1-mavzu: Sotsiologiya fan sifatida

Deviant xulq- atvorning turlari

Deviatsiya (lotincha chetga og‘uvchi fe’l-atvor degan ma’noni beradi) ko‘pgina hollarda sotsial sanksiyalarga muhtoj bo‘ladi. Deviatsiyaning shunday ko‘rinishlari borki, ular odamlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar normalarining buzilishi bilan bog‘liq bo‘lib, jamiyatga jiddiy zarar etkazmaydi. Ular ijtimoiy fikr va o‘zaro munosabatlar qatnashchilarining o‘zlari tomonidan boshqariladi.

Deviatsiyaning pozitiv va negativ ko‘rinishlari mavjud. Pozitiv deviatsiya hollari normalar eskirib, talabga javob bermay qolganda va ulardan og‘ish tizimning rivojiga, fe’l-atvorning mavjud konservativ standartlarini o‘zgartirishga yordam berishi mumkin bo‘lganda uchraydi. Negativ deviatsiya sotsial patologiyadir va uning ko‘rinishlari konkret shaxsga va butun jamiyatga jiddiy zarar etkazadi.

Buugungi kunda, ijtimoiy hayotning barcha sohalarida adminstrativ boshqaruv tizimi tomonidan yuzaga keltirilgan va kutilgan natijalarni bermayotgan ilgarigi fe’l-atvor normalarining devalvatsiyasiga olib keluvchi sifatga xos o‘zgarishlar ro‘y berayotgan davrda deviatsiya muammosi dolzarb masala bo‘lib qolmoqda. Bozor munosabatlariga o‘tish, eski iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy munosabatlarining buzilishi, odamlarining moddiy ahvolida negativ aks etayotgan ishlab chiqarishning stabil bo‘lmagan rivojlanishi bilan bog‘liq muammolar, kutilgan natija va reallik o‘rtasida qarama-qarshiliklarga, jamiyatda jiddiylikning va odamlarning o‘z fe’l-atvori o‘zgartirishga va mavjud normalar chegarasidan chiqishga moyilligiga olib keldi.

Deviatsiyaning quyidagi klassifikatsiyasi mavjud: jinoyatchilik, alokogolizm, giyohvandlik, suitsid, fohishabozlik.