1-Mavzu: Pеdаgоgik fikr tarixi va maktab amaliyotida o’qituvchi mahorati masalalari Reja

Muloqot vazifalari ŏz 
ichiga quyidagilarni qamrab oladi:
· ŏquvchiga yangi ma’lumot berish yoki fikr almahish, ŏqituvchi va 
ŏquvchilarning bir-birlarini ŏzaro bilishlarini; 
· bir-birini xulqlarini tŏzatish va boshqarish muloqot hap bir ishtirokchisi 
shaxsning imkoniyatlarini ochish va undan foydalanish, ularning ŏz 
oldilarida turgan muammolarni ŏzlari mustaqil hal etishlari; 
· ŏqituvchi shaxsiy fikrining pedagogik jihatdan maqsadga muvofiqligi 
muloqot ishtirokchilarining bir-birlaridan qanoat qilganliklari va hakozo. 
P
edagogik muloqot va uning ahamiyati:
vositalar tashkil etuvchi, baho 
beruvchi, intizomga undovchi bŏlishi mumkin. Adabiyotlarda ŏqituvchi 
ŏz ishining ustasi ekanligi ta’kidlanib intizomga undovich vositalarga 
nisbatan tashkiliy ta’sir kŏrsatishga kŏproq yondashiladi. 
Muloqot usuli sifatida shakllangan uslub amalda ŏzining uchta shakli 
bilan namoyon bŏladi, bilimlarni egallashda ŏqituvchi bilan 
ŏquvchilarning birgalikdagi hamkorlik qilishlari ŏqituvchining 

---

ŏquvchilarga tazyiq ŏtkazish va ularning aktivligini ruyobga 
chiqarmasligi, 
ŏqituvchining 
ŏquvchilarga 
nisbatan 
neytral 
munosabatlarda bŏlishi va uning hal etilayotgan masaladan chetta 
chiqishi. 
Muloqotdagi vaziyat bir xil ŏzaro harakatni, boshqa ishtirokchiga tazyiq 
ŏtkazishni, boshqa ishtirokchiga muvofiqlashni ŏz ichiga oladi. 
Muloqotga emotsional tus berish harakteri neytral hol orqali ijobiydan sa
lbiyligicha ŏzgaradi. Bŏlarning hammasi muloqot muhitini, sinfda 
ma’lum iqlimni yaratadi. Pedagogik muloqot ŏqituvchining ŏz ŏzini 
muloqot jarayoni va natijalarini nazorat qilib borishini nazarda tutadi. 
Tŏg’ri tashkil etilgan pedagogik muloqot davomida ŏqituvchi tanlagan 
vositalarni vazifa va haroitlarga muvofiqligining ulchovchi sifatida 
tushuniladigan pedagogik nazokat mujassamlanadi. 
Pedagogik muloqotda qanday ŏziga xos qiyinchiliklari mavjud? 
Eng avvalo, muloqot maxsus vazifalarining yŏqligidir, natijada ŏqituvchi 
pedagogik muloqotni ŏz mehnatining alohida tomoni sifatida qaramaydi, 
uni rejalashtirmaydi, muloqotning barcha vazifalari ŏquvchilarga bilim 
berishga keltiriladi. ŏqituvchi bilan ŏquvchining bir-birlarini ŏzaro 
tushunmasliklari, muloqot vositalarining qashshoqligi, nopedagogik 
vaziyatlar ham uchrab turadi. M: ŏquvchilarning tor doiradagi intizomga 
chaqiruvchi emotsional jihatdan salbiy tus berilgan muloqot ularga 
kŏpincha aks ta’sir keltirib chiqaradi. Pedagogik muloqot usullari ustida 
ishlashning asoslangan programmasini tŏzish uchun har bir ŏqituvchi 
ŏzining qiynchiliklarinii tahlil qilib chiqish muhim rol’ ŏynaydi. 
Pedagogik muloqotga doir barcha mashqlarning umumiy yŏnalishini 
mavjud pedagogik vaziyatlarda malaka hosil qilish har bir muloqot 
ishtirokchilarining imkoniyatlarini ochishga kŏmaqlashuvchi uning 
shaxsiy hislatlarini rivojlanib boruvchi ta’minlovchi va shu muloqot 
orqali qoniqtiriladigan va hakoza vositalardan foydalanishi tashkil qiladi. 
Bunga bir qator mashqlar imkon tug’dirishi mumkin. 
Muloqotga boshqa kishilarning sub’ektiv qarashlarini aniqlash, bu odam 
bilan muloqotda oqilona hal qilinishi zarur bŏlgan vazifalarni aniqlash, 
masalan uning xulqini tŏzatish yoki unda shunchaki ishonch qayfiyatini 
yaratish. 

---

Mazkur vaziyat uchun ŏzaro harakatlarning sistemali vositalari 
majmuasini belgilash: 
· muloqotda boshqa kishining javob harakati imkoniyatini oldindan kŏra 
bilish; 
· boshqa odamda psixologik tŏsiq va qarashlik keltirib chiqaruvchi 
vositalarini qŏlga kiritish; 
· vaziyatning ŏzgarishiga qarab foydalanishi mumkin muloqotlarning bir 
necha modeliga ega bŏlish; 
· boshqa odamlarni tinglash, uning fikrlariga qŏshilish, unga hamdardlik 
kŏnikmasini rivojlantirib borish; 
· muloqot natijalarini baholash va ularni ifodalanilgan vositalar bilan 
taqqoslash. 
Pedagogik faoliyat va pedagogik muloqot xarakteri ŏqituvchi shaxsi, 
uning qarashlari nuqtai nazarlarida xulqida namoyon bŏladigan g’oyaviy 
siyosiy saviyasi, professional tayyorgarligi va bilishga intilishi bilan 
ŏzviy bog’liq. 
Bu asosiy hislatlardan tashqari ŏqituvchining umumiy va boshqa 
qobiliyati, uning moyilligi xarakteri, muvaqqat psixik holatlari 
shuningdek tŏplangan tajribasi muhimdir. ŏqituvchi shaxsini xarakterlash 
uchun foliyatning individual uslubi kabi yig’ma kŏrsatkichlar, jumladan 
individual faoliyat uslubidan ham foydalanadilar. Ijodiyot: aktiv sotsial 
to`tilgan yŏl vaziyat etŎq shaxs har doim bundan keyingi rivojlanishi 
uchun ko`rashadi, bu hol ŏqituvchiga ham taalluqli. Shaxsning 
professional jihatini ŏz-ŏzini tarbiyalash yŏllaridan biri ŏzining sifat va 
hislatlarini, shuningdek pedagogik faoliyat va muloqotlarining barqaror 
xususiyatlariga, ŏqituvchining ta’lim olganligi va tarbiyalanganligidagi 
erishilgan natijalarini tahlil qilishga doir mashqlarda namoyon bŏladi.