1 mavzu: Psixologiyaning predmeti


Xarakterning shakllanishi



Download 0,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet139/151
Sana29.01.2021
Hajmi0,82 Mb.
#57570
1   ...   135   136   137   138   139   140   141   142   ...   151
Bog'liq
umumiy psixologiya

6. Xarakterning shakllanishi 

      Organizmning  nasliy  xususiyatlari  xarakter  xususiyatlarining  paydo  bo`lishidagi  shartlardan  biridir. 

Xarakter  xususiyatlari  irsiyatning  biologik  qonuniyatlari  bilan  emas,  balki  ijtimoiy  qonuniyatlar  bilan 

belgilanadi. (egizaklar). egizaklar temperament xususiyatlari jihatidan o`xshasalar ham xarakter xislatlari 

bir  -  biridan  farq  qiladi.  Xarakterning    xususiyati  shaxs  munosabatlari  bilan  bog`liqdir.  Lekin  shaxs 

munosabatlari o`z navbatida ijtimoiy munosabatlar bilan belgilanadi. Kishining xarakteri tug`ma, doimiy 

va  o`zgarmaydigan  narsa  emas.  Hech  bir  bola  mehnatsevar  yoki  dangasa,  rostgo`y  yoki  yolg`onchi, 

qo`rqoq  yoki jasur bo`lib tug`ilmaydi. Har bir odamning xarakteri temperamenti asosida, ijtimoiy muhit 

ta`siri bilan tarbiya, amaliy faoliyat jarayonida va kishining o`z - o`zini tarbiyalashi bilan taraqqiy qilib, 

o`zgarib boradi. Xarakterning taraqqiyoti kishining irodasi, aql - idroki va hissiyotlarining taraqqiy qilib 

borishi  bilan  mustahkam  bog`liqdir.  Kishining  butun  hayoti  davomida  uning  xarakterining  tarkib 

topishiga  ijtimoiy  muhit,  avvalo  shu  kishi  bilan  birga  yashab  turgan  va  ishlab  kelgan  jamoa  katta  ta`sir 

ko`rsatadi.  Kichik  bolalarda  xarakterning  tarkib  topishida  taqlidning  roli  katta.  Bolalar  ota  -  onasiga, 

yaqin kishilarga va kattalarga o`xshashlikka harakat qiladi. Ular kattalarning yurish - turishlari, dasturxon 

atrofida  o`zini  to`tishi  va  boshqalarga  taqlid  qiladilar,  kichiklarga  va  jonivorlarga  munosabatlarini 

kuzatadilar. Ota - onalar va o`qituvchilar, umuman katta yoshdagilar hammasi o`zlariga ham e`tibor bilan 

qarashlari,  o`zlarida  ijobiy  xarakter  xislatlarini  har  doim  tarbiyalab  borishlari  lozim.  Bolalarda  ijobiy, 

irodaviy va axloqiy sifatlarini tarbiyalab etkazmoq uchun ota - onalar va tarbiyachilarning o`zlari bunday 

sifatlarga ega bo`lishlari lozim. 

      Xarakterning  o`sishida  tarbiya  va  o`z  -  o`zini  tarbiyalashning  roli  katta.  O`sib  kelayotgan  yosh 

avlodning xarakteri, avvalo oilada va maktabda tarbiyalanadi. Bolalarning xarakterini tarbiyalashda katta 

mas`uliyatli  vazifa  ota  -  onalar,  o`qituvchilar  va  bolalar  bog`chasi  tarbiyachilari  zimmasiga  to`shadi. 

Xarakterni  tarbiyalashda  pedagog  bolaning  temperamentni  ijobiy  va  salbiy  tomonlarini  yaxshi  bilishi 

lozim.  Xarakterni  tarbiyalash,  jumladan,  temperamentning  ijobiy  tomonlarini  o`stirishdan,  uning  salbiy 

tomonlarini  yo`qotishdan  va  bu  salbiy  tomonlarni  xarakterning  ijobiy  xislatlari  bilan  almashtirishdan 

iborat.  Xarakterning  salbiy  tomonlarini  yo`qotmoq,  ijobiy  tomonlarini  tarbiyalab  etkazmoq  uchun 

tarbiyalanuvchining o`z temperamentini o`zi  idora qilishiga o`rgatmoq lozim. O`z temperamentini idora 

qila bilish xarakterning ijobiy xislatidir. Bola xarakterining tarkib topishida jamoaning tarbiyalovchi roli 

nihoyatda  katta.  Inson  yakka  bir  -  biridan  ajralgan  tarika  hayot  kechirmaydi,  muayyan  jamoada,  ya`ni 

muayyan oilada, maktabda, tsexda va hokazolarda hayot kechiradi. Jamoa shaxs bilan jamiyat o`rtasidagi 

bog`lovchi bo`g`indir. Har bir o`qituvchi va tarbiyachi bola xarakterining ayrim xislatlarini tarbiyalashda 

faqat jamoa orqali ta`sir qilib, ijobiy natijalarga erishmoqi mumkin. 

Xarakterning tashabbuskorlik, qat`iyatlilik, dadillik, sabotlilik singari ijobiy xislatlari bolalar bog`chasida 

o`yin  faoliyatida  tarkib  topa  boshlaydi.  To`g`ri  uyushtirilgan  maktab  jamoasi  sharoitida  o`quvchilarda 

uyushqoqlik,  intizom,  saranjom  -  sarishtalik,  o`z  -  o`zini  tuta  bilish,  o`zini  idora  qilish,  o`ziga  nisbatan 

talabchan bo`lish kabi xarakter xislatlari tarbiyalanib etishadi. Kishi jamoada bir - biri bilan aloqa qilish 

jarayonida  boshqalarning  va  o`zining  xarakter  xususiyatlarini  bilib  oladi.  Xarakterini  bir  xili  ijobiy, 

boshqa  bir  xili  salbiy  ekanligini  ajratib  oladi.  Bunday  sharoit  kishini  o`z  xarakterini  o`zi  tarbiyalash, 

jumladan, o`z xarakterini qaytadan tarbiyalashni yo`lga soladi. Har bir kishi ma`lum yoshdan boshlab o`z 

xarakteri  va  uning  sifatlari  uchun  o`zi  javobgardir.  O`z  xarakterini  tarbiyalashda  kishi  avvalo  yaxshi 

fazilatlarini  ko`zda  tutmog`i  lozim.  O`z  kamchiliklariga  iqror  bo`lish  kamchiliklarini  yo`qotishga 

boshlaydi. 




Download 0,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   135   136   137   138   139   140   141   142   ...   151




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish