1-мавзу. Корхоналарнинг ташкилий-ҳуқуқий шакллари (2 соат)

Ташкилий-ма`мурий усуллар бошқариш усуллари тизимида алоҳида ўрин тутади.Бу усулларга:

• 
  бошқариш аппаратининг муайян структурасини тузиш;
  
• 
  ҳар бир бошқарув бўғинининг функцияларини белгилаш;
  
• 
  кадрларни тўғри танлаш;
  
• 
  буйруқлар, фармойишлар ва қўлланмалар чиқариш, уларнинг бажарилишини назорат қилиш;
  
• 
  топшириқлар ва дериктив кўрсатмаларни бажармаётган бўлинма ва шахсларга нисбатан мажбурий чораларни қўллаш киради.
  

Ташкилий-ма`мурий усуллар юқори органлар ҳокимиятига ва қуйи органларнинг бўйсунишига асосланади. Ташкилий усуллар бошқариш тизимида ички онгли алоқаларнинг таркиб топишига ёрдам беради. Бошқариш функциялари бажарилишининг:

• 
  ташкилий барқарорлигини;
  
• 
  интизомлилигини;
  
• 
  мувофиқлилигини;
  
• 
  узлуксизлигини та`минлайди.
  

Ма`мурий усуллардан:

• 
  исте`молчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш;
  
• 
  атроф-муҳитни муҳофаза қилиш;
  
• 
  хавфли технологиялардан фойдаланиш,зарарли ишлаб чиқариш чиқитларини чиқариб ташлашни тақиқлаш;
  
• 
  одамлар соғлиғига зарарли маҳсулотларни реклама қилишни тақиқлаш каби соҳаларда фаол фойдаланилади.
  

Бошқаришнинг ташкилий-ма`мурий усуллари икки шаклда:

• 
  ташкилий та`сир кўрсатиш усуллари;
  
• 
  фармойиш бериш усуллари шаклида намоён бўлади.
  

Ташкилий та`сир кўрсатиш турли ташкилий чораларни, я`ни:

• 
  ишлаб чиқариш ва бошқаришнинг ташкилий структураларини белгилаш;
  
• 
  ички тартиб-қоидаларни ўрнатиш;
  
• 
  бошқарилувчи ва бошқарувчи тизимлар ўртасида оптималлик ва оқилона нисбатни ўрнатиш кабиларни ўз ичига олади.
  

Фармойиш бериш йўли билан та`сир кўрсатиш барча бошқариш бўлимлари ва органларининг ишлашини жорий та`минлаб туришдан иборат бўлиб, бунга э`лон қилинадиган ёзма ёки оғзаки кўрсатмалар бериш, ёзма шакилда нашр этилган ёки оғзаки буйруқлар воситаси билан эришилади.