1-mavzu. Moliyaning mohiyati va funksiyalari reja: Moliyaning mohiyati va zarurati. Moliyaning funksiyalari

Ixtiyoriy sug’urta – tomonlarning xohish-irodasiga ko’ra amalga oshiriladigan sug’urta hisoblanadi. Ixtiyoriy sug’urtaning shartlari tomonlarning kelishuviga asosan belgilanadi. Sug’urtalanuvchi va sug’urtalovchining huquqlari hamda burchlari, shuningdek, har bir sug’urta turining aniq shartlari tegishli sug’urta shartnomalari bilan belgilab quyiladi. Ixtiyoriy sug’urtaning asosiy xususiyatlari quyidagilar:
1. Ixtiyoriy sug’urta qonun asosida va ixtiyoriy ravishda amal qiladi. Qonun ixtiyoriy sug’urtaga tegishli obyektlarni va sug’urtaning umumiy shartlarini belgilab beradi. Konkret shartlar esa sug’urtalovchilar tomonidan ishlab chiqiladigan sug’urta qoidalari orqali tartibga solinadi.
2. Sug’urtada ixtiyoriy qatnashish to’la holda faqat sug’urtalanuvchilar uchun xarakterlidir. Agar sug’urtalanuvchining xohishi sug’urta qoidalariga zid kelmasa, sug’urtalovchi obyektni sug’urta qilishdan bosh tortish huquqiga ega emas. Bu tamoyil sug’urtalanuvchining birinchi talabi bo’yicha sug’urta shartnomasi tuzilishini kafolatlaydi.
3. Ixtiyoriy sug’urtani tanlab, qamrab olishi. Barcha shaxslar ham unda ishtirok etish istagini bildiravermaydilar. Bundan tashqari, shartnomalar tuzishda sug’urta shartlari bo’yicha chegaralashlar ham amal qiladi.
4. Ixtiyoriy sug’urta doimo sug’urta muddati bilan chegaralanadi. Bunda muddatning boshlanishi va tugashi shartnomada qat’iy kelishib olinadi. Shundan kelib chiqib, sug’urta qoplamasi yoki sug’urta so’mmasi sug’urta holati faqatgina sug’urta davrida sodir bo’lgandagina to’lanadi. Ixtiyoriy sug’urtaning uzluksizligini faqatgina yangi muddatga qayta shartnoma tuzish yo’li bilangina ta’minlash mumkin.
5. Ixtiyoriy sug’urta faqatgina bir martalik yoki davriy sug’urta badallari to’langandagina amal qiladi. Ixtiyoriy sug’urta shartnomasining kuchga kirishi bir martalik yoki birinchi sug’urta badalini to’lanishi bilan asoslanadi. Uzoq muddatli sug’urta bo’yicha navbatdagi badalning to’lanmasligi natijasida shartnomaning amal qilishi to’xtaydi.
6. Ixtiyoriy sug’urta bo’yicha sug’urta ta’minoti sug’urtalanuvchi istagidan kelib chiqadi. Mulkiy sug’urta bo’yicha sug’urtalanuvchi sug’urta so’mmasini sug’urta bahosi chegarasida belgilashi mumkin. Shaxsiy sug’urta bo’yicha sug’urta so’mmasi shartnomada tomonlar kelishuvi orqali belgilanadi.