1-mavzu: Pedagogika (“Nеyrоpеdаgоgikа”) pеdаgоgikаning yangi amaliy sоhаsi sifаtidа. Reja

1.2. Neyropedagogikaning maqsadi, mazmuni va mohiyati.

Inson bosh miya yarimsharlarining har ikkalasi ham murakkab kognitev jarayonda ishtiok etsa-da , ularningb faoliyat strategiyasi bir-biridan sezilarli darajada farq qiladi. Chap yarimsharlar yetakchi bo’lgan odamlar ma’lumotlarni ketma- ket va mantiqiy tahlil qilishi hamda tahlilning xususiy bo’laklardan umumiyga yo’naltirilganganligi bilan ajralib tursalar, o’ng yarimsharlar yetakchi bo’lganlar olamni intutiv va umumiy yaxlitlikda anglashi hamda tafakkurning umumiydan xususiy bo’laklarni tahlil qilishga moyilligi bilan farq qiladilar. Bu holat ta’lim jarayonida bilimlarni o’zlashtirish intituv-hissiy (kominukatev) hamda mantiqiy – ratsional (nokummunikatev) yo’llar bilan sodir etilishida namoyon bo’ladi.

Neyropedagogikaning fan sifatidagi asosiy maqsadi – inson bosh miyasi faooiyatida oliy psixik funksiyalarning individual xususiyatlarini hisobga olib pedagogic vazifalarni samarali hal etilishi uchun amaliy yordam berishdan iborat. Neyropedagogika quydagi bo’limlarni o’z ichiga oladi; neyrodedaktika, neyropedagogika, diagnostika (tashxis), neyropedagogik tarbiya, neyropedagogik korreksiya va adaptatsiya ta’lim jarayonining neyropedagogik muhitini tashkil qilish.

Neyrodedaktika didaktika fanining bir tarmog’i bo’lib, neyrodedaktika ta’lim muhitini tashkil qilishning neyropedagogik tamoillarini, talim jarayoni va ichki guruhlar psixodinamikasining neyropedagogik tarkibini hamda talim – tarbiya jarayoni yanada samarali bo’lishini ta’minlashga qaratilgan. Neyropedgog hamkorlikni ta’lim jarayoniga tadbiq etishning shakil va metodlarini o’rgatib neyro fanlarning obektev qonuniyatlari asosida ta’lim jarayonini boshqarish imkonini beradi. Neyrodedaktika umumiy va xususiy qisimlarga bo’lindi. Umumiy neyrodedaktika nazariy- metadologik qonuniyatlarini o’rgaadi. Xususiy neyrodedktika esa neyropedagogik diagnostika va o’qitishning amaliy tavsiyalarini o’rganish bilan shug’illanadi.

Neyropedagogik diagnostika – insondag juft organlar qo’l(oyoq) ko’z va quloqni yetakchilik ko’rstkichlariga qarab bosh miya yarimsharlari asimetriyasining bir nechta funksional tiparini aniqlash imkonini beradi.

Neyropedagogik korreksiya va adaptatsiya- bolaning neyropedagogik xususiyatlarini hisobga olgan holda unin g qadiryatli- motivatsiya va xulq- atvoriga tuzatish kiritish hamda ta’lim jarayoniga moslashishni tashkil etishni ta’minlaydi.

Neyropedagogik tarbiya- neyropedagogik diagnostika natijalari va pedagogic neyropsixaligiyasining korreksion texnalogiyalari asosida ta’lim oluvchilar guruhining neyropedagogik muhiti xususiyatlarini hisobga olib tarbiyaviy tadbirlarni tashkil etiishga oid tavsiyalar tayyorlaydi.

Neyropedagogikada ta’lim muhitini tashkiletishni psixodinamik darajada tahlil qilish uchun transact tahlil va stratalogik tahlil usullaridan foydalaniladi. Ushbu tahlil vositasida o’quv guruhining neyropedagogik tarkibini aniqlash va ta’lim jarayonini tashkil etishda hisobga olish o’quvchlar guruhining bilish faolligiga ijobiy ta’sr ko’rsatuvchi omillardan hisoblanadi. Chunki, psixalogiyaga oid ilmiy tadqiqotlarda inson berilayotgan ma’lumotining o’rtacha 5-10 foizini anglashi, ya’ni ongli ravishda o’zlashtirishi mumkin bo’lib, ma’lumotning qolgan qismi appersepya jarayonida, inson tomonidan anglanmagan holda ong ostiga o’tib ketadi. Shuning uchun ham ta’lim muhitini tashkil qilishda berilyotgan muhim ma’lumotlar o’quvchishaxsi tomonidan ongli ravishda, tushunib qabul qilinishga sharoit yaratish pedagog va tarbiyachilar oldida turgan muhim pedagogik muommolardan hisoblanadi.