|
9.3.Персонални бошқаришнинг чет эл тажрибалари
Трансмиллий корпоратсиялар, қўшма корхоналар, 100 фоизли Низом жамғармасига эга чет эл сармояси ҳисобига шаклланган қўшма корхоналар жадал ривожланиб бораётган ҳозирги глобаллашув шароитида персонални бошқаришнинг умум эътироф этилган қоида ва тамойиллари билан бир қаторда ушбу соҳада ҳар бир давлатнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олиш керак.
Икки ёки бир неча мамлакат ишбилармонлари иштирокида ташкил этилган қўшма корхоналарда тадбиркорлар ўз шерикларининг давлатидаги нафақат амалдаги қонунчилиги, балки ўзига хос меҳнат этикаси, миллий хусусиятларини, маданиятини, урф-одатларини ҳам жуда яхши билишлари талаб этилмоқда. Шунинг учун, айтайлик, япониялик ишбилармонлар ўзларининг АҚШда жойлаштирилган корхоналарида персонални бошқаришнинг анъанавий услубларини америкаликларнинг ички ишлаб чиқариш муносабатлари ва турмуш тарзини ҳисобгаолган ҳолда сезиларли даражада ўзгартирадилар.
Трансмиллий компания ва фирмаларнинг менежерлари, масалан, Францияда персонал қаттиқназоратнингҳар қандай кўринишларига жуда фаол қаршилик кўрсатишларини билишлари шарт. Персонални бошқаришнинг Голландия модели эса кўп жиҳатдан муросасозлик тамойилига асосланган. Ушбу тамойил биргалиқдаги фаолият давомида жамоа бўлиб бир қарорга келишга кўмаклашадиган кўпдан-кўп таркибий тузилмалар орқали амалга оширилади.
Голландия моделида имзоланган битимларга ҳурмат ҳамда фирманинг ҳар бир аъзоси томонидан бу битимлар ижросини энг яхши тарзда бажариш учун мақбул йўлларни излаш хосдир. Аммо белгилаб қўйилган қоида ва тамойиллар ўзгарган тақдирда ишлаб чиқариш таркибидаги хоҳлаган бўғин янги битим бўйича ўз ташаббуси билан чиқиши ва уни янги битим имзолангунга қадар ҳимоя қилиш ҳуқуқига эга. Мутахассисларнинг фикрига кўра, бошқарувнинг бу модели голландияликларнинг ХВИ асрдаёқ таркиб топган сиёсий тамойилларига бориб тақалади. Ўша даврда муҳим қарорлар қабул қилиш учун мамлакат провинтсиялари аҳолисига янги қарорларнинг аҳамияти тўғрисида узоқ вақт тушунтириш олиб бориш ва уларни ушбу принципиал масалаларда бир муросага келтириш керак бўлган.
Ғарблик тадқиқотчилар жаҳон халқлари миллий хусусиятлари, қадриятларини ҳисобга олган ҳолда эр юзидаги давлатларни қуйидаги гуруҳларга ажратганлар:
гуруҳ — инглиз тилида сўзлашувчи давлатлар (Австралия, АҚШ, Буюк Британия, Канада, Янги Зеландия).
гуруҳ — Герман мамлакатлари (Австрия, Германия, Швейтсария).
гуруҳ — Ғарбий Эвропа мамлакатлари (Белъгия, Франция, Италия, Португалия, Испания).
гуруҳ — Скандинавия мамлакатлари (Дания, Финляндия, Норвегия, Шветсия).
гуруҳ — Лотин Америкаси мамлакатлари (Аргентина, Чили, Колумбия, Мексика, Перу, Венесуела).
гуруҳ — Яқин Шарқ (Гретсия, Туркия, Эрон).
гуруҳ — Узоқ Шарқ (Индонезия, Малайзия, Филиппин, Сингапур, Въетнам).
гуруҳ — Араб мамлакатлари (Бахрайн, Қувайт, Саудия Арабистони, Бирлашган Араб Амирликлари).
Мустақил давлатлар (бошқа мамлакатлар билан яқин ўхшашлиги йўқ — Япония, Ҳиндистон, Исроил).
Жаҳонда машҳур компания ва фирмаларнинг персонални бошқариш тизимини яратишда ўз тамойиллари мавжуд. Жумладан, “Аппле” компаниясида бошқарув персонали имкони борича кам сонли бўлишига катта эътибор берилади. Бунинг учун бу эрда ахборот технологияларидан жуда кенг қўлланилади. “Апп1е” ҳар бир ходими бозор талабига қатъий риоя этган ҳолда иш кўриши зарур. Улар учун энг юқоридан энг паст хизмат даражасигача компания фаолияти учун юксак шахсий масъулият ҳисси жуда ривожланган.
“Пҳиллипс” компаниясида эса персонални бошқариш иш билан банд бўлганлар миқдори ҳисобга олинган ҳолда 3—4 босқичлидир. Шундай бўлишига қарамасдан ҳамма бўғиндаги бошқарув ходимлари ишлаб чиқариш, бозор муҳити ўзгариб туришига жуда мослашувчан.
ИБМ, “Апп1е” каби компаниялар персонал учун ўз корхоналари нуфузини бутун чоралар билан оширишга қаратилган махсус тарбиявий дастурларни ишлаб чиққанлар. Бу дастурларда компания ўз ходимларидан корхона нуфузини кўтариш учун ўзларини ҳам ишлаб чиқаришда, ҳам ишлаб чиқаришдан ташқарида қандай тутишлари, ахлоқий мезонлар батартиб кўрсатиб берилган.
Шу муносабат билан “Луфтҳҳанса” (Германия) акциядорлик компаниясини бошқаришнинг асосий тамойиллари диққатга сазовордир. Улар қуйидагиларда баён этилган:
Биз хизмат кўрсатувчи корхона ҳисобланамиз.
Биз ҳам ички, ҳамда халқаро ҳаво йўлларида хизмат кўрсатадиган немис корхонаси ҳисобланамиз.
Биз йўловчилар ва юкларни манзилга иложи борича ишонарли, мунтазам ва аниқ этказиб берамиз.
Биз хизматларимизни Германия иқтисодиёти эҳтиёжларига йўналтирамиз.
Биз илмий қарашларни ҳисобга олган ҳолда ишлаймиз.
Жаҳондаги энг яхши ҳаво йўлларига тааллуқли бўлиш — бизнинг мақсадимиздир. Бунинг учун биз:
авиатсия соҳасидаги малакамизга;
техник аникликка;
хизмат кўрсатишга доимо тайёр эканлигимизга таянамиз.
Биз мижозларимизга, айниқса ишбилармонларга эрда ва ҳавода энг яхши хизматни таклиф этамиз.
Бизнинг мақсадимиз — ходимларни ижтимоий ҳимоя билан таъминлашдир.
Бизнинг мақсадимиз — сармоя эгаларига тегишли фойда олишни таъминлашдир.
Биз ишончли шерикмиз.
Бизнинг хулқимиз бизнинг хатти-ҳаракатларимизда намоён бўлади.
12. Биз ўзимизнинг ишончли эканимизни сифатли ва юксак
хизмат кўрсатиш даражамиз барқарорлитида намоён қиламиз.
Персонални бошқаришда жаҳонда тўпланган ва катта самара келтираётган тажрибалардан оқилона, маҳаллий хусусиятларни ҳисобга олган ҳолда фойдаланиш муваффақият калитидир.
Do'stlaringiz bilan baham: |
