1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

АЖРАТИБ ОЛИШ УСУЛИ
 
 
ЕР УЧУН ҚОЛДИҚ ТЕХНИКАСИ
ЕР РЕНТАСИНИ 
КАПИТАЛЛАШТИРИШ 

---

15.2. Ер рентасини капиталлаштириш усули
Ер рентасини ёки ижара тўловини капиталлаштириш. 
Ернинг ижара тўлови
 
– бу 
ер участкасидан фойдаланганлик учун олинадиган ёки тўланадиган пул миқдори 
бўлиб. Ер эгасининг ерга бўлган қизиқишига (leased fee interest) мос келади. 
Даромаднинг доимий оқими сифатида ернинг ижара тўлови бозорни таҳлил қилиш 
асосида аниқланадиган ер учун капиталлаштириш коэффициентига бўлиш орқали 
қийматга капиталлаштирилиши мумкин. Капиталлаштириш учун дастлабки 
маълумотлар ернинг сотуви ва ижара тўловининг катталигини солиштириш орқали 
олинади.
Ҳозирги пайтда шаҳарларда маҳаллий бошқарув органлари давлат эгалигида 
бўлган ер учун ижара тўловининг базис ставкаларини тасдиқлашмоқда. Бу ставкалар 
ҳудудий-иқтисодий зоналар бўйича дифференциаллашади. Шунингдек маҳаллий 
бошқарув органлари иккита коэффициентни: ижарага берувчиларнинг фаолият тури 
ва ер участкаси жойлашган ўрининг тижоравий қиммати коэффициентларини 
тасдиқлашмоқда. Бу маълумотлардан келиб чиқиб, йиллик ижара тўлови қуйидаги 
формуладан аниқланади:
А = А
б
· К
д 
· К
р 
· S
, (15.1) 
бу ерда, 
А
– ер участкаси учун йиллик ижара тўловининг катталиги; 
А
б
–1 м
2
учун ижара тўловининг база ставкаси
К
д
– ижарага берувчининг фаолият тури коэффициенти; 
К
р
– ер участкаси жойлашган ўрнининг тижоравий қиммати коэффициенти; 
S
– ер участкаси майдони. 
Ҳисоб-китобларни соддалаштириш учун йиллик ижара тўловининг база ставкаси 
сифатида тасдиқланган ер солиғи ставкасини ва унга мос келган ижарага берувчи 
фаолият турининг ҳамда участканинг жойлашган ўрни коэффициентини қўллаш 
мумкин. 
Капиталлаштириш учун дастлабки маълумотларни шунингдек баҳоланаётган 
участкага ўхшаш ер участкаларининг сотилиши ва ижара тўловининг катталиги 
тўғрисидаги бозор маълумотларини таҳлил қилиш вақтида олиш мумкин.

---

Шундай қилиб, ер қиймати қуйидаги муносабатдан топилади. 
ти
коэффициен
тириш
капиталлаш
даромади
рента
киймати
Ер
