1 mavzu: Psixologiyaning predmeti


Sezgilar haqida umumiy tushuncha



Download 0,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/151
Sana29.01.2021
Hajmi0,82 Mb.
#57570
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   151
Bog'liq
umumiy psixologiya

1. Sezgilar haqida umumiy tushuncha 

       Psixologiya psixikani o`rganadi.  Psixologiyaga esa psixik jarayonlar, individual xususiyatlar,  psixik 

faoliyat  kiradi.  Psixik  jarayon  biror  psixik  hodisaning  ma`lum  vaqt  ichida  vujudga  kelishi,  o`zgarishi, 

taraqqiy etishi va tugallanishidan iborat. 

Psixik (ruxiy) hodisalar uchga bo`linadi: 

1. Bilish jarayonlari. 

2. Emotsional soha. 

3. Irodaviy soha. 

    Bilish jarayonlari intellektual aqliy jarayon deyiladi. Bilish jarayonlari ikkiga bo`linadi: hissiy bilish va 

mantiqiy  bilish  -  hissiy  bilishga  sezgilar,  idrok,  xotira,  mantiqiy  bilishga  xayol,  tafakkur  kiradi. 

emotsional  sohaga:  idrok  qilayotgan,  fikr  yuritayotgan  narsa  va  qilinayotgan  ishga  nisbatan  ko`ngildan 

kechadigan  har  xil  yoqimli  va  yoqimsiz,  xush  yoki  noxush  tuyg`ular  kiradi.  Odam  atrofidagi  narsa  va 

hodisalarni o`rganadi. Dunyoni bilish hissiy bilishdan boshlanadi. Hissiy bilish mantiqiy bilishga o`tadi. 

Biz  ranglarni,  ta`mni,  hidlarni,  tovushlarni,  og`ir  —  engillikni,  issiq  -  sovuqni  sezamiz.  Sezgilar  hosil 

bo`lishi uchun quyidagi jarayonlar bo`lishi kerak: 



1. Sezgi a`zolariga ta`sir etadigan narsa yoki hodisaning bo`lishi. 

2. Sezuvchi apparat; buni analizator apparati degan edi I.P.Pavlov. 

Biz  gulning  hidini,  quyoshning  issiqligini,  qovunning  mazasini,  toshning  og`irligini  sezamiz.  Sezgilar 

idrok  tarkibiga  kiradi.  Idrok  bilan  sezgi  bir  -  biriga  bog`liq  holda  bo`ladi.  Lekin  idrok  qilmasdan  avval 

sezamiz. Bizning sezgi a`zolarimizga narsa va hodisalar bevosita ta`sir etib turadi, shularni biz sezamiz. 

      Sezgi  boshqa  jarayonlarga  nisbatan  oddiy  jarayon  bo`lib,  bu  jarayonning  mohiyati  moddiy 

qo`zg`atuvchilarning  tegishli  retseptorlariga  ta`sir  etish  yo`li  bilan  moddiy  dunyodagi  narsa  va 

hodisalarning  ayrim  xossalari  va  organizm  ichki  holatini  aks  ettirishdan  iborat.  Sezgilar  materiyaning 

sezgi  a`zolarimizga  ta`siri  natijasidir.  Sezgi  a`zolari  axborotlarni  qabul  qilib,  tanlab,  to`plab  har  bir 

sekundda  bepoyon  informatsiyalar  oqimini  qabul  qilib  va  qayta  ishlab  miyaga  etkazib  beradi.  Natijada 

tevarak  -  atrofdagi  taqi  olamning  va  organizm  o`z  ichki  holatining  adekvat  “mos”  aks  ettirishi  hosil 

bo`ladi.  Sezgi  a`zolari  taqi  olamning  inson  ongiga  olib  kiradigan  birdan  bir  yo`llaridan  iboratdir.  Agar 

odam  sezgi  a`zolaridan  mahrum  bo`lib  qolsa,  u  paytda  u  atrofda  nima  bo`layotganini  bila  olmas, 

ovqatlanish  uchun  o`ziga  ozuqa  topa  olmas  edi.  Mashhur  rus  vrachi  S.P.Botkin  yolgiz  bitta  ko`zi  va 

qo`lining uncha katta bo`lmagan qismida tuyish sezgisidan tashqari hamma sezgilardan mahrum bo`lgan 

kasal haqidagi noyob bir hodisani tasvirlab bergan, bemor ko`zlarini yumgan paytda uning qo`liga hech 

kim  tegmasa,  u  uxlab  qolgan.  Sezgilar  haqidagi  ta`limotga  ko`ra,  narsalar  va  ularning  xususiyatlari 

birlamchi  bo`lib,  sezgilar  esa  materiyaning  sezgi  a`zolariga  ta`siri  natijasidir.  Sezgilar  olam  qanday 

mavjud  bo`lsa,  o`shandayligicha  aks  ettiradi.  Sezgilar  haqiqiyligining  mezoni  amaliyot,  sub`ektning 

faoliyatidir. Sezgilar bilishning asosiy manbaidir. 




Download 0,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   151




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish