1-Мавзу. “Менежмент” фанининг предмети, мазмуни ва вазифалари

3. Таълим менежменти фани предмет ива унинг таълим муассасалрини бошқаришдаги ўрни.


Бугунги кунда мамлакатимизда амалга оширилаётган таълим тизимидаги замонавий ислоҳотлар, ижтимоий-иқтисодий ривожланиш чуқур илдиз отиб бораётган даврда бир қатор янги талаблар юзага келди. Улар ичида энг муҳимлари:
- гуруҳларда узаро шахсий муносабатларни, раҳбарлик муносабатларини таҳлил қилиш ва тартибга солиш;
- таълим тизимини замонавий ахборо т технологиялари билан таъминлаш;
- педагогик ходимларга бўлган эҳтиёжларни таҳлил қилиш;
- педагогик ходимларнинг қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш;
- таълим тизимини бошкарув жараёнига янгича ёндашув таълим муассасаларида меҳнат-ҳуқуқий муносабатлар масалаларидир.
Бу нафақат таълим тизимидаги бошқарув муаммоларини, балки мактаб раҳбарлари томонидан бошқарувни такомиллаштириш хамда унинг услубларини амалиётга татбиқ этиш ва уларни ижобий ҳал этиш қобилиятларини шакллантиришни олға сурмоқда.
Мамлакатимизда амалга оширилаётган таълим тизимидаги ислоҳотлар таълим тизимини бошқариш механизмларини ўзгартириш, такомиллаштириш, яъни бошкарувнинг маъмурий буйруқбозлик методларидан воз кечиб, ижтимоий-иқтисодий, замонавий талабларга мос келадиган, демократик тамойилларга асосланган бошқарув тизимини шакллантиришни такозо этмокда.
Шундан келиб чиқиб, таълим тизимини ривожлантириш йўналишида амалга оширилаётган ислоҳотлар барча таълим муассасаларида таълим жараёнини илмий асосда ташкил этиш ва бошқаришда фан-техника ютуқларига асосланган бошкарувнинг энг самарали, инновацион методларидан фойдаланишни, бошқарув йуналишида билим, куникма ва малакаларни, янги шахсий ва касбий сифатларни талаб килади.
Бошқариш амалиётидан маълумки, раҳбарлик фаолияти ўзига хос мураккаб жараён булиб, у раҳбардан нафакат олий маълумотга, балки етарли касбий тайёргарликка, бошқарув йуналишида билим, куникма ва малакаларга, шунингдек, маълум тажрибага хам эга булишни талаб этади.
Таълим менежменти бошқаришнинг махсус қисми сифатида таълим муассасалари раҳбарларининг фаолиятларини ташкил этиш, режалаштириш, тартибга солиш, ҳамда бошқарув фаолиятини оқилона ташкил этиш усулларини ўрганади.
Сунгги йилларда бошқарув ғояларининг ривожланиши педагогик менежмент муаммоларини ҳал этиш билан боғлиқдир. Купгина илмий адабиётларда педагогик менежмент атамаси орқали мақсадга эришиш хамда куйилган вазифаларни бажаришда инсоний, иктисодий ва самарали йуллар билан инсонларни бошқариш тушунчалари келтирилади.
Мактабни бошқариш мазмун-мохиятига кура таълимни бошкаришдан фарк килади, чунки мактабда факат таълим-тарбия жараёнини амалга оширилмайди, балки таълим-тарбия жараёнини илмий асосда яъни талим-тарбия жараёни иштирокчиларига зарурий шароитларни яратиш, уларнинг фаолиятини ташкил этиш, назорат килиш, тахлил килиш ва бахолаш, янги педагогик ва ахборот технологиялари билан куроллантириш, юкори малакали мутахассислар билан таъминлаш каби катор бошка вазифаларни хам амалга оширишни назарда тутади.
Куриниб турибдики, таълим муассасаларини бошқаришда таълим менежменти фанининг ўрни бекиёс бўлиб, у раҳбарларга менежментнинг асосий тушунчалари ва уларнинг вазифаларини, бошқарувнинг мақсади ва вазифалари, замонавий бошқарувнинг усулларини, раҳбарлик санъати сирларини ўргатади.
“Таълим менежменти” курсининг бош мақсади замонавий ижтимоий-итқтисодий шарт-шароитларда раҳбарлик қила оладиган малакали бошқарувчиларни тайёрлаш, ўларни малакасини ошириб, замонавий фикрни шакллантира оладиган, шунингдек, раҳбарлик санъати сифатларини ўргана оладиган даражада назарий ва амалий билимлар беришдир.