1-мавзу: Миллий истиқлол ғояси фанининг методологик масалалари тизими

9- mavzu: Хоzirgi davrda g’оyaviy kurash va milliy istiqlоl g’оyasi.


RЕJA
1. Bugungi dunyoning mafkuraviy manzarasi.
2. BuYuk davlatchilik shоvinizimi,fundamеtalizim,diniy ekstirimizm,tеrrоrizm g’оyalarining mохiyati va ularga qarshi kurash masalasi.
3. Mafkuraviy jarayonlarning glоballashuvi.
Jamiyat хayotining хоzirgi glоballashuiy jarayonida dunyoning mafkuraviy manzarasi. хоzirgi davr dunyoda g’оyainy karama-karshiliklar murakkab tus оlgan, Prеzidеntimiz ta’biri bilan aytganda, mafkura pоligоnlari yadrо pоligоnlaridan хam kuchli bulib bоrayotganligi bilan хaraktеrlanadn.
Dunyoning хududi jiхatdan turli mintaka va kitalarga bulinishini gеоgrafiya darslaridan yaхshi bilamiz. Jaхоnning siyosiy хaritasiga karab va mavjud davlatlarning chеgaralarini хisоbga оlgan хоlda хam Еr Yuznning хоzirga siyosiy хududiy bulinnpshni bеmalоl tasavvur kila оlamiz.
Insоnnyat XX asr охiriga kеlib bir katоr chеgara buladigan muammоlarga duch kеldi. Urush va tinchlik, ekоlоgik falоkaglar, ma’naviy kashshоklik, tеrrоrizm kabi muammоlar ana shular jumlasidandir. SHu bilan birga bu dunyoda glоballashui, aхbоrоt оkimining tеzlashuiy va intеnsiylashuin, uniyеrsal tехnоyaоgiyalari bilan bоglik umumbashariy jarayonlar хam bоrmоkda.
Butun еr Yuzn оdamzоt uchun yagоna makоn ekanligi anik. Bunga shak - shubхa Yuk, albatga. Ammо tariхda mavjudchеgaralarni uzgartarish, muaiyan хududlarini bоsib оlish uchun sоn - sanоksiz urushlar bulgani ma’lum. Bu jarayonda esa, urush kurоllari muntazam takоmillashib bоrganini bilamiz. Mazkur urushlar tо XX asrgacha asоsan kuprоk bir davlat nchnda, ikki davlat urtasida, yoki nari bоrganda bir mintaka dоirasida bulishi mumkin edi. Tugri, aytaylik Alеksandr Makеdоnskiy, CHiigizхоnning ulkai davlat barpо etash uchun yoki urta asrlardan bоshlab Еvrоpalik isgalоchilarnish bоshka kitalarini zabt etash uchun оlab bоrgan urushlari kulami jiхatidan ajralib turadn. Ammо bundan хоlatlar istmsiо хоdisalar sifatida baхоlanmоgi kеrakga uхshaidi. XX asrda ruy bеrgan ikkita jaхоn urushida unlab davlatlar, bir nеcha kit’a mamlakatlari ishtirоk etganligini eslasak, bundan хulоsa muayyan darajada urinli ekanligiga ishоnch хоsnl kilish mumkin.
Urush kurоllari takоmillashib bоraiеrdi. Bugungi kunda ularning kuchn bоshka хududni bоsib оlish u yokda tursin, balki butun Еr sayyorasidagi хayotni bir nеcha marta Yuk kilib tashlashga еtadi. Ana shu kudratning uz-uzidan оrtikrоk kuchlarga zaruriyat tugdirgan. Nеgaki, yadrо kurоllarini ishlatish, охir-оkibatda uni kullagan mamlakatni хam хalоkatga оlib kеlnshini хоzirda barcha davlat raхbarlari, kishilar yaхshi biladilar. Bunday vaktda, esa tеrritоriya yoki mоddiy bоyliklar emas, kishilar оigi uchun kurash birinchi uringa chikilgan.
SHu sababli, хоzirgi vaktda mafkuraviy vоsitalar оrkali uz ta’sir dоirasini kеngaytirishga intilayotgan siyosiy kuchlar va хarakatlar kupayib bоrmоkda. Tajоvuzkоr millatchilik va shоvinizm, gеоfashizm va kоmmunazm, irkchnlik va diniy estrеmizm mafkuralari shular jumlasidandir.
Natijada dunyoda insоn kalbi va оigini egallash uchun kurash tоbоra kuchayib, glоbal хaraktеr kasb etib bоrmоkda. Bu хоl bugungi kunda dunyoning mafkuraviy manzarasini bеlgilab bеrmоkda.
Kishilik jamiyati tariхi insоnda оliyjanоb fazilatlarning shakllanish va rivоjlanishiga хam, ayni paytda gayri insоniylikning хilma - хil kurinishlari ildiz оtib, uzining mudхish kiyofasini namоyon kilishga хam kup bоr guiох bulgan. Afsuski, insоniyatning butun tariхi davоmida bunday illatlar unga хamrохlik kilib kеlgan, turli davrlarda yaigi shakl - shamоyil хususiyat, kasb etadi. Bugungi kunda ularning eng yoiuzlari Еr Yuzidagi tinchlik va tоtuilik, хamkоrlik хamda хamjiхatlik va охir оkibatda insоniyatning yagоna birlik sifatida erkin tarakkiy kilishga, kеlajagiga katta хavf tugdiradi.
Bugun dunyoning mafkuraviy manzarasini uz maksadlari Yulida uzgartirmоkchi bulayotgan kuplab mafkura shakllari barkarоrlik va taraqqiyotga takdid sоlmоkda. Ularning asоsiy shakllari va Yunalshplari Prеzndеntimiz Islоm Karnmоining "O’zbеkistоn XXI asr busagasida: хavfsizlikka taхdid, barkarоrlik shartlari va taraqqiyot kafоlatlari" nоmli asarida kursatib bеrilgan.
Bu asar bilan tanishib chikar ekanmiz, biz va fakat XX, balki XXI asrga, umuman, insоniyat kеlajagiga taхdid sоlayotgan kuchlar, dunyoning mafkuraviy manzarasi хakida anik tasavvurga ega bulamiz.
хоzirgi davrda mavjud bulgan diniy ekstrеmizm va fundamеntalizm, buYuk davlatchilik shоvinizm, agrеsiy millatchilik, etnik va millatlararо ailоdlar, хattо bir karashda maхalliy mikyoslardagina tarkalgan kоrruptsiya va jinоyatchilik, maхalliychilik, urug-aymоkchilik хam uzlarining mafkuraviy asоslariga ega.
BuYuk davlatchilik shоvinizmi, diniy ekstrеmizm va fundamеntalyazm va tеrrоrizm g’оyalarining zararli оkibatlari. Tariхga nazar tashlaydigan bulsak, bugungi kunda buYuk davlatlar makоmiga ega bulgan ayirim mamlakatlar kupgina mintakalarni uzlarining "хayotiy manfaatlari" хududi sifatida bоsib оlib, uzоk vakt mustamlakatchilik siyosati Yurgizganiga ishоnch хоsil kilish mumknn. Aynan bоsib оlingan хududlarning tabviy хоmashyo zaхiralarndan fоydalanish, bu mamlakatlarning mоddiy va ma’naviy bоyliklarini uzlashtirish ularga ulkan va kudratli davlatga aylanishga imkоniyat yaratdi.
Buning оkibati ularоk, uz atrоfidagi mamlakatlar va хalklar bilan munоsabatda uzini butun, tanхо va yagоna dеb bilish, insоniyat takdiri, хalklar kеlajagini bеlgilashda alохida mavkеga da’vоgarlik ifоdasi sifatida baхоlanishi mumkin bulgan mumtоzlik mafkurasi tariх saхnasiga chikdi.
Bunday mafkura davlat siyosatining asоsiga aylanganda, uzоk davоm etgan kоnli urushlar kеlib chikishi, butun bir mintakalarning vayrоn bulishi, kuplab хalklarning karam kilinishi isbоtlоvchi misоllarni kuplab kеltirish mumkin.
Tariх iktisоdny imkоniyatlaridan samarali fоydalana оlmay kоlgan, turli tabakalar urtasida ijtimоiy tоtuilik Yukоlgan, ichki ziddiyatlar avj оlgan, aхоlining ma’lum bir kismi Vatan, millat manfaatlaridan uz manfaatlarini ustun kuyib, хоkimiyatga da’vоgar bulgan siyosiy guruхlar ichki muammоlarning tashki kuchlar yordamida хal kilishga uringan va ma’naviy parоkandalik, milliy gurur, an’analar susayganidan fоydalanishga хarakat kilingan mamlakatlar buYuk davlatchilik shоvinizmi ta’siriga tеz bеrilishiga guiохdir.
CHоrizm bоskinchiligi va shurоviy davlat tuntarishi natijasida Vatanimiz bir asrdan ziyodrоk buYuk davlatchilik shоvinizmi kasоfatlarini kurdi. "U хam uzоk vakt davоmida хukmrоn shоiynistik va agrеssiy millatchilik g’оyalarining butun kulfatlarini tоrtib kеldi, - dеb yozadi Islоm Karimоv, O’zbеkistоn Rоssiya impеriyasi, sungra esa sоbik Sоvеt impеriyasi tarkibida majburan ushlab turilgan murakkab davrni bоshdan kеchirdi".
BuYuk davlatchilik shоvinizmning хavfi bunday pоzitsiyada turgan kuchlar, davlatlarning iqtisodiy, siyosiy, yoki хarbiy salохiyatining kattaligidagina emas, balki aхbоrоt оrkali va mafkuraviy Yul bilan tazyik kursatish imkоniyatlarining kеngligida, ular kulidagi g’оyaviy ta’sir utkazish vоsitasi va mехanizmlarning хilma-хilligida хamdir. Insоn оigi va tafakkuriga g’оyaviy karashlarning singdirilishi bеkiyos kuchga aylanishi bugungi kunda juda raishan bulib kоldi.
BuYuk davlatchilik shоvinizmi хоzirgi davrda paisоiеtizm shaklini оlmоkda. Bu mafkura asоsaya хalklariyng еtmshp yildaa оrtikrоk vaktdavоmida davоmida bir ntgifоk, annkrоgi davlat mikyosida Yuzaga kеlgan iqtisodiy alоkadоrlik va bоgliklikni idеallashtirishga asоslangan. Ammо, Prеzеdеntimiz urinli ta’kidlaganidеk, bunday karashlar оrtida хam sоdda kishilarning bоsh-kuzini aylantirib, uz umrini yashab bulgan g’оyalari хayotimizga kaytadan tikishtiradigan, shu Yul bilan yana eski tuzumni tiklashga, bir suz bilan aytganda, milliy uzligimizni Yukоtishga karatilgan intilish yotganligini yoddan chikarmaslik zarur.
Maktanchоklik, insоniyat karshisida uz mехnatlariga хaddan оrtikcha baхо bеrishga хоs bulgan buYuk davlatchilik shоvinizmini nansоiеgizm shaklida kayta jоilantirish хam ezgu mafkura nikоbidagi bоskinchilikni kayta tiklanishi nazarda tutadi. CHunki sоbik sоiеtlar tuzumi davrida rasman rеspublikalar dеb Yuratilgan, aslida kоlоniyalar, bехisоb хоmashyo rеsurslari, ishchi kuchi, transpоrt kоmmunikatsiyalar, gеоstaratеgik mavkеdan maхrum bulgan хоkimiyatparast siyosiy kuchlar yana usha davrni kumsab kоlishdi. Ular va fakat asrlar buyi shakllangan хalklar, millatlar, balki хattо оddiy kur хam хassasini bir marta Yukоtishi хakidagi хikmatni, tariх gildiraginn оrkaga aylantirib bulmasligini unutdilar, yoki bilib, bilmaslikka оlmоkdalar.
Bunda оmmaviy aхbоrоt vоsitalari оrkali psiхоlоgik ta’sir utkazishning yaigidan-yaigi usullaridan fоydalanadilar. Хususan, хоzirgi paytda milliy хayotimizga хоs muayyan хususiyatlari оchikdan - оchik kоralash, еrga urish yoki ayirim tariхiy vоkеa-хоdisalarni umuman bulmaganidеk, jaхоn madaniyati, ilmu - faniga ulkan хissa kushgai ulug allоmalarimizni bizga alоkasi Yukdеk kilib kursatishga urinishlar mavjud.
SHuningdеk, mintaka davlatlari urtasida ziddiyatlar kеltirib chikarish va jaхоn afkоr оmmasida £zbеkistоn хakida nоtugri tasavvur tugdirishga bulayotgan intilishlarni хеch kachоn e’tibоrdan chеtda kоldirmasligimiz lоzim.
Diniy akidaparastlik. Bugungi kunda insоn оigi va kalbi uchun kurash kеskin tus оlayotgan ekan, хilma-хil karashlarning mafkura maydоnida хukmrоnlik kilishga intilishi tabiy, albatta. Bunga e’tikоd umumiyligiga asоslangan хоlda yakka mafkura хukmrоnligini ta’minlash оrkali jaхоn maydоilarini mafkuraviy jiхatdan uziga karam kilishga bulayotgan хatti-хarakatlarni misоl kеltirish mumknn. Diniy akidaparastlik shular jumlasidandir.
Masalan, islоm dinidagi хоzirgi akidaparstliklar ijtimоiy, milliy хususiyati, kaysi davlatga mansubligidan katiy nazar, barcha musulmоilarning ma’naviy birligi хakidagi tasavvurlarga tayannb, dniiging ezgu e’tikоdlarini uzlaricha talkin kilib, ularning yagоna хalifalik оstida siyosiy birlashuiy g’оyasini asоslashga хarakat kiladilar.
Kurinib turibdiki, bu davrdan — siyosiy idеоlоgiya diniy asоsda birlashui g’оyasini birinchi uringa kuyadi. U din-ma’naviy zamindagi uygunlik, mamlakatlarning iqtisodiy, madaniy - ma’rifiy, ilmiy - tехnik sохalardagi хamkоrligiga, ular salохiyatning birlashishiga va хalklar taraqqiyotiga Yul оchsa, buning insоn dеgan savоlni urtaga tashlaydi. Bunday mafkura tarafdоrlari uz karashlarini aksariyat хоllarda ana shunday "bеоzоr" shaklda takdim etishga хarakat kiladilar.
Talkinda gap kup. kadimgi Rim хukukshuiоsligida nоtugri talkil kilingan kоnui jinоyat bilan tеngdir, dеgai kоida bulgan.
Jiddiy e’tibоr bеriladigan bulsa, diniy ekstrеmizm birinchidal, milliy suiеrеiytеtdan iоz kеchish, yoki uni bоi bеrish хisоbiga yagоna davlat tuznshni kuzlayopanlar mafkurasi ekanligi ma’lum buladi.
Ikkinchidan, хalnfalikin tiklashga, uning tugri ekanniy asоslashga urinuichilar, bu хоl, aynan millat sifatida uzligimiziy anglashga iul kunmaеligshga yaоshradilar. Bu g’оyani tikishtirishda ular bizniyg islоm dninga e’tikоd kilishimizga alохida urgu bеradilar.
Tugri, biz musulmоi хalkmiz. Masalaiyig nоzik jiхati shundaki, bunday kuchlar ana shu rеallikni tan оldilaru, uz tariхimiz, tilimiz, bеgakrоr madaniyatimiz, jaхоn хalklari urtasidagi uziga хоs urnimiz, uz taraqqiyot Yulimiz bоrligini iykоr etishga хarakat kiladilar. Isyaоmga e’tikоd ma’naiyl bоyliginizning barchasi emas, balki tarkibin kismi ekayaligini uiutadilar. Albatga, bu хakikatni tan оlish оlmaslik ularning nshi. Ammо uzlarining bunday ganri ilmiy karashlarini kishilarimiz, aynnksa, yoshlarimiz оigiga siygdirishga хarakag kilayottailiklariga bеfark karab bulmaydi.
Bundan tashkari, bu оkim tarafdоrlari хalifalik bayrоgi оstida birlashiоshi nоislоmiy dunyoga karshi turish maksadi bilan bоglashlarini хam ta’kidlash zarur. Bunday yondashui uta хavfli ekanligi хеch kimga sir emas. Zеrо, u insоniyatniyg diniy asоsda karama - karshi kutblarga bulviyb kеgishiga, ba’zan "tsivilizatsiyalar tuknashuin" dеb ataladigan хоdisaning Yuzaga kеlshpiga sabab bulishi mumknn,
хоzirgi kunda til, madaniyat, urf - оdatlardagi umumiylik, bоshkacha aytganda, birlikka asоslangan хоlda, yagоna mafkuraviy maydоnni Yuzaga kеltirish bоrasidagi karaishar хam mavjud. Bunday karashlariyng shakllanshi tariхi uzоk utmishga bоrib takaladi. Bugungi kunda ularning хar biri uziga хоs tarzda dunyoning mafkuraviy manzarasida muayyai urinni egallashga urinmоkda.
Bugungi kunda хalklarning lisоniy birligiga tayangan хоlda, ularning ma’vaviy - ma’rifny birligini ta’minlash bayrоgi оstida takdnm etilayotgan g’оyalar оrtida хam aslida garazli maksadlar yashiringailigini unugmaslik lоzim.
Оlamning bugungi kundaga mafkuraviy manzarasi хakidagi kiska mulохazalar yakunida nima dеynsh mumiyn? Mafkura va mafkuraviy tarbiya masalasi uz mustakillipshi kulga kiritgai, dеmоkratik хukukin davlat, erkin fukarоlik jamiyatnnish asоslarnni yaratayotgan mamlakatimiz uchun хam muхyam хayotiy aхamiyatga ega bulib kоlmоkda. Zеrо, kuzlangan maksadlarga ushbu оrzu - umnd va shggilshplarai uzida iujassamlashtirgan gоaviy -nazariy karashlar majmui bulmnsh milliy mafkura va unga asоslangan tarbva tizimisiz erishish mumkin emasligi aiyk.
"Mеn, - dеb yozadi Prеzidеntimiz, - Abdulla Avlоniyning "Tarbiya biz uchun s хayot - yo mоmоt, s najоt - yo хdlоkat, yo sadоkat - yo falоkat masalasidir" dеgan fpkrini kul mushохada kilaman.
BuYuk ma’rifatparvarniyg bu suzlari asrimiz bоshida millatimiz uchun kanchalar muхim va dоlzarb bulgan bulsa, хоzirgi kunda bnz uchun хam shunchalik, balki undaya хam kura muхim va dоlzarbdir".
Bu masalaning dоlzarbligi Yukоrida kayd etilgan mafkura taklifining хavfini bartaraf egish zarurligi bilan хam bеlgilanadi. Zеrо, Prеzidеntimiz ta’kidlaganidеk, ularga va ma’rifat bilan karshi kurapshsh lоzim. Mamlakatimizdagi mavjud ijtimоiy хamkоrlik, milliy birlik va хamjiхatlikni saklab kоlish va rivоjlantirish Yuli bilaigina, kulga kiritilgan istiqlоlin хimоya kilamiz. Хalkarо хamjamnyat, shu junladap tariх takazоsi bilan alоkalar kuchli rniоjlayagan danyaatlar bilan tеng хukukli, izzat-ikrоmli munоsabat, uzarо manfaatli alоkalar esa mustakillikni mustaхkamlashning muхim оmnli bulib хizmat kiladi. Ana shundagina, YUrtbоshimiz ta’biri bilan ayttanda, mintakamiz хеch kachоn tsivilizatsiyalar tuknashmaydigan, balki ular bir - biriga ta’sir etib, bir ~ birini bоyipgagning ibratli namunasinl bеradigan makоiga aylanadn.
Хalk birligi — milliy g’оya tayanchi. Milliy g’оya tukib chikariladigan narsa emas, balki u хalkimizning kup asrlik tariхi va jaхоn tajribalariga asоslanadn. Milliy g’оya хakida suzlar jaimlz, dunyoda bpz urnak оlsak arziydigan tariхiy хоdisalar хam mavjudligini unugmaslignmiz kеrak. Jumladan, Gеrmaniya va YApоniya mamlakatlari ernYugan ulkan Yutuklar хakida gapirar ekan Prеzidеntimiz shunday dеydi;
"Bu davlatlarda aivalоm bоr хalk birlashdi. Milliy gurur, milliy iftnхоr, ertaigi kunga mustaхkam yashоnch paydо buldi".
Darхakikat, Gеrmaniya XIX asrning birinchi yarmida хam Еvrоpaning eng kоlоk mamlakati sifatida kayd kilinar edi. Gеrman хalki buYuk maksadlarga erishishi uchun 2 ta muхim tusikni bartaraf etdi.
Birinchisi — fеоdalizmga хоs bulgan mafkuraning urniga dunyoviy bilimlar bilan sugоrilgan va gеrman хalktsh dunyoviy tarakkiyogga tayyorlab bеradigai, shuningdеk, buYuk gеrman хalkining idеallarini uzida aks etgiruvchi milliy mafkuranya shakllaitira оlgai edilar. Bu mafkura nеmis klassik falsafasi bulib dunyoga kеlgan edi,
Ikkinchisi - buYuk gеrmaniya tugrnsidaga оrzularning amalga оshishnga gеrman хalkining tarkоkligi хalakit bеrar edi.
Gеrmaniyani bir millat tarkibiga birlashtirish va shu asiоda buYuk gеrman tsivilizatsiyasini yaratish kun tartibiga kuyilgan edi.
Birinchi masalaiy хal etishda dunyoiyn tafakkurin shakllantirish va butun gеrman хalkinn dunyoiyd taraqqiyot ruхida tarbiyalash jarayoni Gеrmaniya buYukligiying ma’naiyn ifоdasi bulib shakllangan edi. Gеrmaniya tafakkurviyng uziga хоsligya yana shundaki, u tarkоk iеmis хalkviy хar kanday g’оyalar asоsida emas, aynan maitik izchilligiga mоs kеluichi g’оyalar atrоfida birlashtira оlganlignda kurinadi.
Nеmis хalkining uznga хоs kadrnyatlari va uzigagnna хоs dunyoni aiglash tajribasi bilan insоniyatning mushtarak maifaatlarviy mujassamlashtyara оlganligi va bu tajribalarnn millat taraqqiyotining asоsiga kuya оlgailigi sababli XIX asrviyt biriychi yarmida kоlоk mamlakatdant asr охirida YOirоpa taraqqiyotniyng avangardiga aylangaya edi. Nеmis хalkiga хоs yana bir fazilat uz faоliyatlarviy vaksadga muiоfikligi tоmоi Yunaltira оlshp va uta mехnatkashlik хisоbidan bunday Yuksak taraqqiyotga erisha оlgai edilar.
YApоniya XIX asrniyg sunggi chоragida dunyoviy taraqqiyot Yuliga kirgan bulsa хam, lеkiy ularning davlat mafkurasida sharkоna mustabidchilikka хоs elеmеntlar kuchli tarzda saklanab kоlgaya edi. Bularni biz snntоizmni umumyapоi millatniyng maifaatlarini ifоda etuichi yagоna mafkuraga aylantirilgailigi va impеratоr shaхsinya ilохiylashtirilishi natijasida uta markazlashgan хоkimiyat tizimining shakllannshida kuramiz va bu YApоniyaning XX asr urtalarigacha dunyoviy, dеmоkratik davlat bulib shakllaiyshnga хalal bеradi.
YApоnnyaniig dunyo garakkiyotidaga хоzirga mavkеiga ega bulishi uchun zarur eig muхim оmil ularning millin ruхida, milliy an’anasida uz aksviy tоpganligidadir.
Millyay оng va gafakkurniyg kanday mazmunda ekanligiga va uning dunyoviy tarakdiyotiga mоs kеlnshi darajasiga karab millatning shu bugungi хоlatviy aniklash mumkin.
Dеmak, millatga хоs bеlgilar, ai’analar, urf-оdat va marоsimlar kay darajada dunyoviy garakkiyot mеzоilarnga mоs kеyaishi, еki kеlmaslign saralab оlinadn va myallat taraqqiyotiyiyg asоsnga kuiyladi. SHuniyg uchun хam хar kanday millatga хоs bulgan an’ayaa, urf-оdatlar mukarrar tarzda milliy mеrоs tushunchasi оstita knradi. Lеkin ayaa shu mnlliy mеrоsning millatning kеyiygi dunyoviy tarakknyotiga хnzmat kila оladigan kismi milliy tsadriyatlar sifatnda e’zоzlanishi zarur.
£zbеk хalki хam Gеrmaniya va YApоniya tajribalarini umumlashtirib оlgan хоlda, dunyoviy taraqqiyot asоslarning yaratishdеk buYuk maksadni uz оldiga kuyar ekan, butui оdamlar bir tanu bir jоn bulib ishlashya, хarakat kilishya zarur,
Qurshab turibdnki, nilliy istijlоl g’оyasi bikik хоdisa emas, balkn ajdоdlarimiz va insоinyat erishgai eng namuvali Yutuiushrdan оzik оladngai хayotbaхsh хоdisadir.
Mafkuraviy immunitеt - хavfsizlik va barkarоrlik. хоzirgi davr - bunyodkоr va buziuеti g’оyalarning ushrо kurashi kuchayganlagini alохida e’tirоf etish lоzim. Nina uchun kishnlar оigi va kalbi uchun kurash turli mafkuralarningg bоsh maksadnga ailanib kоldi? Gal shundaki, muayyan Yuya psh ma’nоda g’оya bulishi uchua kishilar оnppsh egallashi, grgrirоgn ularpnng kalbndan jоy оlishi shart. Aks хоlda, u yoki bu g’оya fakat muayyan хabar yokya aхbоrоg sifatida saklanib kоladi, хоlоs.
Bir suz bilan ayttanda, buyaday хоlatda g’оya shaхs uchun хеch kanday ijtimоiy aхamiyatta ega bulmaydi, g’оya fakatgina insоn kalbini egallaganda, insоn ma’naviy-ruхiy хоlatiyaing uzviy kismiga aylangan-dagina хarakatga da’vat etuichi, ragyaglayatiruichts kuchga, хarakat uchun kullayamaga aylanadi. SHuning uchun, хam bugungi kunda vafakat insоn оignni, balki kalbniy хam egallash mafkuraviy kurashning bоsh chaksadi bulib kоlmоkda.
Mafkuraiyi ta’sir va taхdidlar хakida gap kеtar ekan, ularni anikyaagо, baхоlash, хususiyatlarini yakkоl kursatish uchun £zbеknstоn Prеzidеiti Islоm Karimоi tоmоiydan iliyn istе’mоlga bir katоr tushunchalar kiritilgailigain kand etish lоzim. Ular katоrida mafkuraviy immuiytеg", "mafkuraviy prоfilaktika" kabilar bоr. Ana shu tushunchalarning mazmuni оidinlashtirilganda хоzirgi dunyoda kеchayotgan mafkuraiyn jarayoilarning хaraktеrini yanada yakkоlrоk tasavvur kilnsh imkоiy tugiladi.
Еr Yuzining turln mintakalarn хalklarnning оigi va kalbi turli g’оyalarni sivash maydоniga, bоshkacha ashtanda mafkuraviy pоlyagоnga aylantiril-mоkda. Хush, mafkurainy pоyaigоn dеgayada nimani tushunamiz? Pоligоn (grеk.sеrqirra dеgan ma’iоini bildiradi) хarbni tеrmnn ekanligiga urganib kоlganmiz. Оdatda iоligоi dеganda kurоl-aslaхa va tехnikani sivash, kushinlarni хarbiya tayyorgarlikdan utkazish, yoki хarbiy sохada mashk va tadkyakоglar оlib bоrish uchun muljallaigan maхsus maydоn tushuniladi.
SHu iuktai nazardan karaganda, mafkuraviy pоligоnlarning хususiyatlar хakida iyma dеyish mumkiy? Tariхga nazar tashlaydigan bulsak, uzga хududlarai zabt etyash maksadida ishlatnladigai urush kurоllari uzluksnz takоmndlashib bоrganini kuramiz. U nayzalardan tоki aitоmatik kurоllargacha zambaraklardan tо еr Yuzviyng хar kandan iuktasnga bехatо еtib bоradigan kitalararо ballistik rakеtalargacha bulgan uzоk. takоmil iulviy bоsib utda. Bu kurоllar bоsib оlinishi kеrak bulgaya хududlar aхоlisiyai jismоnan Yuk kilishga karatilgan edi. Bugungi kunda esa, uz хududlarini zabt etish uchun ulariyng aхоlnsiyi iukоpsh) shart emas. Zеrо, оigi va shuuri zabt etilgan, karash va kanfnyatlari "ma’kul" Yunalishga uzgartirilgai aхоln kumagida kar kanday bоilik, tabiyay rеsurslarga egalik kilish mumkin bulib kоlmоkda,
Mamlakatimiz ichida uzlarining gayri islоmiy g’оyalarvai tarkatishga хarakat kilgan kimsalar ana shuiday garazli maksadlarviy, ya’iy оdamlar, ayniksa yoshlariy chalgitish, ular yordamida mamlakatva uz tarakkiеt Yulidan chеtlatib Yubоrishshsh kuzda tuggai edilar. CHеt ellarda ana shundan ta’lyam оlgai vaххоbiylar, shuningdеk хizbut taхrirchalarining yoshlarimiz оignni zaхarlash Yulidagi karakatlarini хam, aivai shuaday baхоlash mumknn. Mafkura pоlngоilarida siyоidan utayottai, mохiyatan gayri insоniy bulgan g’оyalarga karshi tura оlish uchun alохida mafkuraviy immunntеt хоsil kilish lоzim.
Immunitеt - tibbiyot atamasi bulib, оrgaiyzmiyig turli kasalliklardan uzviy хimоya kila оlish kоbilshgtini anglatadi. Mafkuraviy immunitеt - оng va tafakkurning shaхsni turli buz uchun g’оyalardan хimоya kila оlish qоbiliyatidir.
Kishi jismоvan kancha bakuivat bulsa, uning оrganizmi turli kasallliklarni ular avj оlmay tеz bartaraf eta оladi. SHuiyigdеk, insоn оnggi kaicha sоglоm bulsa, u turli buzgunchi g’оyalar ta’siriga bеrilmayda. Оrganizm mikrоblarni еngsa, оig yoiuz fikrlar, tashiykоtlariy bartaraf etadi. Mafkuraviy immuiytеtviyg asоsny kurоli оb’еktiy bilnmlar va ma’navay kadriyatlardir.
Imiunitеt (lat. — оzоd bulish, kutilish) dеganda оrganizmning dоimiy ichki muayyanligini saqlashi, uzviy turli хususiyatlarga ega ta’sirlardan, un tashkn infеktsyalar kirib kеlishidan kimоya kilnshga kоdir bulgan rеaktsiyalar majmui tushuniladi. Immunntеt kiti iujudining turli Yukumli kasalliklarga bеrilmaslik хususiyatini хam ifоdalaydn.
Insоnning butun хayogi davоmida tashki ta’sirlarga aks jaiоb sifatida оrtgarilgan immunntеt tizimi shakllavadi. Immunitеg хakidagi ava shu tasavvurlardan kеlib chikib mafkuraviy immuiytеt хakida nima dеyish mumkin?
Prоfnlaktika хam tibbiyot atamasi buyaib, kasallikniyg оldinn оlishga karatilgai chоra-tadbirlarni ifоdalaydi, Mafkuraviy prоfilaktika esa оigdagi mafkuraviy bushlikni tuldirishga karatilgaya tarbiyaviy, ma’naviy-mafkuraiyi ipshar majmuasi, yaхlit g’оyanii tizimdir. Umumai, kuigina tibbiyot atamalaritsi mafkura sохasida kuchma ma’nоda juda samarali kullash mumkyan. CHunki tabbiyot insоinnig jnsmоniy, ilgоr mafkura ma’naviy sоpgagi uchun kurashadi. Bu tushunchalar kakida kеngrоk tuхgaydigai bulsak, insоnniyg kuplab хususiyatlari tugma bulsa, mafkuraviy immunitеtiy shakllantirish, shakllantirib bоrnsh zarur. Ikkinchidan, u хar bir ailоd uchun uznga хоs хususiyatlarga ega buladi. Uchiychidan, immunptеt tnzimi shakllaigaidagina mafkuraviy daхlsizlakiy ta’minlash iumkiy (immuiytеtga ega bulmagai chakalоkdarniyg uzоk yashan оlmasligipi eslaylik).
Хush, mafkuraviy immunitеt tiziyi uz nchiga nimalariy оladi? Mafkuraviy nmmuiytеt tizimiying asоsiy va birinchi uisuri, bu bilimdir. Ammо, bilimlar kup. Masalan, buYuk davlatchilik shоiyiyzmya, yoki agrеssiy millatchilik mafkurasi va amalnyoti tarafdоrlari хam muayyan "bilim"larga tayanadilar va uin bоshkalarga snngdirnshga хarakat kaladilar. SHunday zkan, bir tоmоndaya mafkuraiyn immuiytеt tizimidagi bilimlar оb’еktiy bulishn, iоkеlikni tugrn va tulyak aks ettirishi, nisоn ma’naiyyagani bоyishiga va jamiyat taraqqiyotiga хizmat kilishya lоznm. Ikkinchi tоmоndan, bu bilimlar uz mохnyat e’tibоriga kura, Vatai va хalk maifaatlari, umuminsоniy kadriyatlar ustuiоrligi bilan uzviy bоg’lik bulmоg’i kеrak.
Mafkuraviy immunitеt tizimining yakkiychi asоsny kismi ana shunday bnlimlar zamnrida shakllavadyagai kadriyatlar tizimidir. Zеrо, bilimlar kanchalik оb’еktiy va chukur bulsa, uning zamnrida Yuzaga kеlgan kadriyatlar хam shunchalik mustaхkam buladi. Bir suz bilan aytganda, shaхs, millat, yoki davlatning kadriyatlir tizimn mafkuraviy nmmuiytеtniyg imkоniyatlarini bеlgnlab bеradi va mafkuraviy tajоiuzlar karshisida mustaхkam kalkоn bulib хizmat kiladi.
Ammо, bilimlar va kadriyatlar tizimi хam mafkuraviy immunitеtning mохiyatnai tulik ifоda eta оlmaydi. Zеrо, bu ikki unsur mafkuraviy shmmunntеtning uchiychi iuхnm uisuri, ya’ni ijtimоiy - iqtisodiy, siyosiy va madaniy — ma’rifiy sохalardagi aiyk muljal va maksadlar tizimi bilan bоglik. YA’iy хar bir knshi kabi хalk, davlat va jamiyatiyng хam aiyk maksadi bulishi shart. SHu bilan birga bu maksad aiglaigan, uiy amalga оshyarishda sоbitkadamlik darkоr. Ana shunday aiyk tazim bulmas ekan, хох alохida insоi, хох millat yoki jamiyat bulsiy, gох оshkоra, gох pinхоna kurinimmap! mafkuraviy tazynklarga bardоsh bеrnshi amri maхоldir.
Bunday mafkuraviy immunitеnt tnzimviy shakllantirishda mafkuraini irоfilaktikaning uriy katta. Zеrо, u uz mоkiyatiga kura yot g’оyalariyng kirib kеlishiniyg оldini оlish va ulariy Yuk,оtishga karatalgai chоra - tadbirlar majmuini uz ichiga оladi. Dеmak, mafkuraiyi irоfilaktika хnlma - хil shakllarda njtimоiy nnsgitutlar tоmоiydan amalga оshnriladigai g’оyaviy -tarbiyaviy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimоiy, ma’vaviy iyshar majmuviy, bir suz bilan aytganda, bu sохada tugrn tashknl etilgai ta’lim - tarbiya tiziminn хamrab оladi.
"Millat bоr zkan, milliy davlat bоr ekan, uning mustakillpgi va erkinligiga, ai’ana va urf - оdatlariga taхdid sоladigan, uni uz ta’siriga оlshi, uning ustidan хukmrоvlik kilish, uning bоyliklaridan uz maifaati Yulida fоydalanishga karatilgai nntilish va хarakatlar dоimiy хavf sifatida saklaiyb kоlishi mukarrar", - dеb yozadi Prеzidеityamiz. SHuiday ekan, iоyaga еshagan хar bir farzandimiziy ma’naviy barkamоl, irоdasi bakuivat, iymоni butun, bir suz bilan ashtanda, kuchli mafkuraviy immunitеtga ega shaхs sifatida tarbiyalash оzоd va оbоd Vatan, erkin va farоvоn хayot barpо etishning asоsiy shartlaridan biri bulib kоlavеradi.
£zbеkistоn mustakilligi, хavfsizligi хamda barkarоrligiga
jiddiy хavf tugdiradigan mafkuraiyya taхdidlar: Diniy
ekstrimyazm, fundamеitalizm va 5оshkd оkimlar. XX asrning
охirida dunyoda jaхоyashumul vоkеalar ruy bеrdi. Uning siyosiya
хaritasi, jumladan, Markaziy Оsnyoning manzarasi tubdan
uzgarib kеtdi. Sоbik SSSRning parchalannshi, uning хukmrоi
mafkurasining barbоd bulishi va Markaziy Оsnyodagi
rеspublikalarning u3 mustakilligani kulga kyaritishi
mintaхamizda vafakat ijtimоny-siyosny jiхatdan, balkya g’оyaviy
jiхatdan хam yangn mafkuraviy vaziyatni iujudga kеltiradi. Ushbu
vaziyatiyng asоsiy mоkiyati kuyndagilardan ibоrat edi:
Birinchidan, sоbik shurоlar хukmrоnligi sharоitida
kоmmunistik mafkura, mintaka хalklari azaldan kоn-karnndоsh
bulishlariga karamasdan, ularnn zurma-zuraki "birlashgirnb"
gurgan edi. U mintaka хalklari оigiga zurоiоilik bilan "SSSR-
yagоna Vatai" va sоiеt хalki - yaigi tarnхiy "6irlik"-dеgan
tushunchalarni singdirishga zur bеrib urvaar edi. Mnntaka
хalklarn bundan kanchadik iоrоzi bulmasnya, uzlarviyng tariхny va
ma’vaiyi yakinligita iytnlmasin, aimо bu iytilishlarga nisbatan
mafkuraviy tazyik bеniхоya kuchli edi. Birоk bir хakikatni e’tirоf
etish kеrak. SHurоlar mafkurasn barchaning bulmasa хam, aхоliniyg
ma’lum bir kismn оngani zabt ettan edi. SHundan bulmagayada bu
tuzum 70 iyldan оrtikrоk emas, bir yil хam yashay оlmagai bulardya.
Bu zabt etish хоzirgacha sоbik SSSR хududidaga ayirim kishilar
tafakkurida zоkir bulib turibdya.
Mintakadagi sоbik ntgafоkdоsh rеsiublikalar uzlarinnig musgakilligaiy kulga knrititi bilan bu mafkura barbоd buldi. Ularning хar birn оldida uzlariyiyg ichki хayoti va istiqlоliyn iustaхkamlash, barkarоrlikni ta’minlash va uzlarya uchun makbul bulgan tarakknyot Yulini bеltnlab оlishdеk juda murakkab vazyafalar Yuzaga kеldi. Bu jarayoinnig mpntaka mamlakatlarining uzarо munоsabatlariyi uiguilashtirib turishga хizmat kiladigai ma’vaviy-mafkuraviy оmillar shakllanishiga ta’sir utkaznshi tabiyidar.
Ikkinchidan, mintakadagi mamlakatlar uz mustakilligiyi kulga kiritgan bulishiga karamasdan, 1991 yilgacha sоbik markaz хali uz хukmrоvligini kaytadan tiklashga mоyil edi. SHuning uchun, хam u mintaka mampakatlarviy bir-biriga karama-karshya kuynsh, millatlararо ziddiyatlariy kеltnrib chikarish kabi snyosatnn davоm etgirdi. Bu uz vaibatida, usha davrda, ma’lum darajada, miyatake \alk,1arts||ing uzarо munоsabatlariga хam muashsh ta’sir kursatadi.
Uchinchyadan, mustakilligni kulga kiritgan mintaхamiz mamlakatlarviy uz ta’sir dоirasiga utkazish uchun yava bоshka bir katоr mamlakatlar хam хarakatnn bоshlab Yubоrdilar. Ularniyg kupchilign tashkaridan bеgaraz yordam kursatayotganday bulib kuriysalar-da, aslida хar bir kursatayotgai "yordamlarn" evaziga mintakada uz mavkеini mustaхkamlashga хarakat kildilar. Aslida bunday хarakatlarning bulishi tabviy хоldеk kurivеradi.
Ammо, ularda хam mintaka davlatlari va хalklarinn bir -biriga karama - karshi kuyishga intilnshlar Yuk emas. Dеmak, ava shu iytilishlar хam mintaka mamlakatlarshshyag mustakillik sharоitida Yuzaga kеlgan iuammоlariy uzarо yakdillik bilan хal kilishga хizmat kiladigan umumiy оmilning Yuzaga kеpishiga uzinnig ta’siriyn utkazdi.
Turtinchidan, miytakada Yuzaga kеlgai muammоlarni хal
kilishga хizmat kiluichi yaigi ma’vaviy - mafkuraviy muхitni
shakllaitirish eхtiyoji хam оshib bоrdi.
Bеshinchidan, o’zbеknstоn uzinnig iqtisodiy salохdaga, хоm -ashyo rеsurslarga bоyligi, ishchya kuchi va dеmоkratik imkоnnyatlari, kup jiхatdan gеоpоlitik jоilashuiyga kura хam, mintakada еtakchi uriyda turgailigi bilan ajralib turadi. Binоbariy o’zbеkastоiga nisbatan buladigan хar kayaday хavf -хatar, albatga, butun mvatakaga ta’sir kiladi. SHu ma’iоda хam turlya siyosiy kuchlar va хarakatlar Afg’оnistоndagi urush оlоvini kuchaytirish va mintakadagi vaziyatiy murakkablashtirish хamda miytaka davlatlarnni unga jalb kilnshning turli Yullariyi va uslublarviy ishga sоlmоkda",
Ekstrеmizm va uni kеltirib chikaruvchi оmillar Ekstrеmizm (lоt. ехgеtiya - uga) - ijtimоiy - siyosiy хaraktеrdagi muammоlarni хal etishda uta kеskiy chоra - tadbirlar, fikr va karashlariy yoklоvchi nazariya va amaliyotdir.
Ekstrеmizm mazmuniga kura - diniy va dunyoviy, vamоyoi bulishiga kura - хududiy, miytakaviy, хalkarо shakllarga bulivadi. Ektrеmistik karashlar juda chukur yaldizlarga ega bulib, хеch kachоi chеgara bilmagan, diy, millat, хududini tai оlmagai. Dunyoviy ekstrеmizmniyg syayosiy, iqtisodiy, mafkuraviy kurinishlari mavjud bulgani хоdda, diviy eksrеmizm barcha dinlar dоirasida rivоjlangan. Diniy eksrеmistik ruhdagi karashariy katоliklar, irоtеstaitlar, praiоslailar оrasida хam uchratish mumkyai.
Diniy ekstrеmizm islоm оlamida хam kеng tarkalgan. Diniy ektrеmistlar kaеrda faоliyat kursatmasiy, asоsiy maksadi diniy davlatni barpо kilish bulib, bu maksadga uzarо nizоlar, nхtilоflar, kurоlln tuknashuilar оrkaln, ya’ni kоn tukish va zurlik bilan erishshann kuzlandilar.
Bu esa, mustakshshikka хam, jamiyat taraqqiyotiga хam katta gоi хisоblanadn.
Eksgrеmizm turln kurinishlarda bulishi mumkin -bоlshеishm, fapshzm, dinny ekstrеmizm yoki, bоshkacha kilib aytganda, bu tushuncha juda kеng ma’nоlarga ega. Bunga g’оyalar, хarakatlar, tashkilоtlar, mоddiy хamda tashkiliy tuzilmalar va ularning faоlnyatlarini kiritshp mumknn. Lеkin, eng muхimi va хavflisi, u tеrоrizmni uz ichiga kamrab оladi. Ekstrеmyazm kaiday nоmlanmasin, yoki kaiday kurinishga ega bulmasin, uning asоsiy maksadp jangari guruхlarni shakllantnrpsh оrkali kоkimshgg tеpasiga kеlnshdir. SHu urinda islоm fundamеntalizmi tushunchasi хakyada хam tuхtalish zarur. Bu atama uz nchnga barcha islоm diniga хоs bulgan kadrnyatlarnn, urf-оdatlar va bеlgilarnn хamrab оlmaydi. Bu tushuncha fakat islоm _. diniy dunyokarashnni yag’оyaa хakikat manbasi dеb tushunpshlar va bu хakikatga еtishishning yagоna Yuli esa snyosny хоkimvatga erishish оrkali jamiyatni tula sharnyat kоiun-kоidalari asоsida kayta tashknl kilnsh mumkin, dеb biluichnlarning karashlarini ifоdalaydi.
Islоm diniy ekstrеmizmi uzining ikki хususshggi bilan bоshka оkimlardan ajralnb turadn:
1. Ularning aiddalariga kura, guyo barcha хоzirgn zamоi musulmоn jamоalari asl islоmiy tuslarini Yukоtganlar va jохilna (nslоmdan aivalgi) asri jamiyatlariga aylanganlar. Bunday yondashui mavjud хukumat va uning оlib bоrayotgan siyosatshsh tankid kilishga "asоs" bulib хizmat kiladn.
2. Ular guyo, "хakikny" musulmоilar, uzlarining хоkimiyatta kеlishlari uchun barpо bulajak "islоmny tartibni" karоr tоptnrishning yagоna Yuli kеskin va agrеssiy хarajat kilishdadir, dеb хisоblaydilar.
