1 мавзу: Ҳужжатларни классификациялаш ҳақида умумий тушунча

muallifli 
to‘plamga, bir 
nechta muallifning bitta mavzuga oid asarlarini qamrab olgan 
umumiy sarlavhaga 
ega bo‘lgan to‘plamlarga 
yoki bir nechta mualliflarning bitta mavzuga oid 
asarlarini yoki turli masalalarga bag‘ishlangan asarlarini o‘z ichiga olgan 
umumiy 
sarlavhaga ega bo‘lmagan 
to‘plamlarga bo‘linadi. 
Tasvir tuzish metodikasiga qarab muallifli va sarlavhali tasvirlarga bo‘linadi.

---

29 
Hujjatlarni tasvirlash
— keng ma’noda ishlatilib, ma’lum tartibda joylashgan 
nashrlar haqida ma’lumotlar beradi. 
Hujjatlarni tasvirlashda — hujjatning turini, ularning ahamiyatini, nashrning 
yoki asarning xarakteristikasini tashkil qiluvchi ma’lumotlarni juda yaxshi bilishni 
talab qilinadi.
Hujjatlarni bibliografik tasvirlash
— kitobxonga hujjatning mazmunini va 
iste’molchi uchun zarur ahamiyatini to‘liq ochib berishdir. Kutubxonaga kelgan 
kitobxon hujjat to‘g‘risidagi dastlabki ma’lumotni ko‘pincha bibliografik 
ko‘rsatkichlardan bilib oladi. Shuning uchun bibliografik tasvir bilan katalog 
tasviri o‘rtasida farq bo‘lishi kerak emas, balki ular o‘zaro bog‘langan holda 
bo‘lishi kerak. Kutubxona kataloglarini tuzishda hujjatlarni bibliografik tasviri asos 
bo‘ladi. Barcha mamlakatlar o‘rtasida bibliografik ma’lumotlarni almashlash 
uchun
(IFLA) Xalqaro Hujjatlar Assotsiatsiyasi va muassasa federatsiyasi
doirasida universal hisobga olish xizmati tashkil qilingan. Shu asosda kutubxona 
kataloglari va bibliografik tasvir uchun tuziladigan tasvirlar bir holatga 
keltirilgandir. 
Axborotlashtirish, kutubxonashunoslik va nashriyotchilik ishi standartlari 
tizimiga kiruvchi O‘zbekiston Davlat Standarti –2009 yil 14 aprelda 1215 raqami 
ostida tasdiqlandi. Xalqaro talablarga asoslangan «Библиографическая запис. 
Библиографическое описание — GOST 7,1-2003 (GOST 7,1-2003 — 
«Bibliografik yozuv, Bibliografik tasvir) ga asoslanib tasdiqlangan— 
Axborotlashtirish, kutubxonashunoslik va nashriyotchilik ishi standartlari tizimiga 
kiruvchi O‘zbekiston Davlat Standartining buyurtmasiga ko‘ra kutubxonachilik
va nashriyot ishi sohasida me’yoriy huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish bo‘yicha 
maxsus ishchi guruhi (X.Mamatraimova, D.Kudratova) tomonidan ishlab chiqildi. 
Mazkur standart (Oz’DSt 1215-2009) 2009 yil 20 apreldan amalga joriy qilingan. 
Oz’DSt 1215-2009 da
 
tasvir sohalarida shartli belgilar yangidan qayta ishlandi.
Hujjatlarga ishlov berish alfavit katalogini tashkil etish metodikasi asosida 
olib boriladi.

---

30 
Hujjatlarni tasvirlashda ishlatiladigan tasvir usullari va qoidalariga hujjatlarni 
tasvirlashning metodikasi ikkiga bo‘linadi: 
1.
Umumiy metodika 
2.
Xususiy metodika