1-mavzu. Menejment faning predmeti, ob’ekti va usuli

2.5. “Tizimli” yoki zamonaviy menejment mohiyati

XX asrning 60-80 yillarida g‘arbda zamonaviy menejment rivojlana boshlaydi, g‘arb nazariyotchilarning boshqaruvning ijtimoiy tizimlari maktabini tashkil qilish maqsadida:

• 
  tizimli yondashuv asoslarini ishlab chiqishdi;
  
• 
  yaxlit tizim bilan uning qismlari munosabatlari masalalarini ko‘rib chiqishdi;
  
• 
  bir qancha o‘zgaruvchi omillarning boshqaruvga ta’sirini o‘rganishdi.
  

Bu maktab namoyondalari (amerikalik Ch.Barnard, G.Saymon) zamonaviy menejmentda quyidagi to‘rt yondoshuvni asoslab beradi:
5-jadval
Tizimli yoki zamonaviy menejment

№	Boshqarishdagi yondoshuv turlari	Izoh
1	Tizimli yondoshuv	- Tizim-bu bir-biri bilan o‘zaro bog‘langan qismlar majmuyidir. Har bir qism yaxlit tizimning o‘zgarishiga o‘z hissasini qo‘shadi. Tashkilot-bu yaxlit ochiq tizimdir. Uning taqdiri tashqi va ichki muhitga bog‘liq. Tashkilotini boshqarishga tizimli yondoshuvda asosan uning ichki muhitiga (iqtisodiy, ilmiy-texnik, ijtimoiy-siyosiy), e’tibor beriladi.
2	Vaziyatli yondoshuv	-Garchi tizimli yondoshuvda yaxlit tashkilot qanday qismlardan tashkil topgan degan savolga javob topsak-da. Bu o‘rinda qismlarning qaysi biri muhim qaysi biri ikkinchi yoki uchinchi darajali degan savol ko‘ndalang turmaydi. - Yaxlitning qaysi bir qismi o‘ta muhim degan savolga vaziyatli tahlil javob beradi. Bunda tashkilotning ichki tarkibidagi o‘zgarishlar tashqi muhitning ta’siri bilan bog‘lab o‘rganiladi. Ammo turli darajadagi vaziyat turli darajadagi bilmni talab qiladi.
3	Funksional yondoshuv	- Boshqaruvga tashkiliy mexanizmlarning yeng oqilona yo‘llarini ishlab chiqish imkonini beradi. Shu nuqtai nazardan boshqarish quyidagi funksiyalarni bajaradi: * rejalashtirish; * tashkillashtirish; * rahbarlik qilish; * muvofiqlashtirish; * nazorat qilish va hk.
4	Miqdoriy yondoshuv	-Bunday yondoshuvga asosan: - menejmentning operatsion prinsipiga; - qaror qabul qilish nazariyasi prinsiplariga; - matematik yoki ilmiy menejment kabilar e’tibor qaratiladi. Miqdorli yondoshuvdagi boshqarish jarayonilda nafaqat matematik; statistika. Kibernetika, muhandislik fanlari bilan sotsiologiya birga ruhshunostlik, tizimlari nazariyasi kabi fanlardan ham keng foydalaniladi.

Zamonaviy menejmentning maqsadi qaror qabul qilish jarayonini elektron hisoblash texnikasi hamda eng yangi matematik usul va vositalarni qo‘llangan holda tadqiq qilishdir. Tizimli menejment qarorlarinng oqilonaligini ta’minlashni o‘z oldiga vazifa qilib quyyadi.