1-mavzu. O’sish va rivojlanishning umumiy qonuniyatlari, organizm va muhit Nerv tizimining fiziologiyasi va oliy nerv faoliyatining yosh xususiyatlari, Re’ja

Nerv sistemasi gigiyenasi. O’quvchi organizmining funksional faoliyati buzilishiga yo’l qo’ymaslik uchuno’qituvchilar bilan shifokorlar birgalikda ish kuni, haftasi vf o’quv yili choraklarida aqliy va jismoniy faoliyatning almashinif turishini to’g’ri yo’lga qo’yishlari kerak. Bir turli faoliyat boshqa turli faoliyat bilan almashtirilib turilganda, ishlayotgan hujayralar dam oladi. Aqliy mehnat qilganda bo’yin va gavda muskullari,, xat yozganda esa yuqorigi kamar va qo’l muskullari taranglashadi.

O’qituvchining o’quvchiga beradigan zo’riqish normasi uning yoshiga, sog’lig’i holatiga, idrok qillish qobiliyatiga, nerv tipiga va o’qitish sharoitiga qarab aniqlanadi. Zo’riqish normasini asta-sekin oshira borish va o’quvchilarni aktiv oliy mehnatga jalfb qilish kerak. O’quvchiga ortiqcha zo’riqish berilsa, uning miyasi charchab qoladi, tez yoki sekin charchash bolanning yoshiga, aqliy mehnat turiga va qiziqishiga bog’liq. Bola qancha yosh bo’lsa, shuncha tez charchaydi.

Dars vaqtida muskul harakatlarining uzoq to’xtalib turishi bolaning aqliy mehnat qobiliyatini susaytiradi. Binobarin, bolaning diqqati chalg’iydi, muskullari bo’shasha boshlaydi. Bog’cha yoshidagi bolalar charchagannda mudroq bosadi . Hadeb bir xil turdagi aqliy faoliyat bilan shug’ullanganda bolaning qiziqishi kamayadi va uxlab qoladi.

Kichik maktab yoshidagi bolalarni o’qitiishda dars o’rtasida ularni jismoniy tarbiya bilan shug’ullantirish aqliy qobiliyatning oshishiga yordam beradi. Toliqib qolishning oldini olishda turlli xildagi mehnat bilan shug’ullanib turish, aktiv va passiv dam olish muhim ahamiyatga ega. Bola zerikarli ish bilan shug’ullanishdan, biir yerda qimirlamay uzoq o’tirishdan charchaydi.

Bunday vaqtda u yetarli dam olmasa, organizmi juda charchab qoladi, boshqacha aytganda, toliqadi.

Nazorat savollari.

1.