|
1-MAVZU: TARBIYA IJTIMOIY-TARIXIY JARAYON SIFATIDA
Reja:
1.Tarbiya pedagogikaning kategoriyasi ekanligi
2.Eng qadimdan XII asrgacha bo`lgan davrda o`qituvchi – ustoz, shogird va ularning jamiyatdagi o`rni, mahorati haqida.
Sharq donishmandlari va mutafakkirlarining ijodiy meroslarida mudarrislar, ularning mahorati, muloqot, muomala madaniyatiga qo`yilgan talablar.
Hozirgi zamon pedagogikasida, ilmiy pedagogik adabiyotlarda pedagogik mahorat, pedagogik texnika va uning tizimi, mohiyati haqida.
Tarbiya tushunchasi usib kelaetgan avlodda xosil kilingan bilimlar asosida akliy kamolot—dunekarashni,insoniy e‘tikod, burch va ma‘suliyatni , jamiyatimiz kishilariga xos bulgan axlokiy fazilatlarni yaratishdagi maksadni ifodalaydi.SHu ma‘noda tarbiya deb tarbiyachi uzi xoxlagan sifatlarni tarbiyalanuvchilar ongiga singdirish uchun ularning ruxiyatiga ma‘lum maksadga kura tizimli ta‘sir kursatishga aytiladi.tarbiya bola tugilganidan boshlab umrining oxirigacha davom etadigan jaraendir.SHu tufayli tarbiya suzi kup vaktlarda ta‘lim , ma‘lumot jaraenlariga kiradigan ishlarning mazmunini xam anglatadi.Tarbiya ta‘lim va ma‘lumot natijalarini uzida aks ettiradi.
Xozirgi zamon pedagogikasida tarbiya tarbiyachining tarbiyalanuvchi shaxsiga oddiy ta‘sir kursatishi emas, balki tarbiyachilar va tarbiyalanuvchilarning anik bir maksadga karatilgan, bir-biri bilan xamkorlikda kiladigan munosabatlari va uzaro ta‘sir kursatishi ekanligi aloxida ta‘kidlanadi.
Tarbiya jaraenida kishining turli kobiliyatlari rivojlanadi,goyaviy, axlokiy, estetik xislatlari shakllanadi, tabiatga, jamiyatga ilmiy karashlar tizimi tarkib topadi, jismoniy kuch-kuvvatlari mustaxkamlanadi.
Bola kattalarning tajribalarini sust xolda emas, balki faol ravishda uzlashtiradi: bu uzlashtirishda uning ongli xarakati, tirishkokligi katta axamiyatga ega buladi.Tarbiyalanuvchilar muayyan darajada aktiv faoliyat kursatmasalar tajriba va bilimni uzlashtira olmaydilar.Bolaning eshi ulgaygani sari bu faollik tobora kuprok mustakil xususiyatlarga ega bulib boradi; tarbiyalanuvchilar uzlaridadunekarashni tarkib toptirishga, uz-uzini takomillashtirish, tabiat, jamiyat va turmushda uchraydigan xodisalarni tushunishga xamda idrok etilgan narsalarga tankidiy munosabatda bulishga kunika boradilar.
Xar bir odam shaxs sifatida turlicha namoen buladi.U uzining xarakteri, kizikishi va kobiliyati,akliy kobiliyati rivojlanganligi darajasi, extieji va mexnat faoliyatiga munosabati bilan farklanadi.
Odamning ijtimoiy mavjudod sifatida shaxs nomini olishi uchun unga ijtimoiy – iktisodiy xaet va tarbiya kerak. SHaxsing kamolot topishi va uning xulkida ijtimoiy va biologik omillarning ta‘sir kuchi xamishaxam bir xil bulavermaydi.CHunki ning xulkiga,munosabatlariga,alokalariga eshi ,bilishi,odatlari,tajribasi va nixoyat,vaziyat xam ta‘sir etadi.
Pedogogika shaxsning kamolga etishini murakkab ziddiyatli jaraen deb biladi. SHaxsning kamolga etishida nasl – irsiyat, ijtimoiy muxit xam maksadga muvofik amalga oshiriladigan ta‘lim – tarbiya va nixoyat uzining mustakil faoliyati xam muxim axamiyatga ega.
R.Maxmudov Koshifiyning axlokiy goyalariga insonni kamolga etkazish maksadida uni tarkib topdirish uchun zarur bulgan xislatlarni unga bulib turkumlashtiradi.
1.Komil inson etuk axlokli xakidagi fikrlarni an‘anaga kura buyuk donishmandlarxakimlar, sarkardalar, shoxlar tilidan bayon etadi va ularni adolatli,dono,okil va kamtar inson sifatida ta‘riflab , uzining komil inson xakidagi konsepsiyasini ilgari suradi.
2.Koshifiy fakat podsholarnigina emas, xar bir oddiy insonda xam eng oliyjanob xislatlar tarkib topishini istaydi.
3.U uzining ijtimoiy axlokiy idealini yuzaga chikarishda asosiy vosita deb ilm ma‘oifat va axlokiy tarbiyani tushunadi.
4.Koshifiy odobli insonni axlokli deb tushunadi.Inson fakat odobli,saxovatli ,tugri,xalol,pok bulgandagina xakikiy inson bulishi mumkin deydi.
5.Voiz Koshifiy insonparvarlik va xalollikni eng yuksak insoniy fazilatlardan deb biladi.
6.Koshifiy insonning eng yuksak xulk-atvor egasi bulishi uchun un koidaga amal kilish zarurligini ilgari suradi . a)elga teskari ish kilmaslik.
b) uz nafsiga insof tilash
v)kishi aybini ochmaslik
g)kishilarda uchraydigan yomon xulk atvorni yaxshilikka tomon burish
d)uz aybiga ikror bulib, uzr suragan kishining uzrini kabul kilish
e)och-yupunlarning xojatini chikarish yo)inson uchun mashakkat tortish j)uz nafsini tiyish
z)xalkka toza yuz bilan kurinish
i)kishilarga yaxshi suz aytish
7.Kishilarni inoklikka,tinch-totuv yashashga chakirish
8.Xalklar urtasidagi dustlikni targib etadi
9.Kasb-xunar,ilm-ma‘rifatniegallashga chakiradi
10.Ilmli kishilarning jamiyatda tutgan urnini ta‘kidlab, olimlarni,umuman ilm axlini e‘zozlash kerak ,deydi
Do'stlaringiz bilan baham: |
