1 мавзу: Ҳужжатларни классификациялаш ҳақида умумий тушунча

alfavit katalogi
, 
sistemali katalog
, 
predmet 
katalog
laridir. Bugungi kunda bular qatoriga 
elektron katalog
keng miqyosda 
qo‘llanilmoqda. 
Alfavit katalog
da barcha mavjud resurslarining tasviri mualliflarning 
familiyalari yoki sarlavhalarning alfaviti bo‘yicha joylashtiriladi. Tasvirlarning shu 
tartibda joylashtirilishi, birinchidan, konkret bir asarning muallifi va sarlavhasi 
kitobxonga ma’lum bo‘lgan bir asarning bor yoki yo‘qligini aniqlash, ikkinchidan, 
muayyan muallifning kutubxona muassasasi fondida mavjud bo‘lgan asarlari bilan 
tanishish imkonini beradi. 
Alfavit katalogi kutubxonada biror muallifning qanday kitoblari bor, degan 
savolga javob beradi. Alfavit katalogini avtorlar katalogi deb ham atashadi.
Kitobxonlarning muayyan masalalarga yoki tor konkret masalalarga doir 
manbaalarga bo‘lgan talablari sistemali va predmet kataloglari yordamida 
qondiriladi.

---

15 
Sistemali
katalogda
barcha resurslar ularning fan sohalari bo‘yicha mazmuni 
va belgilariga qarab guruhlarga ajratiladi. Ular umumiydan xususiyga tomon 
izchillikda bo‘linadigan tarmoqlarga ko‘ra guruhlanadi. 
Predmet 
katalogi
tuzilayotganda 
barcha 
resurslarning 
mazmuniga 
asoslanadi, bibliografik tasviri bilim sohalari bo‘yicha emas, hujjatda bayon 
etilayotgan predmet nomlarining alfavit tartibiga binoan joylashtiriladi. 
Kutubxonalarda yana boshqa kataloglar: 

nomerli katalog,

xronologik katolog,

geografik katalog,

lug‘at 
kataloglari 
ham 
mavjud 
bo‘lib, 
bunday 
kataloglar 
kutubxonalarning turi va tipiga qarab tashkil etilgan.