1-Мавзу. Макроиқтисодиёт фанининг предмети, мақсади ва вазифалари

6-Мавзу. Истеъмол, жамғариш ва инвестиция функциялари

• Истеъмол ва жамғариш, уларнинг графиклари ва функциялари.
• Истеъмол ва жамғаришга ўртача ҳамда чекли мойиллик.
• Инвестицияларнинг моҳияти, графиги ва функцияси.
• Инвестициялар динамикасини белгиловчи омиллар. Акселератор модели.

1. Истеъмол ва жамғаришнинг графиклари ва функциялари

• Уй хўжаликларининг истеъмол харажатлари (бундан буён истеъмол деб юритилади), ялпи талаб, ёки ЯИМнинг якуний истеъмолга кўра таркибида энг катта улушга эга бўлган компонентдир. Ривожланган мамлакатларда истеъмол харажатлари шахсий тасарруфдаги даромаднинг 90 фоиздан ортиқ қисмини ташкил этади. Шу туфайли ҳам истеъмол харажатларига таъсир этувчи омилларни, унинг ўзгариш қонуниятларини ўрганиш муҳим аҳамиятга эга.

1. Истеъмол ва жамғаришнинг графиклари ва функциялари

• Уй хўжаликлари тасарруфидаги даромаднинг истеъмол қилинмасдан қолган қисми уларнинг жамғармаларини ташкил этади.
• Классик мактаб вакиллари жамғариш ҳажмини фоиз ставкаси билан боғлашган бўлса, Ж.М. Кейнс хонодон хўжаликлари истеъмоли ҳажмини белгиловчи асосий омил уларнинг даромадлари деб ҳисоблайди.

1. Истеъмол ва жамғаришнинг графиклари ва функциялари

• Ж.М. Кейнс фикрига кўра истеъмол ва жамғариш ҳажмини белгиловчи асосий омил шахсий тасарруфдаги даромади ҳисобланади.

• Шахсий тасарруфидаги даромадни аниқлаш учун хонадон хўжаликларининг ишлаб топган даромадлари ва олган трансферт тўловлари суммасидан тўлаган солиқларини айириш керак. Бу кўрсаткич макроиқтисодиётда DI (disposable income) ёки Yd билан белгиланади.

1. Истеъмол ва жамғаришнинг графиклари ва функциялари

• Маълумки, хонадон хўжалиги тасарруфидаги даромад истеъмол ва жамғариш учун ишлатилади. Яъни, қанча кўп истеъмол қилинса, шунча кам жамғарилади ва аксинча.

• Истеъмол ва жамғариш ўртасидаги ўзаро боғлиқлик ҳар хил даромадга эга бўлган шахсларда бир хил эмас:

• кам даромадга эга бўлганлар, одатда, унинг кўпроқ қисмини истеъмол қилиб, камроқ қисмини жамғаради, лекин даромадлари ошиб бориши билан бу нисбат жамғариш фойдасига ўсади.