolan tasavvur qiling. Bu hatto

to‘qima personaj, bizning davrimizda yashayotgan yoki o‘tmishdagi a sar

qahramoni bo‘lishi ham mumkin. U sizning o‘rningizda bo‘lsa, qanday

qaror qabul qilgan bo‘lardi, tasavvur qilib ko‘ring. Bu usulda siz

birmuncha vaqt qabul qilinadigan qaror uchun og‘ir mas’uliyatni

zimmangizdan olasiz va tashqaridan bunga qarab ko‘rasiz.

Maslahatlashish. Kim bilan maslahatlashishni o‘zingiz tanlang, buning

uncha ahamiyati yo‘q, chunki oxir-oqibat qarorni baribir siz qabul qilasiz,

boshqa odamning fikri, hatto sizning masalangizga daxli bo‘lmasa ham,

sizga shunchaki yangi fikr olishga yordam beradi yoki yangi bir g‘oyaning

yuzaga chiqishiga turtki bo‘ladi. Agar siz qaroringiz sir bo‘lib qolishini

xohlasangiz, unda sizning oldingizda kimga ishonib, maslahat olish

mumkinligi masalasi turadi, bu esa qo‘shimcha qiyinchilik.

Buning sizga kerakmi-yo‘qligini hal qilish yana sizga

qoladi. Lekin maslahatni faqat sizga tanish odamdan olish

shart emas. Bu yerda ham Niqob usulidan unumli foydalanish mumkin,

ya’ni xayolan o‘z savolingizni o‘z orzungizdagi insonga yoki siz hurmat

qiladigan insonga, yig‘ma obrazga yoki asar qahramoniga yuborib, u sizga

qanday maslahat bergan bo‘lishini tasavvur qilish mumkin.

To‘g‘ri qaror qilish ko‘nikmalarini rivojlantirishga oid maslahat va

tavsiyalar:

Hayotda qaysi yo‘nalish bo‘yicha harakatlanishni bilish har doim

foydali. Lekin bunday kompasni qayerdan topish mumkin? To‘g‘ri qarorlar

qabul qilishni qanday o‘rganishni aniqlashga harakat qilib ko‘ramiz.

Shunday kun keladiki, ushbu ko‘nikmalar sizga juda yordam beradi,

ayniqsa, sizni sog‘ligingizga, baxt-saodatingizga, iqbolingizga va hattoki

sizning hayotingizga bog‘liq bo‘lgan tezkor qaror qabul qilish kerak

bo‘lganda.

Mehnat va oldi-sotdi bozorida raqobatning kuchayishi bizdan

nostandart va ijodiy qarorlarni, zehn bilan yondashishni va nostandart

fikrlarni talab qiladi. Sizning malakangiz darajasi sizning hayotingiz

darajasini aniqlab beradi.

To‘g‘ri qaror qabul qilish ko‘nikmalari hayotimiz davomida bizga

xizmat qilib kelsa, ishda ham, turmushda ham muvaffaqiyatga erishishimiz

tayin.

Shuning uchun ham o‘z ustingizda muntazam ish olib borishingiz

kerak. Bu borada quyidagi qator maslahat va tavsiyalar bilan tanishib

chiqing va kundalik hayotingizda amal qilishni odat qilib oling:

 doimo malakangizni oshiring;

 o‘z o‘y-fikrlaringizni o‘zgartirishni o‘rganing, konservativ bo‘lmang;

 atrofingizdagi muhitni yorqin va toza timsollar bilan to‘ldiring;

 mayda narsalarga e’tibor bermang, arzimagan narsalarga jahlingiz

chiqmasin;

 boshqalarni sizga qaratilgan tanbehlarini xotirjamlik bilan qabul

qiling, o‘zingizni tanqid qila oladigan bo‘ling;

 hech qachon uchrashuvlarga kech qolmang, yaxshisi ertaroq keling