1-Мавзу. Солиқларнинг иқтисодий моҳияти ва аҳамияти. Режа

5. Солиқлар ва махсус солиқ режимлари. Ўзбекистон Республикаси ҳудудида қуйидаги солиқ турлари мавжуд:
1) қўшилган қиймат солиғи;
2) акциз солиғи;
3) фойда солиғи;
4) жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи;
5) ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ;
6) сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ;
7) мол-мулк солиғи;
8) ер солиғи;
9) ижтимоий солиқ.
Ўзбекистон Республикаси ҳудудида йиғимлар белгиланиши мумкин. Шунингдек, йиғимларни жорий этиш, ҳисоблаб чиқариш ва тўлаш тартиби олиқ кодексида ҳамда бошқа қонун ҳужжатларида белгиланади.
Автотранспорт йиғимини ҳисоблаб чиқариш ва тўлаш тартиби солиқ кодекси билан тартибга солинса, давлат божини ҳисоблаб чиқариш ва ундириш тартиби давлат божи тўғрисидаги қонун ҳужжатларида белгиланади.
Солиқ тўловчиларнинг айрим тоифалари учун Ўзбекистон Республикаси ҳудудида қуйидаги махсус солиқ режимлари белгиланган:
1) айланмадан олинадиган солиқ;
2) маҳсулот тақсимотига оид битимлар иштирокчиларига солиқ солишнинг алоҳида тартиби;
3) махсус иқтисодий зоналар иштирокчиларига ва айрим тоифадаги солиқ тўловчиларга солиқ солишнинг алоҳида тартиби.
Махсус иқтисодий зоналар иштирокчиларига ва айрим тоифадаги солиқ тўловчиларга солиқ солишнинг алоҳида тартиби қонун ҳужжатларида ёки инвестиция битимларида назарда тутилган инвестицияларни амалга ошириш ҳамда бошқа шартларни бажариш билан боғлиқ ҳолда муайян муддат учун белгиланган бўлиб, махсус солиқ режимлари айрим солиқларни тўлашдан озод этишни, пасайтирилган солиқ ставкаларини ва бошқа солиқ имтиёзларини қўллашни назарда тутади.
Мавзуга оид назорат саволлари:

1. 
   Солиқларнинг иқтисодий моҳияти деганда нимани тушунасиз?
   
2. 
   Солиқларнинг объектив зарурлиги нималарда кўринади?
   
3. 
   Солиқларнинг хусусиятларини тушунтириб беринг?
   
4. 
   Солиқ элементлари таркибига нималар киради?
   
5. 
   Солиқ солиш объекти деганда нимани тушунасиз?
   
6. 
   Солиқ солиш тамойилларини айтиб беринг?
   
7. 
   Солиқларнинг фискал функциясини тушунтириб беринг?
   
8. 
   Қандай махсус солиқ режимлари биласиз?
   
9. 
   Солиқ тизимида қандай солиқ турларини биласиз?
   
10. 
    Солиқлар давлат бюджетининг қайси қисмини шакллантиради ва нима сабаблардан иборат?
    

1 Риккардо Д. Начало политической экономики и налогового обложения. Сочинения./ т. 1. /Пер. с англ. - М.: Госполитиздат, с.380.

2 Пепеляев С.Г. Основы налогового права. -М., 1995. с.24.

3 Черник Д.Г. Налоги в рыночной экономике. –М.: Финансы, 1992. №3 с.19.

4 Болдырев Б.Г. Финансы капитализма. - М.: Финансы, 1987. 21.

5 Олимжонов О. Бозор иқтисодиётига ўтиш даврида солиқ сиёсати. Ҳаёт ва иқтисод. 1992.

6 Вахобов А., Срожиддинова З. Ўзбекистон Республикасининг Давлат бюджети. –Т.: ТМИ, 2002. 36 – бет.

7 Мальмигин И. Налоги как элементы финанса. Пер. с анг. - М.:, 1997 . стр. 69