1-mavzu. Meva va rezavor meva o’simliklarini biologik-xo’jalik guruxlarga ajratish Ishning maqsadi

Sug’orish. Qora, qizil va oltinsimon smorodina tog’ oldi va tekislik zonalarining faqat sug’oriladigan sharoitlaridagina o’sadi. V.I.Zapryagayeva ma’lumotlari (1971) ga qaraganda, tog’li zonalarda 1000 metr va undan baland yerlarda qora va qizil smorodinani yetishtirish mumkin. Varzob daryosi darasining yuqori qismida smorodinaning Meyer va Yanchevskiy kabi yovvoyi turlari uchraydi.
Demak, namlik yetarlicha bo’ladigan tog’ning shimoliy yon bag’irlarida ham smorodinani ekib yuqori hosil olish mumkin.
Toshkent shahar atrofida ekilgan smorodinalar yerning namligi va mexanik tarkibidan qat’iy nazar 6 dan 12 martgacha sug’oriladi. Namlik saqlash qobiliyati yaxshi bo’lgan yerlarda sug’orish normasi 500-800 m³ bo’lib, shag’alli uchastkalarda tez-tez suv beriladi, bunda suv sarfi 300-500 m³ ni tashkil qiladi. Sug’orish ariqlari 18-20 santimetr chuqurlikda olinadi, dastlabki ikki yili egatchalar qatorning har ikki tomonidan 20-30 santimetr masofada olinadi. Uchinchi yili smorodina ancha kuchli o’sgan bo’ladi, shuning uchun sug’orish ariqlarini butaning asosidan 50-60 santimetr uzoqdan olinadi.
Agar endigina mevaga kirgan smorodina qator oralari chopiq-talab yoki sabzavot ekinlari bilan band bo’lsa, u holda sug’orish ishlari asosiy ekin- smorodinaning mevaga kirishiga qarab tashkil qilinadi.
Birinchi sug’orish gullash davrida-meva tugish boshida egatlar suv bilan to’la namlanguncha, smorodina ildizi joylashgan tuproq qatlami 0-60 santimetr namlanguncha o’tkaziladi. Meva tugish va yetilishi davrida (may, iyun) sug’orish soni oshiriladi va har 10-15 kunda bir suv beriladi. Hosil yig’ib-terib olinganidai so’ng (iyul, avgust) gulkurtak chiqaradigan davr boshlanadi, bu davrda yerlar nam va yumshoq holatda bo’lishi kerak.
Sentyabrda smorodinani qishga tayyorlashdan oldin bir marta sug’oriladi, keyin sug’orish ishlari to’xtatiladi va ekilgan yosh o’simliklar uchun ayniqsa muhim hisoblangan ish bajariladi, ya’ni qator oralar kuzgi yomg’irgacha namligini yo’qotmasligi uchun yumshatiladi. Agarda tuproq quriy boshlasa, yer yoriladi, ildizlar uziladi, o’simlik o’sishdan to’xtab, barglari sarg’ayadi.
P.L.Greber ma’lumotlariga qaraganda, Toshkent sharoitida qizil smorodina kamida 7-8 marta (aprelda-bir, mayda-uch, iyulda-ikki, avgustda bir marta) sug’oriladi. smorodina meva tugishi davrida, ayniqsa, tez-tez (har 10 kundan so’ng) suv berish zarur.
Markaziy Osiyoning quruq issiq iqlimi sharoitida guproq namligini saqlash maqsadida mulcha qilinadi, bu agrousul tufayli ekin yaxshi o’sadi hamda rivojlanadi, pirovard natijada hosildorlik ortadi. Bu, ayniqsa, qora smorodina uchun zarurdir. Tuproq mulchalanganda u nam va yumshoq holda saqlanadi va yoz bo’yi qo’shimcha ishlov berishni talab qilmaydi.