1-mavzu. “Pul va banklar” faniga kirish mavzu yuzasidan nazorat savollari

4.Pulning qaysi funktsiyasida tovarlar summasi muddati kechiqtirib to’lanadi? Pul iqtisodiy munosabatlarni o‘zida aks ettira turib, ma’lum funksiyalarni bajaradi. Pulning mohiyati uning bajaradigan funk­siyalarida yanada yaqqolroq namoyon bo‘ladi. Pulning funksiyasi to‘g‘risidagi savol bir vaqtning o‘zida ham qiyin va ham juda oson savoldek tuyuladi. Bu savolning soddaligi shundaki, pulning funk­siyalari real hayotga yaqin va iqtisodiy amaliyotdagi mavjud ja­rayonlarni o‘zida ifodalaydi. Qiyinligi shundaki, pulning funk­siyalari, ularning mohiyati iqtisodchilar tomonidan har xil talqin qilinadi. Iqtisodiy adabiyotlarda pulning turli xil funksiyalarini uchratish mumkin.Jahon iqtisodiyoti rivojlanishida otgan asrning 50 - yillaridan boshlab pul asosan beshta funksiyani qiymat olchovi, muomala vositasi, tolov vositasi, jamgarma vositasi va jahon puli funksiyalarini bajarishi togrisidagi fikrlarni uchratish mumkin. Bugungi kunda ham bazi iqtisodiy adabiyotlarda pul beshta funksiyasini bajarishi togrisidagi fikrlarni uchratish mumkin.
Rivojlangan davlatlarning iqtisodchi olimlari esa pul asosan uchta funksiyani bajarishini takidlashadi. Bular- qimat olchovi, muomala vositasi va jamgarma vositasi funksiyalaridir. Bu borada F. Mishkin va boshqa xorijiy iqtisodchilarning qarashlariga etibor qarataylik.
Pulning funksiyalari.
Pul chig’anoq yoki brilliant, oltin yoki qog’oz pul ko’rinishida bo’lishidan qa’tiy nazar, iqtisodiyotda pul uchta funksiyani bajaradi. Pul ayirboshlash vositasi, qiymat ulchovi va jamg’arish funksiyalarini bajaradi. Aynan ayirboshlash funksiyasi pulning boshqa aktivlar – aksiyalar, obligatsiyalar va uylardan farqini belgilab beradi.
Ayirboshlash funksiyasi.
Bizning iqtisodiyotimizdagi mavjud deyarli barcha bozor iqtisodiyoti tamoyillarida yuzaga keladigan operatsiyalarda pul naqd pullar yoki cheklar ko’rinishida tovarlar va xizmatlar to’lovi uchun foydalanilib ayirboshlash funksiyasini namoyon qiladi. Pulning ayirboshlash vositasi sifatida foydalanilishi ayirboshlash operatsiyalarida vaqt xarajatlarini kamaytirib iqtisodiyotning samaradorligini oshiradi. Nima uchun aynan shunday ekanligini tushunish uchun tovarlar va xizmatlar to’g’ridan-to’g’ri boshqa tovar va xizmatlarga ayirboshlanadigan barter iqtisodiyotni ko’rib chiqamiz.

1