1-Mavzu: sql tiliga kirish

NULL
ga teng. 
«x 
NOT LIKE 
y 
ESCAPE 
z» predikatning qiymati «
NOT 
x 
LIKE 
y 
ESCAPE 
z» 
predikat qiymatiga teng. 
Null predikati
 
Null predikati quyidagicha tavsiflanadi: 
<
null predikati
> ::= <
skalyar ifoda
> 
IS [NOT] NULL
 
Bu predikat faqat ikkita qiymatga ega, agar ustunni joriy qiymati nomalum bo`lsa, 
predikatni  qiymati 
TRUE
,  aks  holda 
FALSE 
bo`ladi.  «x 
NOT  IS  NULL
» 
predikatni qiymati «
NOT 
x 
IS NULL
» predikatni qiymatiga teng. 
Kvantor predikati
 
Kvantor predikatining sintaksisi quyidagicha: 
<
kvantor predikati
>::= <
skalyar ifoda
> <
solishtirish amali
> 
<
kvantor
> <
so`rov qismi
> 
<
kvantor
> ::= 
ALL | SOME | ANY
 

---

S  orqali  so`rov  qismi  hisoblash  natijasini  belgilaymiz  x  orqali  predikatni  chap 
qismidagi arifmetik ifodani hisoblash natijasini belgilaymiz. 
Bunda S bo`sh bo`lsa yoki «x  s» predikat qiymati har qanday 
Sga  kiruvchi  s  uchun 
TRUE 
bo`lsa,  u  holda  «x   
ALL 
S» 
predikat qiymati 
TRUE 
bo`ladi. Agarda «x  s» predikat qiymati 
Sga kiruvchi biror bir s uchun 
FALSE 
bo`lsa, predikat «x 
ALL 
S» 
FALSE 
bo`ladi. Qolgan holatlar uchun «x 
ALL 
S» predikat 
qiymati 
NULL 
bo`ladi. 
 
Agarda  S  bo`sh  bo`lsa  yoki  «x   
SOME 
s»  predikat 
qiymati  Sga  kiruvchi  har  qanday  s  uchun 
FALSE 
bo`lsa, predikat  «xamali> 
SOME 
S» 
FALSE 
bo`ladi.  Agarda  «x    s»  predikat 
qiymati  Sga  kiruvchi  biror  bir  s  uchun 
TRUE 
bo`lsa,  predikat  «x  amali> 
SOME 
S» 
TRUE 
bo`ladi.  Qolgan  holatlar  uchun  «x   
SOME 
S» predikat qiymati 
NULL 
bo`ladi. 
ANY 
va 
SOME 
ekvivalentdir. 
Mavjudlik predikati
 
Mavjudlik predikati quyidagi sintaksisga teng: 
<
mavjudlik  predikati
>  ::= 
[NOT]  EXISTS 
<
so`rov  qismi
> 
EXISTS 
predikatning 
qiymati 
TRUE 
bo`ladi,  agarda  so`rov  qismi  hisoblash  natijasida  bo`sh  bo`lmasa, 
ya`ni  hech  bo`lmasa  bitta  satr  mavjud  bo`lsa,  aks  holda 
FALSE 
bo`ladi, 
NOT 
EXISTS 
aksincha. 
 
 
 
 
 

---

         
                        5-Mavzu: SQLda Alter instruksiyalari.
 
                                                           Reja 
1. Jadvalga maydonlarni qo’shish, maydonlarning o’rnini o’zgartirish 
2. Kalitni qo’shish, atributlarni ma’lumotni yo’qotmay o’zgartirish 
3. Jadvaldan ustunlarni o’chirish 
Jadval yaratish uchun
 CREATE TABLE
 operatori ishlatiladi, uning  
formati quyidagicha: 
<
jadval yaratish operatori
>::=
 CREATE TABLE
 <
jadval nomi
> 
({<
ustun nomi
> {<
domen nomi
> | <
berilgan turi
>} 
[ NOT NULL | NULL ] [ [ UNIQUE ] | [ PRIMARY KEY ] ]
 
[ <
kelishuv bo’yicha qiymat
>] [<
check chegarasi
>]} [,…] 
[, <
chegara tavsifi
>]) 
<
chegara tavsifi
> ::= { [
CONSTRAINT
 <
chegaralanish nomi
>] 
[<
birlamchi kalit
>] [<
muqobil kalit
> [, ...] ] 
[<
tashqi kalit
>] [
CHECK
 (<
jadval bo’yicha
 
shart
>) ]}  [, ...] 
Har bir ustun uchun uning turi yoki domeni ko’rsatiladi. Kalit so’zlar 
ustunning xususiyatini berish uchun quyidagicha ishlatiladi: 
·
 NULL
 – ustun qiymati bo’sh bo’lishi mumkin; 
·
 NOT NULL
 – ustun qiymati majburiydir; 
·
 PRIMARY KEY –
 ustun birlamchi kalit; 

---

·
 UNIQUE –
 ustun qiymati noyob; 
·
 DEFAULT –
 ustun uchun kelishuv bo’yicha qiymat berish; 
·
 CHECK
 – ustun uchun chegara berish. 
Qolgan parametrlar jadvalga tegishli, bo’lib ularga
 CONSTRAINT
 
kalit so’zi bilan nom berish mumkin. Bu nom jadvalni o’zgartirishda ishla- 
tish mumkin. 
Misol: 
talaba
 (id_talaba, zach_nom,familiya, ismi, sharifi, id_millati, jinsi, 
pas_ser, pas_nom, tug_yil, manzil, tug_joi, id_tum, id_ray, 
id_fak) munosabatning jadvali yaratilsin: 
Oldin domenlarni yaratamiz