1-mavzu: Sotsiologiya fan sifatida

Sotsiologiyada organik maktab— XIX-asrning oxiri XX-asrning boshlarida shakllangan, ijtimoiy jarayonlarni tirik organizmlarga qiyoslab o‘rganuvchi, qiyosiy va iqtisodiy o‘zgarishlar mohiyatini biologik qonuniyatlar vositasida tadqiq etuvchi sotsiologik yo‘nalish.

Jamiyatni biologik jarayonlarga o‘xshatishga bo‘lgan moyillik O.Kont, G.Spenser, T.Gobbs asarlarida sezilib tursada, P.F.Lilienfild, A.Sheffle, R.Vorms, A.Espinaslar tomonidan jamiyat organizmning aynan o‘zi deb ham talqin etildi. Ular jamiyatni siyosiy boshqarishni, ya’ni hokimiyat funksiyasini insonning bosh qismiga, savdo-tijorat, oldi-berdi munosabatlarini odamning qon aylanish xususiyatlariga, jamiyatning ishlab chiqarish tizimini esa insonning oshqozon-ichak faoliyati bilan qiyosladilar. Sotsiologiyada organik maktabning nazariy qarashlari ilmiy asoslardan yiroq bo‘lib, ijtimoiy voqelikka xos bo‘lgan qator hodisalar: “qarama-qarshiliklar”, “etnik mojarolar”, “sinfiy munosabatlar” ilmiy tadqiq etilmay kelindi yoki bu hodisalarni ba’zi hollarda jamiyatning kasallik holati deb yuzaki talqin etishga urinildi. Sotsiologiyada organik maktab tarafdorlari jamiyat rivoji evolyusion negizlarda taraqqiy etishini asoslashga intildilar.