1-mavzu: Sotsiologiya fan sifatida

Madaniy sohadagi begonalashuv ham anchagina chuqur salbiy oqibatlarga olib keladigan ma’naviy tanazzulni keltirib chiqardi. Jamiyatda sog‘lom muhitni yaratishda ma’naviyat va madaniyatning o‘rni o‘zgacha. Chunki, ular individlarning barkamol bo‘lib shakllanishlariga katta ta’sir ko‘rsatadilar. Agar jamiyat a’zolari o‘z ma’naviyatlari, boy madaniy meroslaridan uzoqlashib ketib, undan begonalashsalar, ular endi o‘zlarining kelib chiqishlaridan tortib, to o‘z millatlarining ham milliy urf-odatlari, a’nanalarini ham inkor qila boshlaydilar. Agarda yaqin o‘tmishimizga, uning tarixiga murojaat etsak, ushbu satrlarimizning yaqqol isbotini ko‘ramiz. Masalan, boy madaniy merosimizdan begonalashuvimiz bizlarni atoqli adib Chingiz Aytmatovning ta’biricha, manqurtlarga aylantiray dedi, ya’ni biz o‘z xalqimiz tarixi, milliy ozodlik harakatlari va ularning sarkardalari, dinimiz va o‘zligimizdan uzoqlashib qoldik. Davlatimiz mustaqilligiga erishib, madaniy begonalashuvni bartaraf etishni boshladik. Sotsiologiyadagi muhim begonalashuv hisoblangan sotsial begonalashish insonlarni muloqotdan, bir-birlaridan uzoqlashishlari natijasida yuzaga keladi. Inson o‘z mohiyatiga ko‘ra, ijtimoiy xususiyatga egadir. O‘zaro faoliyat tufayli paydo bo‘lgan ehtiyojlar asosida doim insonlar bir-birlari bilan munosabatlarda muloqotlarda bo‘ladilar. Muloqotning ijtimoiy ma’nosi shundaki, u madaniyat shakllari va ijtimoiy tajribalarni uzatish vositasi bo‘lib xizmat qiladi. Lekin iqtisodiy tanazzul ko‘pgina insonlarni qiyin iqtisodiy ahvolga solib qo‘yadi. Natijada jamiyat a’zolarining aksariyati bozor iqtisodi munosabatlariga ko‘nikishlari qiyin kechadi. Oqibatda inflyatsiyadagi ehtiyojlar tizimining cheklanishi va normallashtirish insonlarda agressivlik kayfiyati, johillashish fuqarolarda an’ana va urf-odatlar, ma’naviy qadriyatlarni yo‘qotishga olib keladi. SHu kabi salbiy omillar insonlarning bir-birlaridan begonalashuvlarini kuchaytiradi va hamma o‘z holicha degan norasmiy qonun paydo bo‘ladi.