1 мавзу: Ҳужжатларни классификациялаш ҳақида умумий тушунча


Ch.Ketter klassifikatsiyasi



Download 1,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet55/106
Sana08.08.2021
Hajmi1,43 Mb.
#142600
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   106
Bog'liq
kutubxona kataloglari

Ch.Ketter klassifikatsiyasi 
XIX  asrning  oxirgi  o‗n  yillarida  amerikalik  kutubxonashunos  Ch. 
Ketter  sxemasi  vujudga  keldi.  Unda  asosii  bo‗limlar-yaing  joylashish 
izchilligi o‗nli klassifikatsiyadagiga qaraganda ancha mantiqyyroqdir: tarix va 
ijtimoiy 
fanlar, 
tilshunoslik 
hamda 
adabiyot 
bo‗limlari 
bir-biriga 
yaqinlashtirilgan,  meditsina  amaliy  fanlardan  ajratilib,  tabiiyot  fanlari 
bo‗limidan keyin keladi, binokorlik ishi va sanoat ishlab chiqarishi bo‗limlari 
bir-biridan ajratilgan. 
Ch.  Ketter  o‗z  klassifikatsiyasini  har  xil  ko‗lamdagi  —  juda  kichik, 
1000  jilddan  kam  kitobga  ega  bo‗lgan  kutubxonalardan  tortib,  fondida  bir 
necha yuz ming jild kitob bo‗lgan yirik kutubxonalarning ham foydalanishiga 
qulay  qilishga  intilgan  edi.  Ketter  bo‗limlarning  katta-kichikligi  har  xil 


 
 
 
61 
bo‗lgan sxemalarning oltita variantini e‘lon qilgan; birinchi variant faqat 11 ta 
yirik  bo‗limni  o‗z  ichiga  oladi.  Navbatdagi  har  bir  variant  o‗zidan  oldin 
kelgan variantni rivojlantiradi.
6
 
Ch.  Ketter  sxemaning  sekin-asta  detallashtira  borish  imkoniyatini 
yaratish  uchun  bosqichli  indekslarni  qo‗lladi,  biroq  Ketter  sxemasida 
indekslar  latin  alfaviti  harflarining  birikmasidan  iboratdir.  Bu  hol  har  bir 
bo‗limda  10  dan  ortiq  bo‗linma  (latin  alfavitida  26  harf  bor)  tuzishga  imkon 
ber-gan,  lekin  ayni  vaqtda  talaffuz  qilish  qiyin  bo‗lgan  va  esda  yaxshi 
qolmaydigan  indekslarning  hosil  bo‗lishiga  olib  kelgan.  Ana  shu  nuqson, 
shuningdek sxema e‘lon qilingan vaqtga kelib (1891—1893 yillar) AQShning 
ko‗pchilik kutubxonalari o‗nli klassifikatsiyani qo‗llay boshlaganligi fakti Ch. 
Ketter  sxemasidan  Amerika  kutubxonalarining  juda  oz  foydalanishkga  sabab 
bo‗lgan. 
Ch.  Ketter  sxemasi  diqqatga  sazovordir.  Bu  sxemada  «kengaytirish» 
usuli  qo‗llanilishi  ijobiy  bahoga  loyiqdir.  Umumiy  klassifikatsiya  asosida 
bo‗linmalarining  katta-kichikligi  har  xil  bo‗lgan  sxemalarning  bir  qancha 
variantlarini, ishlab chiqish, shubhasiz, ratsional g‗oyadir, chunki u fondining 
hajmi  turlicha  bo‗lgan  kutubxonalarda  umumiy  (asos  qilib  olingan)  sxemani 
tso‗llanishga  imkon  beradi.  Ch.  Ketterning  xizmati  yana  shundaki,  u 
kutubxona klassifikatsiyasi tarixida birinchi bo‗lib sxemaga aniqlagichlarning 
yetarli darajada batafsil jadvallarini (geografik aniqlagichlar va forma aniqla-
gichlarni)  kiritdi
7
.  Birmuncha  keyingi  davrdagi  sxemalarni  tuzuvchilarning 
hammasi  bu  samarali  g‗oyani  rivojlantiradilar,  bo‗limlarni  mazmun  va 
shlklning  ayni  bir  xildagi  belgilariga  ko‗ra  detallashtirishga  imkon  beruvchi 
aniqlagichlarni yaxshilab ishlab chiqash usullarini qidiradilar. 

Download 1,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   106




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish