1-mavzu: “Mikroiqtisodiyot” fanining predmeti va o’rganish uslubi “Mikroiqtisodiyot” fani

O’rinbosar tovarlar narxi. O’rinbosar tovarlar substitut tovarlar ham deyiladi.Agar bir tovar narxining o’sishi boshqa tovarga talabni oshirsa, bunday tovarlar bir-birini to’ldiruvchi tovarlar deyiladi.

4.Xaridorlarning didi. Har xil istemolchi yoki oila har xil tovarlarni afzal ko’radi, bu esa ularning shakllangan didiga bog’liq bo’ladi.

5.Xaridorlar soni. Xaridorlarning oz yoki ko’p bo’lishi va ularning xarid qobilyati talabga ta’sir etmay qolmaydi. Xaridorlar qanchalik ko’p bo’lsa, talab shuncha ortadi.

6.Xaridorlarning o’zgarishlarni kutishi. Muayyan paytda narx yoki daromadning o’zgarishi kutilsa, bu talabga albatta ta’sir ko’rsatadi.

SHunday qilib, talabga xilma xil omillar ta’sir qiladi, lekin ular orasida narx va daromad asosiydir.

Taklif va unga ta’sir qiluvchi omillar.
Taklif – muayyan vaqtda bozorga chiqarilgan va keltirilishi mumkin bo’lgan hamda ma’lum bir narx qo’yib sotiladigan jami tovarlardir.

Taklif barcha ishlab chiqarilgan mahsulot emas, balki uning sotishga mo’ljallangan qismidir. Masalan, dehqon xo’jaligida 100 tonna don yetishtirilgan bo’lsa, shundan 10 tonnasi xo’jalikda yem uchun qoldirildi, 2 tonnasi ishchilarga hadya etildi, bozorga 88 tonna tushdi , manashu don taklifni tashkil etadi.Taklif talabga qarab o’zgarib turadi.Uning o’zgarishini taklif qonuni izohlaydi.

Talab va taklif chiziqlari, raqobatlashgan ishlab chiqaruvchilarga berilgan narxlarda qancha miqdorda mahsulot sotishi mumkinligini va iste’molchilarga esa berilgan narxlarda qancha miqdorda mahsulot sotib olishini ko’rsatib beradi. Ammo shuni ham unutmaslik kerakki, talab bilan taklif narxdan tashqari boshqa sharoitlarga ham bog’liqdir. Masalan, ishlab chiqaruvchining qancha miqdorda mahsulot sotishi uning narxidan tashqari ishlab chiqarish xarajatlariga (ish haqi, xom ashyo narxi) ham bog’liqdir. Tovarga bo’lgan talab esa iste’molchining byudjetiga (daromadiga) va boshqa omillarga bog’liqdir. Taklif miqdori narxdan tashqari boshqa omillarga ham bog’liqdir: Taklif o’zgaruvchanligiga narxdan tashqari boshqa omillar ham ta’sir ko’rsatadi.