1 мавзу: Ҳужжатларни классификациялаш ҳақида умумий тушунча

G.Bliss va Shiali Ranganatan klassifikatsiyasi 
XX asrda yaratilgan chet el kutubxona klassifikatsiyasi sxemalaridan eng 
mashhurlari G. Bliss (AqSh) va Sh. Ranganatan (Hindiston) sxemalaridir. 
Nyu-York shahar kollejining kutubxonachisi G. Bliss, qat’iy ilmiy 
klassifikatsiya zarur deb jar solsa-da, haqiqatda fanlarning qat’iy izchilligini 
belgilab bermaydi. Uning klassifikatsiyasiga alternativlik printsipi, ya’ni bo‘lim 
uchun sxemada nazarda tutilgan bir necha o‘rindan mazkur kutubxona 
sharoitidaeng samarali joytanlashprintsipi asos qilib olingan. G. Bliss sxemasida 
bunday alternativ yechimlar juda ko‘p, masalan, psixologiya bo‘limi yo falsafa 
bo‘limigakiritilishi, yoxud, antropologiya va ijtimoiy fanlar o‘rtasida mustaqil 
bo‘lim qilib ajratib qo‘yilishi mumkin; texnika bo‘limini fizika bo‘linmalari 
qatoriga yoki amaliy fanlar bo‘limiga joylash-tirsa bo‘ladi. 
Alternativ yechimlar printsnpndan bir me’yorda foydalan-maslik G. Bliss 
sxemasini barqarorlikdan mahrum etadi: bilimning ayrim eng muhim sohalari 
bo‘limlari unda muayyash o‘ringa ega emas.
Etika din bo‘limiga kiritilgan, «Revolyutsiya» rubrikasi «sotsial 
buzg‘ukchilik» rubrikasi bilan yonma-yon joylashtirilgan. «Past xalqlar», «past 
irqlar» degan terminlar qayta-qayta ishlatilgan. Tabiiy tanlanish va yashash uchun 
kurashning biologik qonunlariga ijtimoiy taraqqiyot omillari deb qaraladi. 
Burjua kutubxonashunosligida G. Bliss klassifikatsiyasiga. ko‘piicha 
haddan tashqari yuqorn baho beriladi, biroq amalda bu klassifikatsiyadan juda 
kam foydalaniladi. 
Atoqli hind kutubxonachisi 
Shiali Ramamrita Ranganatan
ning asarlari 
mashhurdir. Ranganatan ko‘p yillar davomida Madorasdagi universitet 

---

70 
kutubxonasiga rahbarlik qilgan va keksayib qolganligiga qaramay, xalqaro 
kutubxonachilik tashkilotlarida katta ish olib borda. Ranganatanning kutubxona 
ishining muammolariga doir asarlari kutubxonaning jamiyat hayotidagi roli 
haqida progressiv fikrda ekanligidan dalolat beradi.