1 Мавзу “Персонални бошқариш” фанининг предмети ва вазифалари

-
 
personalning strategik menejmenti; 
-
 
menejer kar’erasini rejalashtirish; 
-
 
xodimlarni muvofiqlashtirish texnikasi; 
-
 
iqtisodiy tanglik sharoitida personalni boshqarish. 
Yuqorida qayd etilgan barcha muammolarni hal etish va yangiyo’nalishlarda 
muvaffaqiyatga erishish umumiy asosga ega. Buning diqqat markaziga personalni 
qo’yish, xodimlar tomonidan yangi sharoitlardagi o’z rollarini idrok etishlari va 
shaxsiy ongliliqdir. 
Personalni boshqarishning zamonaviy yo’nalishlarini xorijiy kompaniya va 
firmalarga xos amaliy faoliyati tajribasi e’tiborga molikdir. 
AQSHda shakllangan personalni boshqarish tamoyillari amerikaliklarning 
o’z davlatlarini “katta imkoniyatlar mamlakati” deb hisoblanadigan tamoyili negizida 
asoslangan. Ya’ni, Amerika Qo’shma Shtatlarida har bir xodimga agar u kuch-
g’ayratini ayamasa, o’zining kasbiy mahorati va bilimini oshirib borsa, albatta 
Korxona jamoasining 
maqsadlari va natijalari 
Mijozlar 
Xodimlar 
Tashkiliy tuzilma 
Asosiy yo’nalish 
1.6-rasm.Personalni boshqarish yo’nalishlari 

---

muvaffaqiyatga erishadi, degan qat’iy ishonch singdirilgan. Bunday sharoitda faqat 
o’z kuchiga ishonadigan, kichikroq bo’lsa-da o’z shaxsiy korxonasiga ega, ishchan 
va malakali xodim tadbirkorlikning “eng maqbul modeli” hisoblanadi. 
Ana shu g’oya ustuvorligi sababli AQSHda personalning ijtimoiy himoya 
qilinish darajasi boshqa taraqqiy etgan mamlakatlarga nisbatan pastroq, davlat 
tomonidan bu maqsadlarga ajratiladigan subsidiyalar ham Evropa Ittifoqidagidan 
farq qiladi. 
Evropa Ittifoqiga a’zo mamlakatlar uchun esa personalni boshqarishga 
davlatning qonunchilik yordamida aralashuvi nisbatan kengroqdir. Xususan, 
personalni yollash, xodimlarni ishdan bo’shatish, ishchilar va ish beruvchilar 
o’rtasidagi munosabatlar qonun orqali muvofiqlashtirib boriladi. Bu mamlakatlarda 
ish haqi to’lash, xodimlarning salomatligi, mehnat xavfsizligi, ish vaqti miqdoriga 
amaldagi qonunchilik tomonidan juda qat’iy talablar qo’yilgan. 
Xususan Evropa Ittifoqi Iqtisodiy Rivojlanish tashkiloti tomonidan qabul 
qilingan “Ijtimoiy harakat” dasturi orqali qit’a mamlakatlarida personalni 
boshqarishga o’z qonunchilik ta’sirini kuchaytirib bormoqda. 
Personalni boshqarishga davlatning aralashuvi Evropada faqat qonunchilik 
bilan chegaralanib qolmaydi. Bu mamlakatlarda tashqi bozor uchun yuqori malakali 
xodimlarni tayyorlash sarf-xarajatlari davlat tomonidan qoplanadi. Shu sababli 
Iqtisodiy Rivojlanish tashkiloti ma’lumotlariga ko’ra Evropada malakali ishchi 
kuchi dasturlari uchun davlat sarf-xarajatlari AQSHga nisbatan sezilarli darajada 
ko’pdir. 
Evropada Shimoliy Amerikaga qaraganda mulkchilik shakllarida ham sezilarli 
farq mavjudligini ko’rsatish darkor. So’nggi yillarda G’arbiy Evropa iqtisodiyotining 
jamoa sektori ancha qisqarganiga qaramasdan uning ulushi AQSHga nisbatan 
yuqoridir. Masalan, Shvetsiyada aholining yarmidan ko’prog’i iqtisodiyotning 
jamoa sektorida banddir. Buyuk Britaniyada so’nggi vaqtda xususiylashtirish jarayoni 
faollashganiga qaramasdan aholining to’rtdan bir qismi iqtisodiyotning jamoa 
sektoriga jalb etilgan. 
Yuqorida qayd etilganlardan personalni boshqarishning “Evropa modeli” 
mavjudligini e’tirof qilish mumkin. Bunday o’ziga xoslikni quyidagi jadval yaqqol 
aks ettiradi: 
1.4 - jadval