1-Мавзу: Таълимда замонавий ахборот-коммуникация технологиялари Режа

Фильтрлар ва қора руйхат. Фильтрлар асосан келаётган хатларни 
саралаш, тартиблаш функциясини бажаради. Қора руйхат эса хат юборувчи 
манзилни махсус журналга киритиб бу манзилдан бошқа хат олмаслик 
мақсадида ишлатилади. 
Миллий электрон почта хизматлари. Хозирги кунда миллий почта 
хизматлари ҳам анча ривожланиб бормокда. Ўзбекистондаги ҳар бир 
Интернет провайдер ўзининг почта сервери ва хизматига эга бўлиб, асосан 
ўзининг мижозларига хизмат кўрсатади, уларнинг ичидан umail.uz, inbox.uz 
кабилари очик ҳисобланади ва бу тизимдан ҳоҳловчилар бепул фойдаланиб 
хат ва хабарлар жўнатиб қабул қилишлари мумкин. 
Халкаро почта хизматлари: mail.ru, gmail.com, yahoo.com. Электрон 

---

62 
почта орқали маълумот юбориш учун икки йўналиш мавжуд, булардан бири 
бепул электрон почта хизмати деб юритилиб, ундан фойдаланиш учун 
Интернетда маълум бир Web саҳифалари мавжуддир. Булар mail.ru, 
yahoo.соm, mail.uz, gmail.com ва ҳоказо. Фойдаланувчи дастлаб, почта 
манзилига эга бўлиши керак. Почта манзилини ташкил қилиш учун Internet 
Explorer браузерининг асосий ойнасига ушбу Web саҳифаларидан бири номи 
ёзилади ва ишга туширилади. 
Электрон почтадан фойдаланиш ва электрон хабарларни алмашиш 
маданияти. Ҳаётдаги этика каби электрон почтада ҳам фойдаланиш этикаси 
мавжуд. Уларнинг баъзиларига тўхталиб ўтамиз: 
- почтангизни тез-тез ўқиб туринг. Кўпчиллик фойдаланувчилар ўз 
хатларини фақатгина бўш вақтларидагина ўқийдилар. Бу корреспондентларга 
нисбатан бўлган беҳурматликдир. Бунинг оқибатида сиз жуда ҳам муҳим 
бўлган ахборотни қўлдан бой беришингиз мумкин. Фойдаланувчи почтасини 
ҳар доим, ўз вақтида ўқиб бориши лозим;
− хатда албатта сарлавҳа (subject) кўрсатиш зарурдир. Бу мижозларни 
ортиқча ишлардан қутқаради;
− хатингизни олувчини билинг ва ҳурмат қилинг;
− хатни хатосиз ёзинг. Грамматик ва орфографик хатолар билан ёзилган 
хат жўнатувчи тўғрисида яхши таассурот қолдирмайди;
− қисқа ёзинг. Электрон почтада ёзаётган хатингизни мазмунини қисқа 
ва аниқ кўрсата билинг. Хатингиздаги хатолар ва фикрдан чиқиб кетишлик 
биринчи ўринда хатингизни эмас, балки сизнинг ўзингизни характерлайди;
− ўз хатингизни бошқа манзилларга кўчиришликдан сақланинг. Ўз 
хатингизни фақатгина шу хат тегишли бўлган манзилларга жўнатинг. Акс 
ҳолда, хатларни кўп манзилларга жўнатиш ҳамкорларингизда яхши таассурот 
уйғотмаслиги мумкин;
− керак бўлмаган тақдирда ўз хатингизга жавоб ва сўровлар йўлламанг. 
Керак бўлмаган тақдирда «илтимос жавоб беринг» ёки «илтимос хатни 
тасдиқланг» каби сўровларни йўлламанг; 

---

63 
− сўровларга тўлиқ жавоб беринг. Сўровларга жавоб беришда қисқа «ҳа» 
ёки «йўқ« каби жавоб берманг. Бу ҳол хат олувчида тушунмовчиликларга 
олиб келиши мумкин.