1 мавзу: Ҳужжатларни классификациялаш ҳақида умумий тушунча

Jorj Braun klassifikatsiyasi 
Ingliz kutubxonashunosi Jorj Braun XX asr boshlarida juda o‘ziga xos, 
ammo umuman yaxshi chiqmagan va amalda foydalanish noqulay bo‘lgan 
kutubxona klassifikatsiyasi sxemasini yaratib, uni «predmet klassifikatsiyasi» deb 
atagan edi. Braun bilimning asosiy sohalari bo‘limlarini dunyoning anorganik 
tabiatdan inson va jamiyatga tomon evolyutsiyasini aks ettiradigan izchillikda 
joylashtirgan; ammo u bunda tabiat taraqqiyotini idealistik tushunishga 
asoslangan edi. Masalan, Jorj Braun anorganik tabiat haqidagi fanlarga 
«materiya», haqidagi fanlar deb qaragan, inson va jamnyat haqidagi fanlarni 
insonda aql-idrok mavjudligi bilan bog‘lagan edi. 
Asosiy bo‘limlar sxemada latin harflari bilan belgilangan; bir guruhdagi fanlar 
bo‘limlariga bir necha bosh harflar qo‘yilgan. 
Keyingi 
bo‘linmalar 
uch 
xonali 
raqamli 
(tuzilishiga ko‘ra o‘nli indekslarga o‘xshash) 
indekslar 
bilan 
ifodalangan. 
Jorj 
Braun 
texnikaga doir fanlar, meditsina, san’at degan 
alohida bo‘limlar hosil qilishdan voz kechib, bu 
fanlarning ayrim sohalarini ularga tegishli 
nazariy fanlar bo‘limlariga kiritgan edi.
Masalan, mexanika bo‘limidan keyin sxemada 
mexanika bilan aloqador «amaliy» fanlar 
(texnika) san’at, yorug‘lik fizikasi (optika) bo‘limidan keyin — yoritish texnikasi 
bo‘limi, tovush fizikasi (akustika) bo‘limidan keyin — muzika va qo‘shiq 
bo‘limlari keladi. Shunday qilib, go‘yo «predmet komplekslari» yaratilgan 
yorug‘lik» predmeti, «tovush» predmeti bilan bog‘liq bo‘lgan barcha bilim 
sohalari shu kompleksga kiritilgan edi. 

---

69 
Jorj Braun nazariy va amaliy fanlarni bir-biriga yaqinlashtirish haqidagi 
to‘g‘ri fikrni rasman amalga oshirib, texnikaga oid fanlar, san’at meditsinaning 
tabiiy komplekslarini buzgan. Braun anqlagichlar xususida yoki ularning, 
mualidek «kategoriyalar» xususida ham shunchalik noizchildir. Sxemada 
«kategoriyalar»ning bitta jadvali berilgan bo‘lib, u juda xilma-xil va tasodifiy 
tartibda joylashtirilgan 1000 ta tushunchani o‘z ichiga oladi.