1-мавзу. Корхоналарнинг ташкилий-ҳуқуқий шакллари (2 соат)

Акциядорлик жамияти
Акциядорлик жамияти бу фуқаролар, юридик шахслар (лекин асосан уларнинг капитали) хўжалик фаолиятини амалга ошириш учун уюшмаси. Акциядорлик жамиятининг устав капитали қатнашчилар томонидан сотиб олинган маълум миқдордаги акцияларга бўлинади.
Агар акциялар фақат жамият таъсисчилари ўртасида тақсимланган бўлса, у ёпиқ актсиядорлик жамияти деб аталади ва моҳиятига кўра масъулияти чекланган жамиятга яқин бўлади. Очиқ акциядорлик жамиятининг акциялари очиқ обуна орқали тарқатилади ва акциядорлар уларни учинчи шахсларга сотиш ҳуқуқига эга.
Аксиядорлик жамияти ҳар доим юридик шахс ҳисобланади. Акциядорлар унда фақат капитал бўйича иштирок этадилар ва унинг мажбуриятлари бўйича фақат устав фондига қўшган ҳиссаси миқдорида жавобгардирлар.
Акциядорларнинг умумий йиғилиши аксиядорлик жамиятининг юқори бошқарув органи ҳисобланади. У уставни, устав капиталининг миқдорини ўзгартиради ва тасдиқлайди, Директорлар кенгашини йиғади (агар акциядорлар сони 50 дан ошса), ижро этувчи орган йиллик ҳисоботларни тасдиқлайди, фойда ва зарарни тақсимлайди.
Ижроия орган коллегиал ва бир кишилик бўлиши мумкин. У компаниянинг жорий бошқарувини амалга оширади ва директорлар кенгаши ва аксиядорларнинг умумий йиғилиши олдида ҳисобот беради. Жамиятнинг ижро этувчи органининг ваколатлари шартнома бўйича бошқа ташкилотга ёки якка тартибдаги тадбиркорга (бошқарувчига) топширилиши мумкин.
Аксиядорлик жамиятининг номи унинг ҳуқуқий шаклини кўрсатиши керак. Чет элда бу асосий ҳуқуқий шакл. Номлари қуйидагилардан иборат: АҚШда - Корпорация (Cорп.), Буюк Британияда - Жамият чекланган компанияси (ПЛC), Германия - Акиенгеселсчафт (АГ), Франтсияда - Сосиете анониме ва бошқалар.
Ушбу корхоналар ўз фаолияти натижалари тўғрисида умумий маълумотни эълон қилишлари шарт. Кўпинча бу маълумотларнинг тўғрилигини тасдиқловчи аудиторлик компаниялари иштирокида амалга оширилади. Ушбу шаклнинг самарадорлиги ва кенг тарқалиши, бу сизга йирик лойиҳаларни амалга ошириш учун кўп миқдордаги кичик сармояларни жалб қилиш имконини беради.