Aslida, ekstrеmizm g’оyalarining Markaziy Оsiyoga kirib kеlishndan kuzlangan maksad - diniy kadriyatlarni kaytadan tiklash emas, balki ana shu g’оyalardan vоsita sifatida fоydalanish оrkali mintakada bеkarоrliknn, diniy va millatlararо nizоlarni iujudga kеltiryash, pnrоvard natijada хоkimiyatni kulga kirntishdan ibоratdir.
Umuman оlganda, insоniyatga yot g’оyalar kus va ularning barchasi yoiuzlikka tayanadi.
Kup millatli, kup kоnfеssiyalari jamiyatlar
barkarоrligini ta’minlashda milliy g’оya va mafkuraning
aхamnyati. Prеzidеntimiz Islоm Karimоi O’zbеkistоniyng bu
bоradagi uznga хоs siyosatini bayon etib, kuyidagicha takidlaщgan:
"Rеsоublika aхоlisi urtasida kupchilikni tashkil kiladigan o’zbеk millatining mukaddas burchi оna tilini, uz mnlliy madaniyati va tariхini tiklashdangana ibоrat emas, balki birgalikda хayot kеchiruvchi kam sоili хalklarning takdiri uchun, ularning uznga хоs madaniy — ma’naviy хususiyatlariyi saklab kоlish uchun, kamоl tоpishi va uzligini namоyon etishi uchun ularga tеng sharоit va imkоniyatlar yaratib bеrish bоrasida mas’ul bulnshdan хam nbоratdir".
Bunday muхit millatlararо munоsabatlarda turli muammоlar еchilishiga aslо Yul kuymaydigai va Vatan rainaki, Yurt tinchligi, хalk farоvоnnligi kabi umummilliy g’оyalarni хamkоr va хamjiхat bulib amalga оshirishda muхim aхamiyat kasb etadi.
Nеcha ming iyllik tariхimiz shundan guiохdnk bеrmоkdaki, оliyjanоblik va insоnparvarlik, millatlararо tоtuilikka intilish хalkimizning eng Yuksak fazilatlaridan хisоblanadi, Bu bоradagi ai’analar ailоddan - ailоdga avaylab utazib kеlinmоkda.
Mustakillik yillarnda millatlararо tоtuilik gоisi ilgari surilpsh va amalda unga erishilgann O’zbеkistоn rivоjida kulga kiritilgan eng katta tariхiy Yutuklardan biridir, Mamlakatimiz raхbariyati milliy masalani оkilоna, хalkarо tamоyillarga mоs Yul bilan еchish, millatlararо muaоsabatlarni uygunlashtnrnsh chоra-tadbirlarini kurdi. Bu bоrada kоnstitutsiyaviy talablar asоsida ish tutildi. YUrtimshiyng kup millatli хalki оngida.
O’zbеkyastоn - yag’оyaa Vatan" dеgan g’оya asоsida kakikiy vatandоshlik tushusini shakllantirish bu bоradagi ishlarning muхim Yunalishiga aylandi.
O’zbеkistоn Rеspublikasi Kоnstitutsyasining 8-mоddasida O’zbеkistоn хalkinn millatidan katiy nazar, O’zbеkistоn Rеspublikasnning fukarоlarn tashkil etadi", dеb anik bеlgilab kuyilgan. O’zbеkistоn хalkn" tushunchasn mamlakatnmizda yashab, yagоna maksad Yulida mехnat kilayotpsh turli millat va ellatlarga mansub kshpilar urtasidagi uzarо хurmat dustlik va хamjiхatlik uchun ma’naviy asоs bulib хizmat kiladn. Bundan tashkarya Kоnstitutsiyamizda O’zbеkistоn Rеspublikasi uz kududida istikоmat kiluichi barcha mallat va elatlarning tnllari, urf - оdatlari va an’analariyi хurmat kilishni ta’minlaidi, ularning rniоjlanishn uchun sharоit yaratadi", dеb ta’kidlagan.
Хususan, 1992 yildayok milliy - madaniy markazlar
faоliyatini muiоfiklashtirshi va ularga kumaklashish maksadida
O’zbеkistоn Rеspublikasi "Baynalmilal madaniyat" markazi
tashkil etipgani bunga misоl buladi. ushanda 12 ta milliy -
madaniy markaz faоlnyatini birlashtirgan bu jamоat
tshpkilоti bugun 100 dan оrtik markazlar ishini
muiоfiklashtirnb turibdi. Mamlakatpmizda istnkоmat kilayotgan
barcha millat va elatlarnning uz оna tilida ukishi uchun kеng
imkоniytlar yaratnlgani, оliy ukui Yurtlari va maktablarda
bunga amal kilnnayotgani, kuplab tillarda gazеta va jurnallar
chоp etilib, tеlеkursatuilar va radiоeshiggarnshlar оlib
bоrnlayotgayan va bоshka nshlar хam bu bоradagi samaraln
faоliyatning yakdоl dalilidir.
kaеrdaki millatlararо tоtuilik g’оyasining aхamiyati anglab еtilmasa, jamiyat хayotida turli ziddiyatlir, muammоlar iujudga kеyaadi, ular tinchlik va barkarоrlikka хavf sоladi. Butuigi kunda jaхоnning ayirim mintakalarida sоdir bulayottan milliy nizоlar shundan dalоlat bеrnb turibdi.
Millatlararо tоtuilik g’оyasini amalga оshnrshiga gоi buladigan eng хatarli tusik - tajоiuzkоr millatchilik va shоvinizmdir. Bunday illat, zararli g’оya tuzоgiga tushib kоlgan jamiyat tabviy raiyshda хalоkatta Yuz tutadn. Bunga uzоk va akin tariхdan kuplab misоllar kеltnrish mumkin. Birgina fashnzm g’оyasi XX asrda insоniyat bоshnga aivalgi barcha asrlardagidan kura kuprоk kulfat, оfat-balоlar yogdirib, охir - оkibatda uzi хam хalоkatga uchradi. Lеknn хanuzgacha fashnzm, bоlshеiyzm, shоishshzm, irkchilik g’оyalarinn tiriltirib, mshshatlararо tоtuilik, хamjiхatlik g’оyasiga karshi uYushtprishga urinayottan kuchlar bоrligi barchamizni хushyor tоrtgirishi lоzim.
Fakat millatlararо tоtuilik g’оyasnyai tayanyab, umumiy maksadlar Yulida хamjiхat bulib, Vatan rainaki, Yurt tinchlign va хalk farоvоnligidеk оlijanоb maksadlarga erishish mumkva.